Aristotel, farobiy

ARISTOTEL, FAROBIY ám KANTNIŃ ONTOLOGIYASI HÁM OLARDIŃ PARQLARI .
I
Aristotel (b.e.sh 384 - 322) - ó'zin pútkil bilim jónelisine,tiykarinan filosofiyaǧa baǧishlaǧan klassik dawrniń grek alímí, u pútkil Batistiń eng taniqli insanlaríń biri sípatínda ajralíb turar edi. Oniń danaliǧi matematikadan, fizikadan hám biologiyadan basqada metafizika, tárbiya hám siyasatqa shekem júda keń edi, biraq ol Arastu menen zamonlas ziyalilar arasinda keń tarqalǧan edi
Oninń jumislarina elege shekem alimlar paydalanadi hám batis jámiyetiniń tiykarlarinan biri bolip qalmaqta. Aristoteldi logikaninń atasi dep ataw ádetiy haldir, ol baǧdarǧa ol bir neshe shiǧarmalarin baǧishlaǧan.Tap usinday,ol óz dawriniń greklerige júda tiyisli bolǧan natiqliǧin jaqsi bilgen.
Aristotellar tárepinen birinshi márte isletilgen "litsey" atamasi bázi mamleketlardiń orta tálim dargaylarin belgilew ushin kelgen. Grek filosifi jazǧan dep esaplanǧan 200 den artiq shiǧarmalariniń 30 dan sál artiǧi bizdiń dawrimizge shekema jetip kelgen.
Ontologiya - filosifiya panining bir bo'legi bolib, ol barliqtiń kelib shiǧiwi , oniń dúzilisin, rawojladiriw nizamlarin hám aqirǧi haliniń variantlarin aniqlaydi. Oni zaman talablari hám insoniyattiń bilim darejesine kóre, sonday-aq, hár túrli filosifiyaliq mektepler tásiri astinda ózgertiriw múmkin. Ol h’ár bir filosifik sistemaniń basqishridan parqli rawishte ózine mas ontologiyaǧa iye bolwin hám usi sistemaniń rawajlaniwi menen birge ózlestirwge dus keliwin túsintiredi.
Aristotel ontologiyasi
1. Barma ?
2. Ilahiy aql ne hám ol ne zat?
3. Bóleksheninń formasi boliw siziǧi qay jerde?
Aristotel filosofiyadan adalatli pándi ajratip , oni jáne eki bólimge ajratdi. Birinshisi, metafizika dep atalǧan, ritorik, qiyin sorawlar menen shuǧullanǧan, olardiń maqseti insan payda boliwiniń mánisi nede ekenligin ańlaw edi. Ekinshisinde insan, dunya hám tabiatniń dúzilisi, jámiyet nizamlari haqinda aniq pikir bar bolip, bilimlerdiń jáne bir tiykari bolip xizmet qiladi.