Асосий воситалар эскириши хисоби ва аудити

Asosiy vositalarni baholash 
joriy
qiymat 
boshlang‘ich 
qiymat 
tugatish qiymati 
qoldiq (balans) 
qiymat 
tiklash qiymati 
Qoldiq (balans) qiymat - jamlangan amortizatsiya summasini chegirgan 
holda asosiy vositalarning boshlang‘ich (tiklash) qiymati;
Boshlang‘ich qiymat - to‘langan va qoplanmaydigan soliqlarni 
(yig‘imlarni), shuningdek aktivni undan mo‘ljal bo‘yicha foydalanish uchun 
ishchi holatiga keltirish bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan etkazib berish va montaj 
qilish, o‘rnatish, ishga tushirish va istalgan boshqa xarajatlarni hisobga olgan 
holda, asosiy vositalarni tiklash (qurish va qurib bitkazish) yoki xarid qilish 
bo‘yicha haqiqatda qilingan xarajatlarning qiymati.
Tugatish qiymati - asosiy vositalarning chiqib ketishi bo‘yicha 
kutilayotgan xarajatlarni chegirgan holda kutilayotgan foydali xizmat muddati 
oxirida asosiy vositalarni tugatish chog‘ida olinadigan aktivlarning faraz 
qilinayotgan summasi. Qoida bo‘yicha ushbu qiymatga ehtiyot qismlari, temir-
tersak, chiqindi va boshqalarning qiymati kiritiladi. 
. Asosiy vositalarning baholanishi
Tiklash qiymati - asosiy vositalarni qayta baholashni hisobga olgan 
holdagi qiymati. Asosiy vositalarning tiklash qiymati asosiy fondlarni qayta 
hosil qilish qiymati bilan, ya’ni ularning qurilishi yoki ularni muayyan 
Asosiy vositalarni uzoq vaqt davomida natural shaklini saqlagan va 
qiymatini bir vaqda o‘zgartirishi bilan ishlashi bog‘liq o‘ziga xos xususiyatlari 
amortizatsiya miqdorini aniqlash zaruriyatini keltirib chiqaradi. Ushbu miqdor 
asosiy vositalardan foydalanish jarayonida ularning eskirishi yoki boshlang‘ich 
1) er uchastkalari va tabiatdan foydalanishga doir boshqa ob’ektlar (suv, 
222Asosiy vositalar amortizatsiyasi (eskirishi) hisobi

---

8 
5) qonun hujjatlarida belgilangan tartibda konservatsiyalashga o’tkazilgan 
asosiy vositalar; 
6) arxitektura yodgorliklari; 
7) umumiy foydalanishdagi avtomobil yo’llari, yo’laklar, sayilgohlar, 
xiyobonlar, mahalliy davlat hokimiyati organlari tasarrufida bo’lgan 
obodonlashtirish inshootlari; 
8) qiymati ilgari to’liq chegirilgan mol-mulk; 
9) asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar tarkibiga o’tkazilmagan kapital 
qo’yilmalar. 
Soliq solish maqsadida amortizatsiya qilinishi kerak bo’lgan mol-mulk 
amortizatsiyaning quyidagi eng yuqori normalari bilan guruhlarga taqsimlanadi:
1
Soliq solish maqsadlari uchun har bir kichik guruh bo’yicha amortizatsiya 
ajratmalari amortizatsiya normasini qo’llash orqali, biroq ushbu Kodeksda 
belgilangan eng yuqori normadan oshmagan holda hisoblab chiqiladi.
Soliq solish maqsadlari uchun amortizatsiyani ushbu moddada 
belgilanganidan pastroq va soliq to’lovchining hisob siyosatida mustahkamlab 
qo’yilgan normalar bo’yicha hisoblashga yo’l qo’yiladi.
Soliq solinadigan foydaning to’liq hisoblanmagan amortizatsiya 
summasiga soliq solish maqsadlarida ushbu moddada nazarda tutilgan 
normalarga zid ravishda qayta hisoblash amalga oshirilmaydi. 
Foydalanishda bo’lgan asosiy vositalar ob’ektlarini oladigan soliq 
to’lovchi ushbu asosiy vositalar ob’ekti bo’yicha amortizatsiya normasini 
mazkur asosiy vositalar ob’ektidan avvalgi mulkdorlar tomonidan foydalanilgan 
yillar (oylar) soniga kamaytirilgan foydalanish muddatini hisobga olgan holda 
belgilashga haqlidir. Agar mazkur asosiy vositadan avvalgi mulkdorlarda 
amalda foydalanish muddati ushbu asosiy vositalarning ushbu moddada 
tasniflanishi bilan belgilanadigan foydalanish muddatiga teng yoki undan ortiq 
bo’lsa, soliq to’lovchi texnika xavfsizligi talablarini va boshqa omillarni hisobga 
olgan holda bu asosiy vositadan unumli foydalanish muddatini mustaqil 
ravishda, lekin uch yildan kam bo’lmagan muddatga belgilashga haqlidir. 
Foydalanishda bo’lgan asosiy vositalardan foydalanish muddatini aniqlash 
imkoniyati bo’lmagan taqdirda, amortizatsiyani hisoblash yangi asosiy 
vositalarga bo’lgani singari amalga oshiriladi. 
Asosiy vositalar ob’ektlari bo‘yicha amortizatsiya ajratmalarini hisoblash 
hisobot davridagi korxona faoliyati natijalaridan qat’i nazar amalga oshiriladi va 
u tegishli bo‘lgan hisobot davridagi buxgalteriya hisobida aks ettiriladi. 
Mulk hisoblangan yoki moliyaviy ijara shartnomasi bo‘yicha olingan 
asosiy vositalarning eskirishi to‘g‘risidagi axborotlarni umumlashtirish quyidagi 
schyotlarda amalga oshiriladi: 
0211 «Yerni obodonlashtirishning eskirishi»; 
0212 «Moliyaviy ijara shartnomasi bo‘yicha olingan asosiy vositalarni 
obodonlashtirishning eskirishi”; 
0220 «Bino, inshoot va uzatuvchi moslamalarning eskirishi»; 
1 1 O'zR SK 144-moddas

---

9 
0230 «Mashina va asbob-uskunalarning eskirishi»; 
0240 «Mebel va ofis jihozlarining eskirishi»; 
0250 «Kompyuter jihozlari va hisoblash texnikasining eskirishi»; 
0260 «Transport vositalarining eskirishi»; 
0270 «Ishchi hayvonlarning eskirishi»; 
0280 «Ko‘p yillik o‘simliklarning eskirishi»; 
0290 «Boshqa asosiy vositalarning eskirishi»; 
0299 «Moliyaviy ijara shartnomasi bo‘yicha olingan asosiy vositalarning 
eskirishi». 
xarajatlar" schyotining debetida aks ettiradilar.