Article · May 022 citation reads 18 author

---

See discussions, stats, and author profiles for this publication at: 
https://www.researchgate.net/publication/364588806
ATROF- MUHIT MUHOFAZASI VA UNGA ETKAZILGAN ZARARLAR UCHUN
JAVOBGARLIK MASALALARI
Article
· May 2022
CITATION
1
READS
18
1 author:
Muxammed Xalmuratov
Karakalpak State University
1
PUBLICATION
1
CITATION
SEE PROFILE
All content following this page was uploaded by 
Muxammed Xalmuratov
 on 21 October 2022.
The user has requested enhancement of the downloaded file.

---

Нөкис-2022

---

1 
ӚЗБЕКСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҚАРЫ ҲӘМ ОРТА 
АРНАЎЛЫ БИЛИМЛЕНДИРИЎ МИНИСТРЛИГИ 
 
 
БЕРДАҚ АТЫНДАҒЫ ҚАРАҚАЛПАҚ МӘМЛЕКЕТЛИК 
УНИВЕРСИТЕТИ 
 
МАГИСТРАТУРА БӚЛИМИ 
 
 
 
 
 
 
 
 
МАГИСТРАНТЛАРДЫҢ ИЛИМИЙ 
МИЙНЕТЛЕРИНИҢ ТОПЛАМЫ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Нӛкис-2022 
 
 

---

2 
 
 
МАГИСТРАНТЛАРДЫҢ ИЛИМИЙ МИЙНЕТЛЕРИНИҢ ТОПЛАМЫ 
Нөкис, 2022. 399-бет 
 
Бул топламда Бердақ атындағы Қарақалпақ мәмлекетлик 
университети магистрантларының илимий изертлеў жумысларының 
нәтийжелери орын алған. 
Топлам магистрантлар, излениўшилер ҳәм басқа да илимий 
хызметкерлер ушын арналған. 
Редакциялық қурам 
ағзалары: 
проф., А.Реймов, проф., А.Матчанов, проф., 
М.Тагаев, 
проф., 
Қ.Исмайлов, 
проф., 
Қ.Жәримбетов,
проф., 
М.Қудайбергенов, 
проф., 
Е.Қутыбаева,
доц., 
С.Байжанов, 
доц., 
Ж.Сейпуллаев,
доц., 
Ж.Ҳакимниязов, 
доц., 
Дж.Қурбанбаев, 
И.Алламбергенов доц., У.Худайбергенова, доц., 
Н.Ембергенов, доц., Я.Аметов, доц., Д.Бекбаулиев 
Жуўаплы редактор: Каракулов А. 
Бердақ атындағы Қарақалпақ мәмлекетлик университети Оқыў 
методикалық кеңесиниң 2022-жыл 17–майдағы №9/7.3 -санлы 
баянламасы менен баспадан шығарыўға рухсат етилген. 
 
 

---

373 
Tergovchining o‘z yurituvidagi ish yuzasidan qonunga muvofiq bergan yozma topshiriqlari va 
chiqargan qarorlari barcha korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, mansabdor shaxslar va fuqarolar 
tomonidan ijro etilishi majburiydir. 
Ayblov funksiyasi asosan prokurorga tegishli bo‘lib, prokuror davlat ayblovini quvvatlaydi, 
O‘zbekiston Respublikasi JPK, O‘zbekiston Respublikasining boshqa qonunlari talablariga va barcha 
ish holatlarini ko‘rib chiqishga asoslangan o‘zining ichki ishonchiga tayanadi [3]. 
Prokuror surishtiruv va dastlabki tergov bosqichlarida qonunning buzilishini, kim tomonidan 
sodir etilganligidan qat‘i nazar, bartaraf etish uchun qonunda nazarda tutilgan chora tadbirlarni o‘z 
vaqtida ko‘rishi shart. 
Ayblov funksiyasini bajaruvchi shaxslarga jabrlanuvchilarni ham kiritish mumkin. 
O‘zbekiston Respublikasi JPK 54-moddasida jabrlanuvchi tushunchasi va umumiy tavsifi belgilangan 
bo‘lib, unga ko‘ra jabrlanuvchi jinoyat, xuddi shuningdek, aqli noraso shaxsning ijtimoiy xavfli 
qilmishi shaxsga ma‘naviy, jismoniy yoki mulkiy zarar yetkazgan deb hisoblash uchun dalillar bo‘lgan 
taqdirda, bunda shaxs jabrlanuvchi deb e‘tirof etiladi. Jabrlanuvchi deb e‘tirof etish haqida 
surishtiruvchi, tergovchi, prokuror qaror, sud esa ajrim chiqaradi. 
Jabrlanuvchi voyaga yetmagan yoki belgilangan tartibda muomalaga layoqatsiz deb e‘tirof 
etilgan shaxs bo‘lsa, ishda u bilan birgalikda yoki uning o‘rniga qonuniy vakili ishtirok etadi. 
Himoya funksiyasini amalga oshiruvchi shaxslar – gumon qilinuvchi, ayblanuvchi, 
sudlanuvchi va ularning himoyachisi. 
O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat-protsessual kodeksining 24-moddasida gumon qilinuvchi, 
ayblanuvchi va sudlanuvchi himoyalanish huquqiga egaligi belgilangan. 
Ayblanuvchi sudda sudlanuvchi deb, hukm chiqarilgandan keyin esa, mahkum yoki oqlangan 
deb ataladi. 
Qaror e‘lon qilinishi bilan shaxs ayblanuvchi deb nomlanadi va ayblanuvchiga berilga barcha 
huquqlardan foydalanadi va majburiyatlarni bajaradi. Ayblanuvchi sudga berish to‘g‘risidagi ajrim 
bilan sudlanuvchi, hukm chiqarilganidan keyin mahkum yoki oqlangan shaxs deb ataladi. 
Yordamchi funksiya – guvoh, ekspert, mutahassis, tarjimon, sud kotibi, xolislarning jinoyat 
protsessidagi faoliayti tushuniladi. 
O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat-protsessual kodeksining 65-moddasida guvohga ta‘rif 
berilgan bo‘lib, unga ko‘ra, jinoyat ishi bo‘yicha aniqlanishi lozim bo‘lgan biror holatni bilishi 
mumkin bo‘lgan har qanday shaxs guvoh sifatida ko‘rsatuv berish uchun uchun chaqirilishi mumkin. 
Surishtiruvchi, tergovchi, prokuror, sud jinoyat ishi bo‘yicha aniqlanishi lozim bo‘lgan biror-
bir holatni bilishi mumkin deb hisoblangan shaxsni guvoh sifatida chaqirishga haqli. 
O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat-protsessual kodeksining 67-moddasida ekspertga ta‘rif 
berilgan bo‘lib, ekspert yordamchi funksiyani bajaruvchi hisoblanadi. 
Xulosa berish uchun zarur fan, texnika, san‘at yoki hunar sohasida maxsus bilimga ega 
bo‘lgan har qanday jismoniy shaxs ekspert sifatida chaqirilishi mumkin. 
O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat-protsessual kodeksining 69-moddasida mutaxassisga ta‘rif 
berilgan bo‘lib, unga ko‘ra, tergov va sud muhokamasini o‘tkazishda dalillarni topish va 
mustahkamlashda surishtiruvchga, tergovchiga, prokurorga va sudga yordan berish uchun mutaxassis 
chaqiriladi. Mutaxassis sifatida shifokor, pedagog hamda zarur bilim va malakaga ega bo‘lgan boshqa 
shaxslar chaqirilishi mumkin.