Arxitektura va qurilish konstruksiyasi

2.2.6 Plita tokchasini egilishga hisoblash
Plitaning tokchasi bo‘ylama qobirg‘alarga tayanib, ko‘ndalang yo‘nalishda egilishga ishlaydi. Hisoblash uchun 1 m kenglikda tasma ajratib olinadi. Qobirg‘aning uzunligi l₀=148,5 – 2·10=128,5sm bo‘ladi, 1 m uzunlikdagi tasma uchun to‘lik hisobiy yuk q₁=36,49–5,08 + 0,05·25·1,1=32,78 kn/m (2 – jadvalga q). Tokchaning qobig‘iga qisman kirib turishini e’tiborga olsak, hisoblash tasmasida vujudga keladigan eguvchi moment. bo‘ladi.
Tokcha kesimining ishchi balandligi h₀=h – a= 5 – 1,5=3,5 sm. Plitaning tokchasi o‘rama simto‘r bilan armaturalanadi. Ishchi ko‘ndalang armaturaning diametri , sinfi A – III.
Armatura kesim yuzasini topish uchun kerak bo‘ladigan koeffitsientlarni aniqlaymiz:
;
bundan beton siqilish zonasining nisbiy balandligi:
;

Armaturaning zaruriy kesim yuzasi.
sm²
bunga asosan simto‘rni tanlaymiz, uning yuzasi A_s=5.5 sm²>4.36 sm², (7 ø 10A-III).
2.2.7 Keltirilgan kesimning geometrik tavsiflari
Elastiklik modullari nisbati:

Keltirilgan kesim yuzasi (4 – rasim).
;
Keltirilgan kesimning pastki qirradan o‘tgan o‘qqa nisbatan sttistik momenti.

Keltirilgan kesimning og‘irlik markazi masofalari.
;
Keltirilgan kesimning inersiya momenti.
Keltirilgan kesimning pastki va ustki yuzalari qarshilik momentlari.
;

Keltirilgan kesimning cho‘zilish zonasi bo‘yicha elastik g‘ plastik qarshilik momenti: foydalanish bosqichida ; tayyorlashva siqilish bosqichida Tokchasi siqilish zonasida joylashgan tavr yoki to‘g‘ri to‘rtburchakli kesimlar uchun ;tokchasi cho‘zilish zonasida joylashgan tavr shaklli kesimlar uchun
Keltirilgan kesimning og‘irlik markazidan ustki va pastki yadro nuqtalarigacha bo‘lgan masofalar:

bu erda bo‘lib, deb qabul qilingan.
Oldindan zo‘riqtirilgan armaturadagi yo‘qotishlar asosida aniqlanadi. Bunda armaturaning taranglanish aniqligi olinadi.
Birlamchi yo‘qotishlar (betonni siqishdan ilgari sodir bo‘ladigan):
- sterjenli armaturani elektrotermik usulda taranglaganda kuchlanishlar relaksatsiyasi (kamayishi) tufayli yo‘qotish MPa ;
- taranglangan armatura bilan tirgak xaroratlari orasidagi farq tufayli yo‘qotish (chunki xarorat bir xil);
- taranglovchi uskuna ankerlarining deformatsiyasi tufayli yo‘qotish (plitaning normal kesimlari xisobiga qaralsin);
- armaturadagi ishqalanish tufayli yo‘qotish (chunki ishqalanish yo‘q);
- po‘lat qolipning deformatsiyalanishi tufayli yo‘qotish
Yo‘qotishlar yig‘indisi MPa Armatura bo‘shatilganda betonda xosil bo‘ladigan siqilish zo‘riqishi

Bu zo‘riqish bilan keltirilgan kesim og‘irlik markazi orasidagi elka

Betondagi siqilish kuchlanishi

U xolda bo‘ladi.
Betonning uzatish mustaxkamligi Plitaning xususiy og‘irligidan xosil bo‘lgan moment ni xisobga olganda, taranglangan armatura zo‘riqishi Ro ta’sirida betonda vujudga kelgan siqilish kuchlanishi
MPa

Bo‘lganda, betonning tezkor tob tashlashi natijasida armaturadagi kuchlanishlar yo‘qolishi quyidagi formuladan aniqlanadi:
MPa
Birlamchi yo‘qotishlar
MPa
Birlamchi yo‘qotishlar xisobga olinganda betonda xosil bo‘ladigan siqilish zo‘riqishi MPa kn;

Bu zo‘riqishdan xosil bo‘lgan betondagi maksimal siqilish kuchlanishi

MPa;

Ikkilamchi yo‘qotishlar (siqilish zo‘riqishlari betonga uzatilgandan keyin

sodir bo‘ladigan):
- betonning kirishishidan xosil bo‘ladigan yo‘qotishlar- MPa;
- betonning tob tashlashidan xosil bo‘ladigan yo‘qotish
MPa
Bu erda bug‘ bilan ishlov berilgan beton uchun .
Ikkilamchi yo‘qotishlar MPa
To‘liq yo‘qotishlar
To‘liq yo‘qotishlar e’tiborga olinganda siqilish zo‘riqishi
bo‘ladi.
2.2.8 Egiluvchi plitada normal yorilishlar xisobi

ta yoriqbardoshligi bo‘yicha III - toifaga kiradi.

Agar tashqi kuchlar momenti M yoriqlar paydo bo‘lishidan bir oz ilgari elementda xosil bo‘ladigan ichki kuchlar momenti Msgs dan kichik bo‘lsa, uxolda beton yorilmaydi, ya’ni
M ≤ M_crc,
bu formulani yoriqbardoshlik sharti deb atasa xam bo‘ladi.
YOrilish xosil qiluvchi moment Msrc ni aniqlaydigan bir necha usul bor. Qurilish me’yorlari [2] M_src ni yadro momentlari usulida aniqlashni tavsiya etadi:
M_crc=R_bt,ser∙W_pl±M_rp,
Bu erda
W_pl - elastik – plastik qarshilik momenti;
M_rp - chetki yadro nuqtasidan o‘tuvchi o‘qqa nisbatan oldindan
zo‘riqtirilgan R kuchdan olingan moment, ya’ni yadro
momenti
M_rp=P(e₀+r)
e₀ - siquvchi zo‘riqish elkasi;
r - yoriqbardoshligi tekshirilayotgan cho‘ziluvchi qirradan eng
uzoqda joylashgan yadro nuqtasidan keltirilgan kesimning
og‘irlik markazigacha bo‘lgan masofa (kesim yadrosining eng
chetki nuqtasi);

Elementni tashish va montaj qilish jarayonida, tashqi yuklar ta’sirida siqiladigan zonasi, aksincha cho‘zilish xolatiga o‘tishi mumkin. Bunda yorilishbardoshlik sharti quyidagi ko‘rinishga keladi:

Plitani tayyorlash chog‘ida uning tepa qismida siquvchi zo‘riqish R_o = 423,1 knta’sirida boshlang‘ich yoriqlar paydo bo‘lishi yoki bo‘lmasligi quyidagi shart bo‘yicha tekshiriladi:
R₀·(e_op-r'_red)-M_c·b≤R'_bt,ser· W'_pl;
423,1(24-11,2)-17,11·(100)=3704kn·sm=37,04kn·m,
R_bt,ser· W'_pl=1,95·0,1·27133=5290kn·sm=52,90kn·m,
37,04kn·m<52,90kn·m
SHart qanoatlantirildi. Demak, boshlang‘ich yoriqlar paydo bo‘lmaydi.
Yoriq paydo qiluvchi momentni aniqlaymiz:
M_src = R_vt,ser·W_pl+P₂·(e_0p+r_red)=1.95·0,1·13566+340·(24+4,8)=12437kn·sm=124,37kn·m.
Plitaning pastki cho‘zilish zonasida yoriqlar paydo bo‘lar ekan, chunki
Mⁿ=132,83kn·m > M_crc=124,37kn·m.
Shuning uchun plitani yoriqlarning ochilishiga xisoblash zarur.