Аsosnoma tadqiqotchining F. I. Sh.: Raxmonova Yulduz Xusanovna Bajarilishi rejalashtirilayotgan dissertatsiya ishi mavzusi

Muammoning o’rganilganlik darajasi. Ernest Miller Xeminguey – XX asr AQSh adabiyotining yorqin namoyandasi. Nobel mukofoti sohibi, dunyo tillariga eng ko’p tarjima qilingan va e’tirof etilgan «Fiesta», «Alvido, qurol! », «Bong kimni chorlamoqda? », «Chol va dengiz» asarlari muallifi.
Ernest Xeminguey xayoti va ijodi ko’p adiblar tomonidan qiziqish bilan o’rganilgan. Jumladan jahon adiblaridan Lapshin, Lidskiy Yu. Ya., Nasrullax Mambrol, Filip Yang, zamondoshlaridan Gertruda Stein, Ezra Pound va boshqa ko’pgina adiblar o’rganishgan.
O’zbek adibi Nazar Eshonqul Ernest Xeminguey haqida quyidaficha fikr bildirgan “…Bu adib dunyo adabiyotida Joys, Kafka, Kamyu kabi adabiy tasavvur chegaralarini buzganligi, uslubi yoki jamiyat va inson mohiyatiga qo’ygan yangicha tashxisi bilan emas, uslubining oddiy va soddaligi, barcha obrazlarida urush avlodining o’y-kechinmalarini hayotiy tarzda aks ettirgani, qahramonlari o’z davrining badiiy timsollari darajasiga ko’tarila olgani bilan ajralib turadi.
Birinchi jahon urushi va undan keyingi yillarda o’zi boshidan kechirgan, o’zini larzaga solgan tuyg’ularini, kechinmalarini izma-iz bosilib chiqqan ikkita romaniga singdiradi. Dastlab «Fiesta» deb nomlangan romani, keyinroq «Quyosh baribir chiqaveradi» nomi ostida bosildi. Bu asar jurnalist Xeminguey nomini butun Amerikaga mashhur qilib yubordi. Keyingi «Alvido, qurol» romani esa adibni Yevropaga ham tanitdi”⁴.
Xemingueyning uslubi ko’pincha "tekislik”⁵ yoki "parataktik” ⁶ deb ta’riflangan. Lanxem fikriga ko’ra (2003;), "ehtimol, bizning davrimizdagi eng izchil, falsafiy asoslangan parataktik uslub Ernest Xeminguey tomonidan yozilgan. Xemingueyning so’zlari bilan aytganda: "ba’zida mening uslubim to’g’ridan-to’g’ri emas, balki ta’sirchan deb o’ylayman. O’quvchi ko’pincha o’z tasavvuridan foydalanishi yoki fikrimning eng nozik qismini yo’qotishi kerak" ⁷. Ushbu uslubning asosiy xususiyati shuki "bu yozuvchining his-tuyg’ulari sharhlaridan xoli harakat va vaziyatni yalang’och tasvirlashga olib keladi. Shuningdek bu uslub hikoyani dramatizatsiyalashga yordam beradi, xulosani minimal darajaga tushiradi. Bu erda o’quvchi-ishtirok etish zarur, chunki bu usul faqat klassik kontseptsiyani namoyish etadi "⁸.
Bundan tashqari, Levin ⁹ Xemingueyning rivoyatda faktik tildan foydalanishi "tezkorlik" va "dolzarblik" taassurotini yaratadi, deb ta’kidlaydi, Benson (1990) esa "Xeminguey intilgan va erishgan ta’sir" bo’lganligi haqida gapiradi ¹⁰. Ushbu tadqiqotlar Xemingueyning uslubini yaxshiroq tushunishga yordam beradi uning adabiy stilistika nuqtai nazaridan tasvirlangan asosiy xususiyatlarini aniqlashga yordam beradi.
Rus adiblaridan Lapshin P.B. Xemingueyning “Fiesta” asarini tahlil qilaturib shunday fikrlarni bildirgan: "Yo’qotilgan avlod" iborasi ikki jahon urushi o’rtasida yashagan, ko’pincha o’z joniga qasd qilgan yoki aqldan ozgan yosh front askarlari uchun atama maqomiga ega bo’ldi. Ushbu atama xuddi shu davrda asarlari bilan chiqish qilgan yozuvchilar guruhiga nisbatan ham qo’llaniladi, ularning qahramonlari individualistik norozilik va urushning har qanday ko’rinishiga shubha bilan qarashdi.
Ko’pincha tashqi tomondan juda sodda yozilgan va osonlikcha qabul qilinadigan murakkab asarlar (aysberg printsipi), aytilmagan va yashirin ko’p sonli narsalar tufayli, o’quvchi ko’pincha bunday asarlar nega uni shunchalik hayratda qoldirishini tushunmaydi. "Fiesta" ning matni xuddi shunday oddiy ko’rinadigan matnlardan biri deb hisoblanishi mumkin.