Қarshi muҳandislik-iқtisodiyot instituti “Axborot texnologiyalari va matematik modellashtirish” kafedrasi assistenti J

«Fayl-server» tamoyili tarmoq operatsion tizimi yadrosi hamda markazlashgan holda salanuvchi fayllar joylashgan va «fayl-server» uchun ajratilgan komppyuterga mo’ljallangan. Bunday arxitektura uchun «fayl-server»dagi maolumotlarning umumiy bazasiga jamoa holda kirish xususiyati xos. Foydalanuvchilardan biri tomonidan fayl yangilangan taktirda boshqalarning kirishga karshi ximoyalanadi. Suralgan maolumotlar «fayl-server»dan ishchi bekatga utkaziladi va ular maolumotlar bazasini boshqarish tizimi vositalari bilan kayta ishlanadi.
«Mijoz-server» tamoyili. Mazkur tamoyilga asosan, maolumotlarni ishlab chiqish vazifasi mijoz-ishchi bekati va maolumotlar bazasining mashina serveri urtasida bo’lishi mo’ljallangan. Ma‘lumotlarni kayta ishlashni mijoz ishlaydi va u tarmoq buylab ma‘lumotlar bazasi serveriga uzatiladi. Kayta ishlangan ma‘lumotlar tarmog’i orqali serverdan mijozga uzatiladi. «Mijoz-server» arxitekturasi uchun xos xususiyat –bu ma‘lumotlar bazasidan surov uchun SQL dasturlash tilidan foydalanish. Bu tarmoq mijozlariga turli xil umumiy ma‘lumotlar bilan ishlash imkonini beradi.
Mashina ichidagi axborotlar bazasini tashkil etish va yuritish vositalari.
Mashina ichki axborotlar bazasini tashkil etish va yuritish vositalariga kirishning dasturiy vositasi, ma‘lumotlar bazasini tashkil etish va yuritish hamda ma‘lumotlarning boshqa massivlari kiradi. Bundan tashkari, mashina ichidagi axborotlar bazasini tashkil etish va yuritishda ma‘lumotlar bazasi va boshqa mashina tashuvchidagi maolumotlar bilan ishlash bo’yicha foydalanuvchining texnologik surovnomasidan foydalaniladi.
Umumiy holda dasturiy vositalarga servis dasturiy vositalar, umumiy Maqsad uchun universal amaliy dastur vositalari va maxsus amaliy dasturlar kiradi.
Ma‘lumotlar bazasini boshqarish tizimi (MBBT)-axborotlar bazasini yaratish va yuritish uchun alohida axmiyatga ega. MBBT umumiy Maqsadlarga mo’ljallangan universal amaliy dasturiy vositalarga mansub. MBBT – bu mashina tashuvchidan mantiqiy o’zaro bog’langan ma‘lumotlarni tashkil etish va yuritish uchun mo’ljallangan nisbatan keng tarqalgan va samarali universal dasturiy vosita sanaladi. MBBT yagona ma‘lumotlar bazasida nusxa olinmaydigan ma‘lumotlarni integratsiyalashni va ulardan ko’p Maqsadlarda foydalanishni, bazadagi barcha ma‘lumotlar butunligini va to’g’riligini ta‘minlaydi va ma‘lumotlarga ruxsatsiz kirishdan ximoyalaydi.
MBBT ma‘lumotlar bazasidan surovlarni tashkil etishning tashkil etish dasturi bulmagan foydalanuvchiga mo’ljallangan qulay vositalariga ega.
MBBT asosida AB ni ishlab chiqish, ma‘lumotlar bazasini tashkil etish tuzilmasi bo’yicha masalalarni tayyorlashga mo’ljallangan. Bu masalalar bevosita axborotlar ta‘minotining nomashinaviy sohasi bilan bog’langan. Ishlab chikarilgan ma‘lumotlar bazasiga muvofik uni MBBT vositalar bilan tashkil etish va ishga tushirish amalga oshiriladi.
Axborotlarni kiritish va nazoratlashning maxsus dasturiy vositalari – katta axborot bazasi uchun ilk massivlarni yaratish va ma‘umotlarni bazaga tashlashdan oldin kayta ishlash bosqichida foydalaniladi. Bazadan oldin kayta ishlash vositasi kompyuterga kiritiladigan axborotning xakkoniyligini va katta massivdagi ma‘lumotlarni yo’qlashga tayyorgarlikni avtomatlashtirish nazoratini ta‘minlaydi.