Aргентина иқтисодий инқирози

Aргентина иқтисодий
инқирози
Aргентинада иқтисодий инқироз 1998 -йилнинг учинчи чорагида бошланган ва 2002 -йилнинг иккинчи чорагига қадар давом этди. Молиявий инқироз уруғлари 1989- йилда Карлос Менемнинг сайланиши билан экилган. Менем иқтисодий популизм платформасида ишлаган ва ишчилар синфининг иш ҳақини оширишни ваъда қилган. Ишга тушгандан сўнг, унинг сиёсати Доминго Кавалонинг Молия вазирлигига раҳбар етиб тайинланиши билан тубдан ўзгарган. Кавалло тезда иқтисодиёт ва Aргентина песосининг қийматини барқарорлаштиришга қаратилган қатор ислоҳотларни амалга оширди. Ислоҳотларнинг марказий қисми "конвертация режаси" бўлиб, у песони AҚШ долларига 1: 1 курси билан боғлаб қўйди. Илгари Aргентина иқтисодиётини қийнаб келган муаммо - инфляцияни назорат остида ушлаб туришга қаратилган сиёсат. Бундан ташқари, Кавалло 200 дан ортиқ давлат саноатини хусусийлаштириш ёки сотиш орқали иқтисодиётни эркинлаштирди. Тезкор таъсир асосан ижобий бўлди. Инфляция бир хонали ставкаларда барқарорлашди, ўртача аргентиналик учун умумий турмуш даражаси ошди, аргентиналиклар учун импорт арзонлашди ва узоқ вақтдан сўнг Aргентинадан ташқарига саёҳат қилиш қулай бўлди. Маямида аргентиналикларнинг янги топилган бойликлари туфайли "даме дос" (менга иккитасини беринг) деганини эшитиш мумкин эди. Aргентиналиклар кучли валютага эга бўлишнинг барча афзалликларидан баҳраманд бўлишди. Бироқ, бу Aргентина валютасига енг катта юк бўлган кучли валютанинг зарари еди. Импортнинг арзонлиги туфайли кўплаб корхоналар чет эл маҳсулотларининг арзонлиги билан рақобатлаша олмаганликлари сабабли ўз фаолиятини тўхтатдилар. Давлат тасарруфидаги саноат тармоқларининг хусусий бозорга сотилиши билан минглаб аргентиналиклар ишсиз қолишди. Бир вақтнинг ўзида ҳукумат қарзлар билан молиялаштириладиган харажатларни бошдан кечирди. 1990-йилларнинг охирида мамлакатда иқтисодиёт қисқаришни бошлади. Бу деярли ривожланаётган бозорлардаги ташқи молиявий беқарорлик , экспортнинг ёмон ўсиши ва ҳукумат қарзининг ўсиши билан боғлиқ. 1999 - йилга келиб, ялпи ички маҳсулот йилига 4 фоизга камайди. Инвесторлар (Уолл-стрит ва хорижий инвестиция банклари) Aргентина иқтисодиётига ишончни йўқотдилар ва натижада фоиз тўловлари кўтарилиб бўлмайдиган молиявий юкга йўл қўйди. Чет эл ва ички капитал мамлакатни оммавий равишда тарк этди. Aргентинанинг кўп йиллик ҳарбий диктатураси (кучсиз, қисқа муддатли демократик ҳукуматлар билан алмашиниб) 2001- йилги инқироздан олдин, айниқса 1976 -йилдан 1983- йилгача бўлган ҳокимиятдаги ўзини ўзи бошқарган ва қайта ташкил этиш жараёнида жиддий иқтисодий муаммоларни келтириб чиқарган эди . Хосе Aлфредо Мартíнез диктатура бошида Иқтисодиёт вазири этиб тайинланди ва неолиберал иқтисодий платформа атрофида анти-меҳнат , Монетарист сиёсати молиявий еркинлаштиришни жорий етди. Бюджет камомадлари ялпи ички маҳсулотнинг 15 фоизга ўсди, чунки мамлакат 15 миллиард доллардан зиёд хусусий қарзларни давлат томонидан ўз зиммасига олгани учун қарзга ботган эди , шунингдек тугалланмаган лойиҳалар, мудофаа харажатларининг кўпайиши ва Фолкленд уруши ҳа шулар қатори инқирозга ўз таъсирини кўрсатмай қолмади . 1983 - йилда ҳарбий ҳукуматнинг охирига келиб ташқи қарз 8 миллиарддан 45 миллиард долларга кўтарилди, фоизлар бўйича тўловлар фақатгина савдо профицитидан ошиб кетди, саноат ишлаб чиқариши 20 фоизга камайди, реал иш ҳақи уларнинг сотиб олиш қобилиятининг 36 фоизини йўқотди ва ишсизлик , 18% билан ҳисоблаб чиқилган (расмий рақамлар 5% даъво қилган бўлса ҳам), 1929- йилги Буюк Депрессиядан бери энг юқори нуқтага етган эди. Демократия 1983 - йилда Президент Раул Aлфонсин сайланиши билан тикланди . Янги ҳукумат иқтисодиётни ва 1985- жорий йилда барқарорлаштириш учун мўлжалланган тежамкорлик чора-тадбирлари ва янги валютани песо номи билан жорий этдилар. 5 млрд долларлик йиллик фоизларни тўлаш учун янги кредитлар талаб етиларди, аммо 1986 -йилда товар нархи пасайиб кетгач, давлат ушбу қарзни тўлай олмади. Aлфонсон маъмурияти даврида ишсизлик сезиларли даражада ошмади, аммо реал иш ҳақи деярли ярмига камайди ва еллик йил ичидаги энг паст даражага етди. Давлат хизматлари, телефон хизматлари ва газ нархи сезиларли даражада ошди. Бироқ режага бўлган ишонч 1987- йил охирида қулаб тушди ва 1975- йилдан 1988- йилгача ойига ўртача 10% (йилига 220%) бўлган инфляция назоратдан чиқиб кетди. 1989 -йил июл ойида инфляция 200% ни ташкил этди ва йил давомида 5000% даражага етди. Aлфонсíн истеъфога чиққач , июл ойида Карлос Менем ўз лавозимида иш бошлайди.