Архитектура ва қурилиш факультети "Архитектура" йуналиши


Download 181.02 Kb.
bet1/3
Sana16.06.2023
Hajmi181.02 Kb.
#1508058
  1   2   3
Bog'liq
10 амалий машгулот

Архитектура ва қурилиш факультети


“Архитектура” йуналиши
3-курс 118, 218 гурухлари учун
ўқитувчи Эрданов П
10 амалий машгулот

БЕТОН ВА ТЕ МИР-БЕТОН ИШЛАРИ


Хусусий уй ва дала-ҳовли қурилишларида ҳар хил бетонлар ишлатилади, уларни огир ва енгил бетонларга ажратиш мумкин. Огир бетонлар шагал-кум аралашмаси асосида тайёрланиб, биноиинг пойдевори ва бошка юк кутарувчи конструкқияларига қулланилади. Енгил бетонлар учун тулдиргич сифатида шлак, керамзит, қипик ва шу кабилар ишлатилади. Бу бетонлар структура ва хусусиятлари жҳатидан бир-биридан фарқ қилади ва ҳар хил усулда тайёрланади.
Агар бетон конструкқия эгилишга ишлайдиган булса, унинг паст кисмига пулат арматуралар қуйилади ва темир-бетон ҳосил қилинади. Шундай қилиб, бетон-бетон аралашмасининг қотиши натижасида ҳосил бўлган суньий тошдир. У асосан цемент, ҳар хил йирикликдаги тулдирувчилар (шагал-қум) ва сув аралашмасидан таркиб топади.
Бетон учун ишлатиладиган қум ва шағал тоза булиши керак, чунки ифлосланган тулдирувчи унинг мустаҳкамлигини пасайтиради, Бетонга талаб килинадиган мустаҳкамликка мослаб, ҳар хил цемент маркаларидан фойдаланилади. Сув хам тоза булиши лозим.
Бетон коришмалар ёйилувчан ва қаттик булиши мумкин. Ёйилув­чан бетон қоришма ўз массаси ёки механик таъсиридан қатламламасдан ёйилиб кетувчан бўлади. Каттиқ бетон коришма эса жадал вибрақиялагандагина ёйилади. Коришманинг ёйилувчанлиги конуснинг чукишига қараб аиикланади.
Стандарт конус нолдан пастрок даражада чукса, коришма ёйилувчан, ноль даражада чукса қаттиқ ҳисобланади. Конус 2 см ва ундан ҳам кам чукса, бундай коришма кам ёйилувчан коришма ҳисобланади. Тулдирувчилари ниҳоятда йирик, яьни 70 мм гача йирикликда булган бетон коришманинг ёйилувчанлигини аниқлаш учун кургошин юритилган темирдан остки асосинимг диаметри 200 мм, устки асосининг диаметри 100 мм, баландлиги 300 мм қилиб ишланган кесик конус шаклидаги қолипга уч кават бетон коришма тулдирилади. Бетон коришма каватма-кават шиббаланганидан кейин колип ажратиб олинганда бетон чукади. Чукиши 0,5 см гача аникликда улчанади.
Конусдан бушатилган бетон аста-секин чукиши тухтагач, унинг ёнига конус куйилади ва линейка билан чукиш даражаси улчанади. Бетон коришмаси канча суюк булса, щунча куп чукади.
Тахминий бетон коришмасининг чукиши куйидагича:
Каттик 0дан 2 см гача; кайишқок 6 дан 14 см гача, суюк 17 дан 22 см гача. Бетон коришмаси ўзидан сувни ажратмаслиги ва катламланмаслиги керак.
Қулда тайёрлаб куйиладиган бетоннинг ёйилувчанлиги 10-15 см конус чукишига тенг булгани маъқул. Куп тажрибаларнинг курсатишича, бетон қоришмаси тар- кибида 30-45% қум ва 70-55% шағал булганида цемент микдорига қарамасдан жуда мустаҳкам булиши мумкин экан.
Мутахассис булмаганлар бе­тоннинг сифати факат цемент миқдорига боғлик деб уйлайдилар. Бу унчалик тугри эмас. Юқорида айтилгандек, кум ва шағалнинг нисбати сувнинг микдори, етарли даражада аралаштириш ва икки-уч кун давомида бетонни парвариш килиш, унинг сифатига жиддий таъсир килади. 1 м3 тайёр бетон таркибидаги цементнинг минерал микдори кулда зичланадиган шагал-кумли оддий бетон учун 100кг; атмосфера таъсири­дан саклангаи темир-бетон учун 220 кг; атмосфера таъсиридан сакланмаган темир-бетон учун 250 кг.
Бетон таркибидаги цемент микдорини ошириш маълум даражагача самарали булиб (яъни 1м3 бетонга 400-500 кг гача), ундан кейинги ошириш бетоннинг мустахкамлигини камайтиради ва сифатини ёмонлаштиради.
Аралаштириш йули билан цемент заррачалари хамма кум ва шағалнинг доналарига бир текис ёпиштирилади. Бетоннинг таркиби етарли даражада аралаштирилма- ганда цемент бир текис таксимланмаган булади. Бетон коришмасини қулда белкурак билан аралаштириш учун тахтадан текис тушама ясаш ёки катта улчамли калин тунукадан фойдаланиш лозим. Ана шунда бетон коришмаси- ни аралаштириш енгиллашади ва тупрок чушилиб кетмайди. Бетон­нинг таркибий кисмларини кулда аралаштириб коришма тайёрлаш жуда кийин жараёндир. Лекин буни енгиллаштириш учун сувни куп кушиш нотугри.
Цементнинг маркаси тайёрланадиган бетон маркасидан 2-3 марта юкори булиши лозим. Масалан, 150 маркали бетон учун 400 маркали цемент ишлатиш керак.
Бетоннинг қурук таркибини сув кушиб тайёрланганда унинг ҳажми кескин камаяди. Масалан, 1м3 қуруқ коришмадан 0,16-0,7 м3 тайёр бетон олинади,
Шунинг учун 1 м3 бетон КОришмасини олиш учун купроқ қуруқ материаллар жамланиши лозим. Шундай қилиб, тулдиргич доналари таркибини усталик билан танлаб, ҳар хил цемент микдори булганига карамай, бир хил маркали бетон тайёрлаш мумкин. Оддий бетонларнинг таркиби 3.6 ва 3.7-жадвалларда келтирилган.
Оддий бетонларнинг таркиби 3.6 жадвал

Тўлдиргичнинг тури

Сув-цемент нисбати

Ҳажм буйича нисбатан(цемент, қум, шағал ёки чақир тош )

Тайёр бетон чиқиши м3

3 бетон сарфланадиган материаллар

Цемент
кг

Қум
М3

Йирик тулдиргич
М3

Сув л

Шағал

0.50

1:1.1:2.7

0.67

352

0.38

0.80

176

Чақир тош




1:1.4:2.7

0.59

396

0.46

0.90

198

Шағал

0.55

1:1.4:3.1

0.68

320

0.37

0.83

176

Чақир тош




1:1.7:2.9

0.60

360

0.51

0.87

198

Шағал

0.60

1:1.6:3.3

0.69

294

0.39

0.81

176

Чақир тош




1:1.9:3.1

0.61

330

0.52

0.85

198

Оддий шағалли бетоннинг ҳажм қисмлари буйича тахминий таркиблари 3.7 жадвал

Бетоннинг 2 кундаги маркаси

Конус чукиши 10 см булган қулда қуйиладиган бетон қоришмасига ишлатиладиган цемент маркаси

200

300

400

50

1:2.8:4.4

1:3.5:4.9

-

75

1:2.5:4

1:3.4:4

-

100

1:1.8:3.1

1:2.1:3.6

1:2.6:4.2

150

-

1:1.6:3

1:2.4:2.7




Download 181.02 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling