Atom yadrolarining asosiy xususiyatlari. Yadro tarkibidagi zaryadlar haqida ma’lumotlar. Elektr va barion zaryad. Juft‑juft, juft‑toq, toq‑toq yadrolar. Izotop, izobar, izoton, izomer va ko‘zgu yadrolar

YAdrolarning o‘lchami va zichligi
YAdroning mavjudlik sohasi yadro kuchlarining ta’sir sferasidir.
YAdro o‘lchami (radiusi) bo‘lib, atom radiusidan 10⁵ marotabalar kichikdir.
YAdro o‘lchamini tajribada aniqlashning ko‘pgina usullari bor. Masalan, elektron va neytronlarning atom yadrosida sochilishiga ko‘ra, undan tashqari yadro radiusini "ko‘zgu" yadrolarga, protonlarning elektrostatik tasir energiyasini o‘rganish, -mezonlar rentgen nurlanishni o‘rganish va alfa radioaktiv yadrolarning emirilish qonunini o‘rganish yo‘li bilan ham aniqlash mumkin. YUqorida sanab o‘tilgan usullar yadroviy kuchning o‘zaro tasir sohasini yoki elektromagnit o‘zaro tasir sohasini aniqlashga asoslangan. Turli usullar yadro taxminan shar shaklida ekanligi va aniq chegaraga ega ekanligini hamda radiusi massa soniga bog‘liq ravishda oshib borishligini ko‘rsatadi.
(9)
Bu yerda doimiy kattalik bo‘lib, uning qiymati yadro radiusini aniqlash usuliga bog‘liq ravishda (1,21,4) F. (1 Fermi= ) teng.
Tez neytronlarning sochilishiga oid tajribalardan - parchalanish natijalaridan , zaryadli zarralar tasirida bo‘ladigan yadro reaksiyalari natijalaridan .
Ifoda (9) dan yadroni shar shaklida deb qarab, hajm birligidagi zarralar sonini topish mumkin bo‘ladi:

YAdro zichligi hajm birligidagi nuklonlar massasi :

Nuklonlar orasidagi masofa:

Ko‘rinib turibdiki, yadrodagi hajm birligidagi nuklonlar soni, yadro zichligi, nuklonlar orasidagi masofa ham o‘zgarmas bo‘lib, yadro turiga bog‘liq emas.
Demak, yadroning nuklonlari orasidagi masofa barcha yadrolar uchun o‘zgarmas, yadro siqilmaydi, massa soni ortishi bilan hajmi oshib boradi. YAdro kuchlari qisqa masofada katta kuch bilan tasir etadi.
YAdro o‘lchamlarini o‘lchash usullarini ikki guruhga bo‘lish mumkin:
1.YAdro to‘ppadan to‘g‘ri qayd qilinadi - bunday usullarda yadroviy kuchlar bilan bog‘liq bo‘lgan hodisalar qo‘llaniladi.
2.Elektromagnit ta’sirlashishlar qo‘llaniladi, bunda yadrodadagi elektr zaryadlarni taqsimoti tadqiqot qilinadi.
YAdroviy usullar bilan ham yadro radiusi aniqlanadi, yadrolar og‘ir zarrachalar, shu jumladan neytronlar va protonlar bilan yadrolarda sochilishi bilan asoslangan. Ular kuchli tasirlashishga asoslangan, bunday usul bilan

Barcha tajribalar shuni tasdiqlaydiki yadro taxminan sfera shaklida bo‘ladi, yadro radiuslari nuklonlar umumiy soniga bog‘liq bo‘ladi va massa sonining ortib borishi bilan qonun bilan ortadi.
Barcha o‘lchash usullari ning o‘lchami taxminan bir xil ekanligini aniqlagan. Ular ga teng.
YAdro moddasining zichligi barcha yadrolar uchun bir xil va A 12 elementdan boshlab ular , unda ^.