Қарши муҳандислик

1.2.– rasm. Neftni yig‘ish va tashish tizimi:

1-quduq; 2-otma chiziq; 3-yig‘uv kollektori; 4-gaz yig‘uv kollektori; 5-neft yig‘uv kollektori; 6-suv uzatmasi; AGO‘Q-avtomatik guruhli qurilmasi; SNS- siquv nasos stansiyasi; KTQ-kompleks tayyorlash qurilmasi; GQIZ-gazni qayta ishlash zavodi; SUG-suyultirilgan uglevodorod gazi; KFEU-keng fraksiyali uglevodorodlar; STQ-suvni tashlash qurilmasi; RP-rezervuar parki.

Bu bosqichda neftning bosimi quduqning ustida 1,0...1,5 MPa bosimdan SKSsining kirishida 0,7 MPa gacha pasaytiriladi. SKSsida birinchi bosqichdagi ajratish 0,3 MPa bosimgacha olib boriladi. Ajratilgan gaz o‘zining bosimi ostida gazni yig‘ish kolektori (4) orqali gazni qayta ishlash zavodlariga (GQIZ) yo‘naltiriladi. Gazga to‘yingan neft va suv neftni yig‘uv kollektorlari (5) orqali nasoslar yordamida markaziy yig‘uv punktiga (MYP) haydaydi va u yerda neft eng so‘nggi barqarorlashtirish, suvsizlantirish va tuzsizlantirish jarayonidan o‘tkaziladi.

Tovar neft tovar rezervuar parkida yig‘iladi. Suv quvur uzatma orqali suvni tayyorlash qurilmasiga (STQ) beriladi va qatlam bosimini saqlash uchun
qatlamga haydaladi. Gaz GQIZga kirib keladi va u yerda og‘ir uglevodorodlar va quruq gaz ajratib olinadi hamda kompressor yordamida magistral gaz uzatmasiga beriladi. Suyuqlik qismi suyultirilgan uglevodorod gazlariga va keng fraksiyali yengil uglevodorodlarga ajratiladi, magistral neft mahsulotlari uzatmasiga yoki temir yo‘l orqali iste’molchilarga yo‘naltiriladi.
Neftni zamonaviy yig‘ish, tashish va tayyorlash tizimlariga quyidagi asosiy talablar qo‘yiladi: yuqori tejamkor metall sarfi, kapital qo‘yilmalarning bahosi va ishlatish sarflari; neftni va gazni quduqdan to tayyorlash punktigacha yig‘ish tizimlarining to‘liq germetikligini ta’minlanishi; kompleksdagi hamma inshootlarning qurilishini tugallanishi bilan konni ishlatishga topshirish; obektlarni kamligi va ishlatishni ishonchliligi; obektni to‘liq avtomatlashtirilishi va telemexanizatsiyalashtirish; avtomobil yo‘llarining uzunligini qisqartirishning imkoniyati; xizmat transportlarining xarajatlarini kamaytirish; ishlayotgan xodimlarning sonini kamaytirish; neft bilan birgalikda qazib olinadigan neft gazlarining resurslaridan to‘liq foydalanish va h.k [29].
Bu talablar asosida neftni, gazni va qatlam suvlarin yig‘ish, tashish va tayyorlashning kon tizimlarini bir-biri bilan birlik texnologik jarayonlarda bog‘langan kon tizimlarining neft qazib olish rayonlari tashkil etilishi kerak.
Bu masalalarni hal qilish uchun quyidagi shartlarga rioya qilinadi:

• 
  qatlamning energiyasidan yoki nasos orqali hosil qilinadigan energiyadan quduq mahsulotlarini markaziy yig‘uv punktlarigacha yoki siquv kompressor nasos-ajratish qurilmasigacha tashishda maksimal foydalanish;
  
• 
  neft va gazni quduqdan ajratish qurilmasigacha yoki markaziy yig‘uv punktigacha tashishda bir quvurli tizimdan foydalanish;
  
• 
  ko‘p bosqichli ajratishni qo‘llash keyin esa gazni birinchi bosqichda ajratish va tashishda gazga to‘yingan neftni yig‘ish hamda tashish punktlarigacha kompressorsiz tashishda neft kon xo‘jaligida kompressor stansiyasini, kichik yig‘uv punktlarni va qator boshqa texnologik obektlarni to‘liq chiqarish;