Atomning tuzilishi Atom tuzilishi to’g’risida tarixiy ma‘lumotlar

2 – energetik qobiqda (N = 2) to’rtta orbital bo’ladi, ulardan bittasi sferik simmetriyaga ega. U 2s – orbital deyiladi. 2s – elektronning energiyasi ancha ko’p, shu sababli yadrodan 1s – elektronga qaraganda uzoqroq masofada bo’ladi. Umuman n ning har qaysi qiymati uchun bitta sferik simmetrik orbital bo’ladi.

R – orbital gantel yoki hajmiy sakkizlik shaklida bo’ladi (III. 4 - rasm). Atomda uchala р – orbitallar o’zaro perpenduklyar joylashgan. Ular fazoviy koordinatalarning o’qlari bo’ylab yo’nalgan, shu sababli ularning ko’pincha рх, ру va рz – orbitallar deb belgilanadi. Bunday belgilash р – orbitallarning fazoda qanday yo’nalganligini ko’rsatadi. Agar рх – orbital x o’qi yo’nalishida joylashgan bo’lsa, u holda рх – elektronning x o’qi yaqinida joylashish ehtimolligi eng ko’p bo’ladi. ру va рz orbitallar haqida ham shu gaplarni aytish mumkin.

SHuni ta‘kidlab o’tish kerakki, n = 2 dan boshlab har qaysi energetik qobiqda uchta р orbital bo’ladi. n kattalashishi bilan elektronlar yadrodan uzoqroqda joylashgan р – orbitallarni egallaydi, lekin x, у, z o’qlari bo’ylab yo’nalish doimo saqlanib qoladi.

d – orbital (beshta) va f – orbitallarning (ular yettita) shakli р – orbitallarnikiga qaraganda ham murakkabroq bo’ladi.

4 – rasm. R – elektron orbitallarning shakli va joylashuvi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. K. Axmerov va boshqalar.

«Umumiy va anorganik kimyo», Toshkent, «O’qituvchi», 1988 yil.

2. K. Axmerov va boshqalar.

«Umumiy va anorganik kimyo», Toshkent, «O’zbekiston», 2003 yil.

N.A. Parpiev va boshqalar.

3. «Anorganik kimyo nazariy asoslari» Toshkent, «O’zbekiston»,

2000yil.

4. Maksudov N. X.

Umumiy ximiya. K.x. injenerlik fakulteti stundentlari uchun darslik.

Toshkent.; «O’qituvchi», 1977 yil.

5. Obshaya ximiya; Uchebnik (Pod red. Ye.M. Sokolovskiy

Va L.S. Guzeya -3–e iz d. prerab. i dop. – M.: Izd – vo Moskva un.ta, 1989. – 640s.