Asbobsozlik materiallari Qirindi hosil bo’lish jarayoni

2- variant

1. 
   Asbobsozlik materiallari
   

2. 
   Qirindi hosil bo’lish jarayoni
   

1. 
   Mehnat quroli sifatida inson keskichni, keyin dastgohni yaratdi. Tarixiy taraqqiyot shuni ko'rsatdiki, bulardan birining takomillashuvi boshqasining takomillashuviga sabab bo'ladi. Yangi asbobsozlik materiallarining yaratilishi, yuqori samarali, katta quvvatli metall kesish dastgohlarining yaratilishiga turtki bo'ladi. Asbobsozlik materiallari asbobning kesish xususiyatlarini yaxshilash va mehnat unumini ko'tarishda, ishlov berilayotgan detallarning sifat tavsiflari va aniqlik parametrlarini shakllantirishda
   hal qiluvchi ahamiyatga egadir. Qirquvchi asbobning ishonchli ishlashi, asbobsozlik materiallariga qo'yiladigan muayyan talablarga bog'liq. Asbob materiallariga qo'yiladigan asosiy talablar:
   1. O'ta mustahkamlik va qattiqlik
   Asbobning kesuvchi tig’i qayrilmasdan ishlov berilayotgan material qatlamini kesa olishi va uni qirindiga aylantirishi uchun asbobsozlik materialining qattiqligi ishlov berilayotgan material qattiqligidan ancha yuqori bo’lishi kerak. Kesilayotgan qatlam qirindi orqali asbobning old yuzasiga katta kuch bilan ta’sir qiladi. Natijada kesuvchi ponaning kontakt yuzalarida katta kuchlanish paydo bo’ladi. Bu kuchlanish asbobning
   ish qismini buzmasligi uchun asbobsozlik materiallari yuqori mustahkamlikka ega bo’lishi kerak. Bundan tashqari kesuvchi asboblar ko'pincha uzlukli kesish sharoitlarida yoki ishlov berish uchun qoldirilgan qo‘yimning bir xilda emasligi, shuningdek ishlov
   berilayotgan materialning ko’ndalanggiga va bo‘ylanmasiga qattiqligining har xilligi tufayli turlicha kuch sarflab ishlashga to'g'ri keladi. Shuning uchun asbobsozlik materiali o'ta qattiq bo’lishi bilan birga siqilish va egilish deformatsiyasiga qarshilik ko'rsata olishi,
   yuqori chidamlilik va zarbiy qovushqoqlikka ega bo’lishi lozim.
   2. Issiqqa chidamlilikning yuqoriligi
   Kesish jarayonida mexanik energiyaning issiqlik energiyasiga aylanishi tufayli asbobga kuchli issiqlik oqimi ta’sir etadi. Jadal qizib borish natijasida asbobning kontakt yuzalari o'zining dastlabki qattiqligini yo'qotadi, yumshab qoladi va tez yeyiladi. 2.1-rasmda
   turli asbobsozlik materiallari qattiqligining qizish paytida pasayishi
   ko'rsatilgan. Undan ko'rinib turibdiki, 300°C haroratda U10 uglerodli
   po'lat o‘z qattiqligini keskin kamaytiradi, SM -332 markali mineralkeramika esa bu haroratda o'z qattiqligini saqlab qoladi. Asbobsozlik materiallarining issiqqa chidamliligi deganda materialning qizigan paytda kesish jarayonini amalga oshirish uchun
   yetarli darajada qattiqligini saqlay olish xususiyati tushuniladi. Asbobsozlik materialining kesish paytidagi issiqqa chidamliligi kritik harorat deb ataluvchi tushuncha bilan tavsiflanadi. Qizish paytida kritik haroratdan yuqori harorat yuzaga kelganda asbobsozlik
   materialida qattiqligining pasayishi bilan bog’liq struktura o'zgarishlar yuz beradi. Ba’zan kritik harorat haroratga chidamlilik, qizishga chidamlilik deb ham ataladi. Kesuvchi asbob uzlukli kesish sharoitida ishlashi mumkin. Bunda uning kesuvchi tig’i ish paytida davriy ravishda qiziydi, salt yurishda esa soviydi.