Ashulachilik uslubi ijroda asarning ichki va tashki xususiyatlarini ochib berishda xonandadan nafakat mukammal musiqiy tovush ijro etilishi, balki badiiy, falsafiy g‘oyalar bilan sug‘orilishini takozo etadi

Ijrochilik mohiyati - ijrochilik mohiyatini ko‘rsatishdaxonanda har bir asarni ichki dunyosini tushunib, uning obraziga tayyorlangan holda kira olishi va shu obrazni ijodkor tasavvur qilgandek yarata olishi ovoz talqinida muhimdir. Shu bilan birga ovoz imkoniyatlarini, sifatini ko‘rsatishda avvalo uz ijrosini o‘zi tinglashi va o‘z bilimi doirasida to‘g‘ri idroklashi lozim. Bu jarayon musiqa san'atida muhim omillardan bo‘lgan, ayniksa, cholg‘u va ashula ijrochiligida katta ahamiyatga ega bo‘lgan va ijro bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan qator o‘ziga xos xususiyatlarni o‘z ichiga oladi. Ijro asar ruhiga, obraziga kirishi va o‘z imkoniyatlarini ko‘rsatishdagi zarur omillar deb hisoblanadi.

1.	So’z matni jumlalarining ijrodagi yakuni;
2.	Kuy tuzilmalarini tarkibiy ravonligi;
3.	So‘z bo‘linishlari ...
4.	Musiqiy kuy bo‘laklari frazalari;
5.	Tinish jarayonlari pauzalar ...
6.	Nafas olish joylari uslublari ...
7.	Kuyda tovush chuzimlarini uzaytirish uslubiyatlari;
8.	Quydagi metro-ritmik tuzilmalarini aniqqaytarish;
9.	Kuyda ma'lum bo‘laklarning boshqa balandlikda ketma-ket qaytarish;
10.	Og‘zaki tekstdagi tinish belgilari ...
11.	Asarning kadans davralari;
12.	Kuyda metro-ritmik tuzilmalarni o‘zgarishlar bilan qaytaralishi.

Muallif qayd etgan sifatlarni xonanda nazarda tutib, mumkin darajada rioya qilsa, xonish omilidagi ijro har tomonlama bu jarayonning mohiyati nuktai nazaridan mukammal ifodasini topadi.
Ijrochilikda muxim bo‘lgan sifatlarini alohida olganda, har biri o‘ziga xos ahamiyatga egadir. Chunki, asarning umumiy g‘oyasini ifoda etishda musiqa va so‘zning mazmuni, ularning ohang vositasidagi talqini, kuy rivojining pag‘onalari, dinamikasi. Har bir kuy va so‘z jumlalarining boshlanish tugallanishlari, kuyning metro-ritmik jihatlarining uzaro uyg‘unligi, xonandaning bilimi va imkoniyatlari
darajasini anglatadigan tomonlaridir. Ana shu jarayondagi barcha xususiyatlar
uyg‘un holda asarning ichki va tashqi dunyosini ifoda etish uchun lozim bo‘lgan musiqiy omillardir.
Musiqiy asarning talqini, so‘zdan, matndan mustasno holda, o‘zining ichki qonuniyatlariga bo‘ysunishi hammaga ayon. Bu qonuniyatlar tovushkator, uslub tuzuk, turg‘un tovushlar va kuyning tarkibiy shakllari bilan izohlanuvchi tomonlari orqali harakterlanadi. Bu jarayon aslida “ijro tarkibi”ni tashkil etadi.
Odatda, har bir musiqiy asar ma'lum tovushkator tizimida harakat qiladi. Harakatlarning qay darajada ifoda topishi asarning bastakori, qolaversa, ijrochi talqinida jonlanadi. Ijro jonlanishi tovushlarning tuzuk tarkibidagi o‘zaro bog‘lanishiga asoslanadi. Lekin, bu bog‘lanishda har bir kuy bo‘laklari, jumlalari aloxida va asar doirasida jumlalarning bir butunlikda tarkib topishi, tovushqatorning asosiy va yondosh tovushlarning mutanosib tarkib topishi juda muhim. Bu ma'noda xalq va mumtoz ijodiyot janrlari o‘z shakliy tarkiblariga egadirlar.
Xalq musiqa ijrochiligida, ayniqsa badixago’ylik, erkin talqinga asoslangan ijro turlarida, asar tarkibi qisman bo‘lsada o‘zgarishga uchraydi. Lekin, tarkibiy qismning asosiy tizimini shakllantiruvchi turg‘un tovushlar harakatdagi turg‘un tovushlar, ularning rivojlanish jarayoni va tugallanish jabhalari asoslangan holda gavdalanadi. Bu albatta ijro tarkibining negizini tashkil etadi.
Hofiz-xonanda uchun ijro jarayonida so‘z va ohangni idroklagan holda talqin etishi muhim. Unda so‘z shaklini buzilmasligi va ohangga mos tushishi asosiy omil sifatida gavdalanadi. Aslida bu jarayon hofiz - xonanda uchun ijro moxiyatining asosi bo‘ladi.
Vokal musiqa - kuylash uchun mo‘ljallangan musiqa. Vokal musiqaga
yakka, ansambl hamda xor tarzida, shuningdek musiqa cholg‘ulari jo‘rligida yoki
umuman jo‘rsiz (masalan katta ashula, a kapella xorlari kabi) ijro etiladigai asarlar
kiradi. Barcha turlarida xonanda ovozi yetakchi o‘rin tutadi. Vokal musiqa asosan,
badiiy matn (she’riyat) bilan bog‘liq. Shu bilan birga so‘zsiz ijro etiladigan vokaliz ham vokal musiqadir.
Hozirgi vaqtda ovoz turini bexato aniqlay oladigan yagona uslub mavjud emas. Ba’zi hollarda bas o’zi havas qilgan tenorga ovozini o’xhastishga harakat qiladi. Natijada tovushning shakllanishi yuzaki bo’lib qoladi. Tenor esa o’zini murakkablikdan xoli qilish uchun bariton deb aytadi. Pedagog o’quvchining ovoz xususiyatlarini uning ijrochilik usulidan ajrata bilish kerak.
Ovoz turini aniqlashda tembr, diapazon, registr tuzilishining xususiyatlari, markaziy tovushlar, tessiturani ushlay bilish qobiliyati, hamda fiziologik-anatomik belgilar (Ovoz bog’lamlarining uzunligi va zichligi, rezonator tizimlari va boshqalar), xronaksimmetriya kabi qator alomatlar hisobga olinishi kerak. Tajribali vokal o’qituvchisi o’quvchining ovoz tembridan ko’p narsani bilib oladi. Bu shaxsiy akustik xususiyat turli tessituralarda sinchiklab tekshirilishi lozim. Tembrning eng yaxshi sifatlarini eshitish uchun bir asarni yondosh tonalliklarga ko’chirib ijro etish mumkin.
Diapazon ham ovoz turini aniqlovchi belgilardan biridir. Biroq u o’quvchida doim ham to’la hajmda ifodalanmasligi mumkin. Ko’pincha u chegaralangan bo’ladi. Ba’zi hollarda uchraydigan “metso soprano” va “soprano” tonlarini o’z ichiga olgan, nihoyatda keng diapazon ham foyda bermaydi. Ovozni to’g’ri tasnif qilishda registr tuzilishini o’rganish yordamchi vositadir.