Asosiy termodinamikaviy protsesslar reja: Izoxorik protsess

3.4-rasm.

(3. 17) asosida gaz holatining parametrlarini o`zaro boglaydigan quyidagi tenglamalarni yozishimiz mumkin:

Adiabatik protsesda bajarilgan ish miqdorini quyidagi ifodalar yordamida aniqlash mumkin:
(3.18)
Adiabatik protsessda bo`lgani uchun termodinamikaning birinchi qonunini quyidagicha yozishimiz mumkin:
(3. 19)
Demak, gaz holatining adiabatik o`zgarishida tashqi kuchlar bajargan ish gaz ichki energiyasining o`zgarishiga teng. Boshqacha aytganda, adiabatik kengayishda (1-2) gaz ichki energiyasining kamayishi natijasida (bosim va temperatura pasayadi) ish bajaradi. Adiabatik siqishda (2-1) sarflangan tashqi ish gaz ichki energiyasining ortishiga ketadi (bosim va temperatura ko`tariladi).
Qaytar protsess uchun qaytar adiabatik protsessda bo`lganligidan
(3.20)
bo`ladi, ya`ni sistemaning entropiyasi o`zgarmydi. Boshqacha qilib aytganda, qaytar adiabatik protsess bir vaqtning o`zida izoentropik protsess ham bo`ladi.

3. 
   POLITROPIK PROTSESSLAR
   

YUqorida ko`rib chiqilgan termodinamik protsesslarda gazning holat parametrlaridan biri doimo o`zgarmas (P=const , =const , T=const , S=const ) bo`lib qolar edi.

Haqiqiy protsesslarda esa gazning holati o`zgarganda uning barcha parametrlari o`zgaradi.
Bunday protsesslarni ifodalovchi egri chiziqlar politropalar deyiladi. Ularning tenglamasi quyidagi ko`rinishda bo`ladi:
(3. 21)
bu erda n-politropa ko`rsatkichi deb ataladi.
Turli politropik protsesslar uchun politropa ko`rsatkichi n Q dan gacha bo`lgan har qanday qiymatlarni qabul qilishi mumkin.
Politropik protsess tushunchasi bizga ma`lum bo`lgan qolgan barcha termodinamik protsesslarni umumlashtiradi:
Ko`rsatkichi n=o bo`lgan politropik protsess odatdagi izobarik protsessdan iboratligi (3. 21) dan ko`rinib turibdi:
P=const
Ko`rsatkichi bo`lgan politropik protsess izoxorik protsessdir, ya`ni:

Ko`rsatkichi n=1 bo`lgan politropa tenglamasi Boyl’-Mariottning ideal gazdagi izotermik protsess tenglamasiga mos keladi ya`ni:

P T
n=k n=k
n=1
n=0
n=0 n=0 n=1 n=1
n=1
n=k 1 n=k
S