Atamanin g o‘zbek tilida nomlanis

GLOSSARIY

ATAMANIN G O‘ZBEK TILIDA NOMLANIS HI	ATAMANIN G INGLIZ TILIDA NOMLANIS HI	ATAMANING RUS TILIDA NOMLANIShI	ATAMANING MA’NOSI
Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi (MBBT)	DBMS	СУБД	O‘zaro bog‘langan ma’lumotlar to‘plami va bu ma’lumotlarga bog‘lanishga yordam beruvchi biriktirilgan dasturlar
SQL tili	SQL (Structured Query Language)	SQL язык структуриро- ванных запросов	Strukturalashgan so‘rovlar tili. Aniq qilib aytganda SQL – ma’lumotlarni qism tili, chunki, ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi boshqa til vositalariga ham ega
DML	DML (Data Manipulation Language)	DML (язык управления (манипулирования) данными)	Ma’lumotlar bilan manipulyatsiyalash operatorlari, ma’lumotlar bazasi bilanishlashni ta’minlashga mo‘ljallangan til hisoblanadi
DDL	DDL (Data Definition Language)	DDL (язык описания данных)	Ma’lumotlarni aniqlash operatorlari. DDL operator- lar guruhi ma’lumot baza ob’ektlarini yaratish, tako- millashtirish va olib

			tashlash uchun mo‘ljal- langan
Tranzaksiya	Transaction	Транзакция	Tranzaksiya ma’lumot bazasini bir xolatdan boshqa xolatga o‘tkazadi
UML	UML	UML	UML bu mashhur modellash tilidir.UML sinf diagrammasi sinflarni modellashda keng qo‘llanilib ma’lumot modellarida umumiy maqsad uchun foydalaniladi.
ER model	ER model	ER модель	ER model bu real hayotda mavjud va boshqalaridan xususiyatiga ko‘ra farqlanuvchi obektdir. Biz mohiyatni unga ta’rif beruvchi atributlar yordamida aniqlab kiritamiz
DDL	DDL (Data- defeniton language – DDL).	DDL	(Data-defeniton language – DDL). maydonini o‘rnatuvchi buyruqlarni o‘z ichiga oladi. U kalit maydonini mantiqiy tuzilishini buzuvchi yangilanishlarga yo‘l qo‘ymaydi
Ko’rinishlar (view)	View	Представление	SQL DDL ko‘rinish(view)larni aniqlovchi buyruqlarni o‘zichiga oladi.
Avtorizatsiya	Authorizatio n	Авторизация	SQL DDL jadvallar va ko‘rinish(view)lardan erkin foydalanish huquqini

			belgilovchi buyruqlarini o‘zichiga oladi.
Tranzaksiya- larni boshqatish	Transaction control	Управление транзакциями	SQL tranzaksiyalarning boshlanishi va tugashini aniqlovchi buyruqlarni o‘zichiga oladi.
Kompyuter	Computer	Компьютер	– inglizcha so‘z bo‘lib, "hisoblovchi" ma’nosini bildiradi.
Informatika	Infotmation	Информатика	– bu EHM lar yordamida axborotlarni kiritish, saqlash, qayta ishlash, uzatish va chiqarish usullarini o‘rganadigan fandir.
Shaxsiy kompyuterlar	Personal computer	Персональная компьютер	-EHM larning 4-chi avlodiga mansub bo‘lib, sistemalar bloki, monitor, klaviatura va elektron sichqonchadan iboratdir.
Operatsion tizim	Operation system	Операционная система	– bu foydalanuvchi va kompyuter orasida bevosita muloqot o‘rnatishni, kompyuterni bajarishni, foydalanuvchilar uchun qulayliklar yaratishni, kompyuter resurslaridan oqilona foydalanish ishlarini amalga oshiruvchi dasturdir.
Fayl	File	Файл	– bu ihtiyoriy belgilar ketma-ketligining xotirada biror nom bilan saqlangan xolidir yoki xotiraning nomlangan qismidir.

Fayl atributlari	Attributes file	Файловые атрибуты	– bu katalogda belgilab boriladigan fayl nomi, turi, sanasi va vaqtidir.
Windows	Windows	Виндовс	– bu Microsoft (MS) firmasining dasturiy mahsuli bo‘lib, u maxsus tayyorgarlikka ega bo‘lmagan kompyuterdan foydalanuvchilar uchun mo‘ljallangan operatsion tizimdir.
CASE- vositalar	CASE means	CASE средства	– bu axborot tizimlarini yaratish va kuzatib borish, shuningdek talabnomalarni taxlil qilish va shakllantirish, amaliy dasturiy ta’minotni va ma’lumotlar bazasini loyihalash, kodni generatsiya qilish, testlash, hujjatlashtirish, sifatini ta’minlash va hokazo jarayonlarni o‘z ichiga olgan dasturiy vositalardir.
Avtomatlasht irilgan axborot tizimi	Automaticall y information systems	Автоматизированна я информационная система	– bu axborotlarni kiritish, uzatish, saqlash, qayta ishlash va ko‘rsatishni ta’minlovchi texnik (apparat) va dasturiy vositalar, shuningdek, ular bilan birga ishlovchi iste’molchilar to‘plamidir.
Avtomatlasht irilgan loyihalash tizimi	Automaticall y project systems	Проектирование Автоматизированна я система	– bu injener—loyihalovchi, konstruktor, arixitektor, dizaynerlar funktsiyalarini avtomatlashtirishga mo‘ljallangan tizimdir. Bu tizimning asosiy funktsiyalariga quyidagilar kiradi: injenerlik hisob- kitoblari, grafik hujjatlarni

			tuzish (chizmalar, sxemalar, planlar), loyihalash hujjatlarini yaratish, loyihalashtirilayotgan ob’ektlarni modellashtirish.
Axboraviy jarayon	Information proses	Информацион процесc	– bu axborotni qabul qilish, saqlash, uzatish, o‘zgartirish va ko‘rsatish jarayonidir.
Axborot	Information	Информация	– bu ma’lum bir ma’noga ega bo‘lgan faktlar, kontseptsiyalar, ob’ektlar, hodisalar va g‘oyalar haqidagi xabardir.
Axborot texnologiyasi	Information technology	Информационная технология	– bu axborotlarni yig‘ish, saqlash, qayta ishlash, uzatish, ko‘rsatish va foydalanish usul, uslub va yo‘llari tizimidir.
Axborot tizimi	Information systems	Информационная система	– bu ma’lum bir maqsadga erishish uchun usullar, uslublar, yo‘llarning o‘zaro bog‘langan to‘plamidir.
Arxivlangan fayl	Backup file	Архивированный файлы	– bu faylning ixchamlangan, siqilgan xoldagi ko‘rinishi bo‘lib, odatda ularga .arj kengaytmasi qo‘yiladi.
Kompyuter virusi	Computer virus	Компьютерная вирусы	– bu maxsus yozilgan dastur bo‘lib, u boshqa dasturlarga qo‘shilib uni zararlashi, shuningdek kompyuterda noma’qul harakatlarni amalga oshirishi mumkin.
Antivirus dasturlar	Antivirus software	Антивирусная программы	– bu viruslarga qarshi kurashib uni zararsizlantiruvchi dasturlardir.

Tizimni ishga tushirish	Power system	Включений система	– bu hisob va tahlilga asoslangan mavjud tizimdan, ishchi loyihada ko‘zda tutilgan yangi tizimga bosqichma-bosqich o‘tish jarayonidir. Ayrim masala va tizim qismlarini ishga tushirish barcha tizim uchun ishchi loyihani bajarish bilan bir qatorda amalga oshirilishi mumkin.
Tizimning texnik loyihasi	Project technical system	Технического проект система	– bu, belgilangan tartibda tasdiqlangan, umumtizim loyiha yechimlari, masalalarni yechish algoritmlari, shuningdek avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimi iqtisodiy samaradorligini baholash va ob’ektni ishga tushirishga tayyorlash tadbirlari ro‘yxatidan tashkil topgan texnik hujjatlar to‘plamidir.
Tranzaktsiya	Transracial	Транзакция	– bu birgina xabar bilan aniqlanuvchi hamda bir butun sifatida qaraluvchi operatsiyalar ketma- ketligidir.
EHM tarmog‘i	Network IBM	Сеть ЭВМ	– bu territoriyalar bo‘yicha tarqatilgan ma’lumotlarni qayta ishlash tizimlari, vositalari, aloqa tizimlari va ma’lumotlarni uzatish tizimlari bo‘lib, ular iste’molchilarga hisoblash resurslariga uzoq masofadan turib kirish va bu resurslardan jamoa bo‘lib foydalanishni ta’minlovchi o‘zaro bog‘langan tizimlar to‘plamidir.

TXQ	RAM	ПЗУ	-tizimli platada joylashadi va barcha uskunaviy dasturlarni qamrab oladi
Qattiq disk	HDD	Жёсткий диск	barcha ma'lumotlar saqlanadigan disk (xotira)
Kirish	Access	Вход	- Bu ko'p qirrali bazasi boshqarish sistemasidir. Yaratish va turli namunalari va hisobotlarni talablarini tashkil etish bazalari texnik xizmat ko'rsatish uchun mo'ljallangan. Bu svyazis jadvallarni va boshqa dastur paketlarini ulash uchun uskunalar o'z ichiga oladi.
WINDOWS XP	WINDOWS XP	WINDOWS XP	- kompyuter dasturlarining yigʻindisidir. Windows Xp OT kompyuter va foydalanuvchi orasidagi koʻprik boʻlib, u foydalanuvchi uchun kompyuterni ishlatishni osonlashtiradi.
antivirus	Antivirus	Антивирусы	- Aniqlash va viruslar bartaraf qilish uchun mo'ljallangan dasturlar.
Arxiv	RAR	Архив	- Siqilgan shaklida saqlangan ma'lumotlar va dasturlar to'plami.
Arxivatorlar	Archivers	Архиваторы	-Tanlangan fayllarni siqish arxivlarida ularni joylashtirish va floppy diskka faylni yoqish uchun mo'ljallangan dastur. Tabiiyki, arxiv fayllarni hal

			qilish ega bo'lishi kerak, va bu ularning asl holiga ularni qaytarib iborat.
to'sib qo’yish	Block	Блокировка	– joriy operatsiyani bajarish uchun quyidagi tartiblarini amalga haqida taqiqlash.
grafik Kartalar	VideoCard	Видеокарты	- Matnli, grafik ko’rinishdagi axborotlarni chiqarish qurilmasi .
kompyuter virus	Virus	Вирус компьютерный	- internet orqali suzib yuradigan, kompyuter dasturlarini yo'q qilib, ishlamay qolishiga sabab bo'ladigan dasturlar.
virus tarmoq		Вирус сетевой	– bir tarmoq orqali tarqalishi mumin bo’lgan viruslar.
floppy disk tizimi	Floppy	Дискет системная	– operatsion tizim fayllarni saqlanadigan disket
Disk yurituvchi	Drive	Дисковод	– disklardagi ma’lumot- larni o’qish hamda diskka ma’lumotlarni yozish qurilmasi
Yuklanish	Loading	Загрузка	– kompyuter xotirasida o'qib tashqi dastur xotira (qattiq disk, floppy disklar, CD-ROM) bir jarayon.
Yozuv	Record	Запись	– a string ma'lumotlar bazasi jadval. Chiziqlar o'xshash ob'ektlar yoki jarayonlarni tavsifi.