Atom-adsorbsion spektroskopiya

AASning asosiy tamoyillari
Atom yutilish tahlili - aniqlanayotgan elementning neytral atomlari tomonidan ma'lum to'lqin uzunlikdagi elektromagnit nurlanishni barcha molekulyar bog'lardan xoli tanlab yutilishiga (yutilishiga) asoslangan analitik kimyo usuli.
Yutish jarayonida elektron foton qo'zg'alishi natijasida erning energiya darajasidan yuqoriroqqa o'tadi, ya'ni. ma'lum bir chastotada yorug'likka ta'sir qilish. Bunday holda, berilgan chastotaning hayajonli yorug'ligining intensivligi pasayadi.
Spektrni olish uchun namunaviy moddani atomizatsiya qilish kerak, ya'ni. uning atom bug'iga aylanishi, buning uchun uning eritmasi olovda püskürtülür yoki eritmaning quruq qoldig'i 2000-3000 oS harorat oralig'ida elektr pechida bug'lanadi. Ushbu harorat oralig'ida atomlarning 90% dan ko'prog'i qo'zg'almas holatda bo'ladi va atrofdagi atomlar va molekulalar uni o'zgartira olmaydi va shuning uchun atom yutilish qiymatiga ta'sir qila olmaydi. Bu fakt oz sonli yutilish chiziqlari bilan birga atomik yutilish usulining yuqori selektivligini belgilaydi.
Namunadagi elementning yutilish qiymati va konsentratsiyasi o'rtasidagi bog'liqlik Buger-Lambert-Beer qonunida ifodalangan:
A=lg(Jo/J)=kbC, bu yerda
 yorug'likning yutilishini (yutilishini) tavsiflovchi A-qiymati;
 qo'zg'atuvchi nurlanishning boshlang'ich intensivligi;
 J-uzatiladigan nurning intensivligi;
 k-yutilish koeffitsienti;
 b-yutuvchi qatlamning qalinligi;
 Aniqlangan elementning C-kontsentratsiyasi.
Formuladan kelib chiqadiki, yorug'likning yutilishi va kontsentratsiyasi o'rtasidagi bog'liqlik chiziqli va atomizatorning harorati yutilishga ta'sir qilmaydi. Yutish koeffitsienti k ma'lum bir o'tish ehtimoli bilan proportsionaldir. Odatda, k ning eng yuqori qiymatlari elektronning er sathidan unga eng yaqin energiya darajasiga o'tishiga to'g'ri keladi. Agar aniqlangan element C ning konsentratsiyasi gramm atomlarida ifodalangan bo'lsa, u holda deyarli barcha elementlar uchun k = 107 -109.
Fotometrik usul bilan taqqoslash shuni ko'rsatadiki, atomik yutilish usulining sezgirligi ancha yuqori.
Atom yutilish qiymatini o'lchash uchun Uolsh tomonidan tuzilgan ikkita shart bajarilishi kerak:
 1. Atom bug‘larining maksimal yutilishiga mos keladigan to‘lqin uzunligi manbaning maksimal nurlanish intensivligi to‘lqin uzunligiga teng bo‘lishi kerak;
λЕmax=λAmax,
 2. Atom bug‘ining yutilish chizig‘ining FWHM manbasining emissiya chizig‘ining yarmi kengligidan kamida ikki baravar bo‘lishi kerak.
δА≥2δЕ ,

 Agar birinchi shart bajarilmasa, atomik yutilish umuman sodir bo'lmaydi.

 Agar ikkinchi shart bajarilmasa, u holda emissiya chizig’i konturi yutilish chizig’ining konturidan kengroq bo’lganligi sababli, manba nurlanishining faqat kichik bir qismi atomlar tomonidan yutiladi.
Bu atomik yutilishni aniqlash sezgirligining keskin yomonlashishiga olib keladi. Atom yutilish chizig'ining yarmi kengligi 0,01 nm dan kam, shuning uchun tegishli emissiya chizig'ining yarmi kengligi 0,005 nm dan oshmasligi kerak.
Yorug'likni monoxromatizatsiya qilishning an'anaviy usullari (prizma, difraksion panjara, interferentsiya filtrlari) bunday tor diapazonni ta'minlamaydi. Shuning uchun atomik yutilish tahlilida tor spektral diapazonlarni chiqaradigan maxsus manbalardan foydalanish kerak. Bunday manbalarga gaz deşarj lampalari, ichi bo'sh katodli lampalar va yuqori chastotali elektrodsiz lampalar kiradi.
Bir tomondan, aniqlanadigan har bir element uchun alohida chiroqqa ega bo'lish zarurati tahlil qilish jarayonini murakkablashtiradi, lekin boshqa tomondan, juda nozik atom yutilish chiziqlari usulning yuqori selektivligini ta'minlaydi.