Аудитни ҳужжатлаштириш ҳамда аудиторлик ҳисоботи ва хулосасини

 
2.3. Аудитнинг умумий дастурини ҳужжатлаштириш. 
Аудитор аудитнинг умумий режасини амалга ошириш учун унинг 
хусусиятини, ҳар бир амалнинг вақти ва ҳажмини белгиловчи аудит 
29
Тулаходжаева М.М., Илхамов Ш.И. Аудит. Ўқув қўлланма. - Т.: Иқтисодиёт, 2012. 

---

46 
дастурини тайёрлаши ва ҳужжатли расмийлаштириши керак. Аудит дастури 
аудитор 
учун 
йўриқнома 
ҳамда 
ишларнинг 
зарурий 
тарзда 
бажарилаётганлигини текшириш ва назорат қилиш воситасидир. Шунингдек, 
“аудит дастурига ҳар бир аудит соҳаси бўйича тайёрланадиган молиявий 
ҳисобот текшириладиган дастлабки ва ҳар бир аудит амалига зарур вақт 
киритилиши мумкин”
30
. 
Аудитнинг умумий дастури (режаси) муҳимлилик ва риск асосида 
тайёрланади. Риск ва муҳимлилик эса ўз навбатида мижоз ҳақидаги мавжуд 
маълумотларга асосланади. 
Умумий дастур - бу мижоз молиявий ҳисоботини текширишнинг 
аудиторлик режаси бўлиб, унда молиявий ҳисобот талаблардан ҳамда 
аудиторда мавжуд мижоз ҳақидаги маълумотлардан келиб чиқиб йиллик 
аудиторлик текшируви ҳажми ва хусусияти аниқланади. Бу эса ўз навбатида 
текширувда қатнашадиган ходимлар сони ва аудиторлик режасини тузишга 
асос бўлиб хизмат қилади. 
«Аудиторлик дастури ёзма кўринишда тайёрланади. Дастурда
аудиторлик режасини амалга ошириш учун зарур барча амалларга муфассал 
тавсиф берилади ҳамда текширувнинг ҳар бир қисми учун мақсад ва 
вазифалар белгиланади»
31
. 
Умумий дастурда фақатгина муҳим жиҳатлар ўз аксини топади. Баъзи 
ҳолларда умумий дастур, тўлиқ ёки қисман, мижоз ҳақидаги 
маълумотларнинг 
ҳужжат 
кўринишидаги 
шакли 
сифатида 
аудит 
стратегиясини танлаш ва персоналдан фойдаланиш режаси сифатида 
ишлатиши мумкин. 
Ҳар йили умумий дастур янгиланиши ва ушбу мижозга масъул аудитор 
томонидан тасдиқланиши зарур. Дастур тавсифи В жилдда 7-индекс остидаги 
ишчи ҳужжат сифатида сақланиши лозим. 
30
Подольский В.И. Аудит: Учебник для вузов. М.: ЮНИТИ - ДАНА, 2009.
31
Аудит. Дарслик. 1- жилд. М.М. Тулаходжаева ва Ш.И. Илхомовларнинг умумий таҳрири остида. 
Муаллифлар жамоаси. Т.: Норма, 2008. 

---

47