Arxiv kataloglari va ularning turlari. Arxiv hujjatlarining tasnifi Reja: Arxiv

Arxiv kataloglari tuzilish qoidalariga ko’ra ikkiga bo’linadi: mantikiy tuzilishdagi kataloglar va alfavit tuzilishidagi kataloglar. Birinchi tur kataloglarda arxiv hujjatlari haqidagi ma’lumotlar mantikiy uzaro bog‘lik holda bo‘ladi. Ikkinchi tur kataloglarda esa hujjatlar haqidagi ma’lumotlar uzaro bog‘lanmagan holda, ya’ni alfavit buyicha joylashgan bo‘ladi. Mantikiy tuzilishdaga kataloglar tarkibiga sistematik, xronologik, mavzu asoslarida tuzilgan kataloglar kiradi.
Alfavit tuzilishdagi kataloglar tarkibiga — ismlar, geografik nomlar va boshqa kataloglar kiradi.Sistematik katalog arxiv kataloglari turlaridan biridir. Bunda hujjatlar haqidagi ma’lumotaar bilim soxalari eki jamiyat amaliy faoliyati soxalari
buyicha joylashtiriladi. Keyin mantikiy bog‘langan holda ketma ket joylashtiriladi. Sistematik katalog umumiy va ayrim tuShunchalarning uzaro bog‘likligi va munosabati asosida tuziladi. Masalan,«Din» umumiy tuShunchasiga kuyidagi ayrim tuShunchalar kiradi: «Islom», «Xristianlik», «Induizm»,«Iudaizm» (yaxudiylik), «Budda». Uz navtabida «Islom» ham umumiy tuShuncha bo‘lib, ayrim tuShunchalargabo‘linadi.
Mavzu bUyicha kataloglar. Davlat arxivlarida sistematik kataloglar 60yillardan keng tarkala boshlagan. Unga kadar arxivlarda asosan mavzu buyicha kataloglar tuzilgan. Hozir ham maxalliy davlat arxivlarida - Shaxar, viloyat arxivlarida sistematik kataloglar tuzish imkoni bo‘lmaganligi sababli mavzu buyicha kataloglar asosiy ma’lumotnomalardan biri hisoblanadi. Bunday kataloglarda mavzu yana kichiq mavzuchalarga bo‘linadi. Ular uz navbatida yana mayda bo‘laklarga bo‘linadi. Masalan, Turkiston generalgubernatorligida milliy ozodlik xarakati mavzusi buyicha katalogda kuyidagi mavzular bo‘lishi mumkin: 1876 yilgi Pulatxon kuzgoloni, 1898 yilgi Andijon kuzgoloni, 1916 yilgi xalk kuzgoloni va xokazo. Bo‘larning xar biri yana mayda bo‘laklarga bo‘linishi mumkin.
Xronologik katalog. Bunday katalog turkumi tarxi davrlar, asrlar, yillar kabi bo‘laklarga bo‘linadi. Masalan, MDAda saqlanaetgan vakfnomalar uchun xronologik katalog tuzilsa,. u asrlar buyicha bo‘lishi mumkin: XIII asr, XIV asr, XV asr, XVI asr, XVII asr, XVIII asr, XIX asr. Xar bir asr katalogning bo‘limi hisoblanadi. Bo‘limlar bo‘linmalarga ellik, o‘tgiz, yigirma, un yilliklarga bo‘linadi. Masalan, XVIII asr: 17011710, 17111720, 17211730, 17311740 va xokazo.