Aralashtirish mashinalarini qiyosiy tahlili

ARALASHTIRISH MASHINALARINI QIYOSIY TAHLILI

Reja:

1. 
   Tolalarni aralashtirish jarayoni, usullari va jihozlari
   
2. 
   Aralashtirish uskunalarining yangiliklari.
   
3. 
   Aralashtirgich mashinalar va ularni qo’llash samarasi
   
4. 
   Aralashtirish jihozlarining afzalliklari va kamchiliklari
   

Tolalarni aralashtirish jarayoni, usullari va jihozlari

Aralashtirish jarayonining maqsadi tarkibi va xossalari bo’yicha rovon xamaki mahsulot va ip olishdan, ya‟ni hamma kesimida komponentlar ulushi retseptdagidek bir xil bo’lgan taqsimotni ta‟minlashdan iborat.
Aralashtirish jarayonining mohiyati har bir komponentni o’zining ichida va har bir komponent tolalarining hamma aralashmada bir xil taqsimlashdan iborat.
YAxshi natijalarga erishish oson vazifa bo’lmay, aralashtirish jarayoni dastlabki onlarda tolalar miqdori ko’p bo’lakchalar orasida sodir bo’lganligi bois ularni mumkin qadar maydaroq hamda bir xil hajmda aralashtirishga tayyorlash kerak. Bu tarashgacha bo’lgan tayyorlov jarayonlarida, ya‟ni titish, tozalash jarayonlarida amalga oshiriladi. Aralashtirish jarayoni tarashgacha bo’lakchalar orasida, tarashdan so’ng esa tolalar orasida sodir bo’ladi. Turli komponent tolalarining aralashmaning hammasida barobar taqsimlanishini ta‟minlash uchun bo’lakchalarni mumkin qadar oldinroq maydaroqlariga ajratish, keyin ularni aralashtirish va pirovard natijada har bir komponent tolalarini o’zaro aralashtirish lozim. Buning uchun titish jarayonini mumkin qadar jadalroq amalga oshirish kerak. Aralashtirish jarayoni har xil usulda amalga oshiriladi.
Aralashtirish ip yigirishning turli bosqichlarida uyushgan va uyushmagan usullarda amalga oshiriladi. Uyushgan usulda tolalar qatlamlarda, pitalarda va boshqa xomaki mahsulotlarda aralashtirilsa, uyushmagan usulda tolalar kameralarda aralashtiriladi. Qatlamlarda aralashtirish hamma tolalarda qo’llaniladi. Mazkur usul xolstlar bilan melanjlashda qo’llaniladi. O’rganilayotgan fan yangi texnika va texnologiyaga oid bo’lganligi uchun yangi texnologiyalardan hisoblangan qatlamlab aralashtirish hozir ko’p kamerali aralashtirish mashinalarida har bir bunkerdan chiqayotgan tolalarning uzatuvchi panjaraga qatlamlari ustma-ust tushishi natijasida sodir bo’ladi. Bunkerlar soni nechta bo’lsa, qatlamlar soni ham shuncha bo’ladi. Tolalar tasmali transporterlarda qatlamlab aralashtiriladi, bunkerlardan tolalarni dozatorlardan foydalanib, transporterga tashlab turish mumkin (1-rasm a) yoki maxsus chiqaruvchi valiklar yordamida uzluksiz dozalab tushurish mumkin (1-rasm b).

a) b)
1-rasm. Aralashtirish mashmnalari dozatorlarining ishlashi sxemasi. a) rostlash mexanizmi; b) mexanizmsiz (chapda) va mexanizmli (o’ngda) dozalash sxemalari.
Yuqori tezlikda ishlayotgan aralashtiruvchi mashina uzatuvchi mexanizm funksiyasi maxsus sistema yordamida nazorat etiladi (1-rasm, b). Uning yordamida
A va B qatlamlarda komponentlar retsepdagidek (50x50%) bo’lishi ko’rsatilgan. Riter firmasining A81 UNIblend aralashtiruvchi mashinasi aynan shu prinsipda ishlaydi va uning avvalgilaridan ustunligi ham shundadir (2-rasm). Mazkur aralashtiruvchi mashina asosan noturdosh tolalar (tabiiy va kimyoviy) ni aralashtirishda qo’llaniladi. Unda aralashtirishda sodir bo’luvchi saralanishdek salbiy hodisaning oldini olish maqsadida har bir kompanent (to’rt xil) alohida patrubkadan ta‟minlanib, har biri bo’yicha ravon qatlam shakllantirish qo’llanilgan va ijobiy natijaga erishilgan.

2-rasm. A81 UNIblend aralashtiruvchi mashina
Aralashtirish samarasini qiyoslash maqsadida 3-rasm (a)da A81 UNIblend aralashtiruvchi mashinada hamda piltalash mashinasi (3-rasm b) da aralashgan tolalardan olingan ip tarkibida tolalar joylashuvi sxemasi (chapda) va ko’ndalang kesimi (o’ngda) ko’rsatilgan.

a)
b)

3-rasm. A81 UNIblend aralashtiruvchi mashinada (a) hamda piltalash mashinasida (b) aralashgan tolalardan olingan ipning bo’ylama (chapda) va
ko’ndalang kesimi (o’ngda) ko’rinishlari.
Rasmlarni qiyoslab, aralashtiruvchi mashinada komponentlar tolalari nisbatan bir tekis taqsimlanishini aniq ko’rish mumkin.
Aralashtirish jarayoni, odatda aralashtirish mashinalarida amalga oshiriladi. Mashinalar aralashtirish usullariga qarab, uyushgan va uyushmagan usullarda ishlovchi mashinalarga bo’linadi. Birinchi guruh mashinalar keyinroq taraqqiy topgan. Dastlab uyushmagan usulda ishlovchi mashinalardan keng ko’lamda foydalanilgan. Ularning eng soddasi ta‟minlagich-aralashtirgichdir. Ular to’g’risida ma‟lumotlar oldingi 3-leksiyada batafsil keltirilgan. Mazkur uskunalarda aralashtirish jarayoni tasodifga asoslangan holda sodir bo’ladi va uni boshqarish hamda baholash tegishlicha ehtimollik nazariyasiga asoslanadi. Boshqacha aytganda mazkur usul kameralar (bunkerlar) da aralashtirish deyiladi. Hozirga paytda keng tarqalgan ko’p bunkerli aralashtirish mashinalarida dastlab har bir kamerada uyushmagan (tasodifiy) aralashtirish, so’ngra har bir kameradan chiqayotgan tolalar qatlamlarining ustma-ust to’shalishi natijasida uyushgan aralashtirish amalga oshadi. SHuni ta‟kidlash kerakki, aralashtirish jarayoni titish va tozalash jarayonlari bilan birga amalga oshishini yodda tutib, yangi konstruksiyadagi mashinalar yaratilgan.