Auditorlik professional etikasi va auditorning huquqiy javobgarligi

- Mijozning tijorat siri. Auditor mijoz bilan munosabatlarning
davom etayotgani yoki to‘xtaganligidan qat’iy nazar, shu mijozga xizmat ko'rsatish jarayonida qo‘lga kiritilgan har qanday maiumotni sir tutishi zarur. Auditor hech qachon mijozga xizmat ko'rsatish jarayonida m a’lum b oigan maiumotlarni mijoz korxona zarar ko'rishi evaziga o‘z shaxsi yoki boshqa uchinchi tara i manfaatlarini ko‘zlab oshkor etmasligi lozim. Mijoz faoliyatiga doir maiumotlarni oshkor etish faqat quyidagi hollarda jinoyat hisoblanmaydi: - ushbu ma’lumot mijoz rahbariyati roziligi bilan oshkor etilganda; - qonun bilan belgilangan tartibda yoki sud qaroriga asosan oshkor etilganda; - mijoz auditomi qonunchilikka zid amaliyotlarga jalb etgan yoki jalb etishni xohlaganda.
- Soliq munosabatlari. Auditorlar har qanday sharoitda ham soliqqa doir qonunchilikka to iiq amal qilishlari shart. Auditorlar o‘z shaxsiy yoki boshqa uchinchi taraf manfaatlarini ko‘zlagan holda daromadlarini yashirmasliklari kerak. Bu majburiyat mijozga soliqqa doir xizmat ko‘rsatish jarayonida ham amal qiladi. Auditor mijoz manfaatlaridan kelib chiqqan holda soliq qonunchiligini buzib ish tutishi qonunga xilof amaliyot hisoblanadi va javobgarlikka tortiladi. Tekshiruv o'tkazish jarayonida soliqqa doir aniqlangan kamchiliklar yuzasidan auditor mijoz rahbariyatiga yozma ko'rinishda zudlik bilan xabar berishi, bu kamchiliklarni bartaraf etish yoilarini taklif etishi va zaruriy choralar ko'rilmaganda mijozga nisbatan qollanilishi mumkin bo‘lgan jazo choralaridan xabardor qilishi lozim. Mijozga soliqqa doir tavsiyalarni auditor faqatgina yozma ko‘rinishda taqdim etishi zarur. Shu bilan birga, auditor mijozga bu tavsiyalar souq idoralari bilan yuzaga kelishi mumkin b o ig a n h ar qanday tur muammolami hal etmasligini va soliq deklaratsiyasi va souqqa doir boshqa hujjatlardagi ma’lumouaming to'g'riligiyuzasi&'in javobgarlik faqatgina mijoz rahbariyati zimmasida ekanligini ham eslatib o'tishi kerak.
- Ko'rsatilgan xizmal uchun toiov. Tekshiruv uchun to'lov etika talablariga javob berishi uchun to'lov summasi tekshiruv hajmi va sifatidan kelib chiqishi lozim. To‘lov summasiga ko'rsatilayotgan xizmatning raurakkabligi, auditorlar malakasi, auditorhk firmasining obro'—e’tibori va auditor o‘z zimmasiga olayotgan javobgarlik kabi omillar ham ta ’sh o'tkazadi. To‘lov summasi yuqoridagi omillardan qat’iy nazar faqat ma’lum maqsadlarga erishilishiga bog'liq bo'lishi qonunga zid amaliyot hisoblanadi. Auditor dastlab kehshilgan to'lov summasidan yuqori summani faqatgina tekshiruvga doir va dastlab ko‘zlanmagaji, ammo majburiy amalga oshirgan qo‘shimcha xarajatlarini qoplaganlik uchun olishi mumkhi. Auditor xizmat uchun to‘lov summasi va shaklini olduidan kelishib qo'yishi kerak. Mijoz o‘z yillik daromadining katta qismini audit teksliiruvi uchun xizmat haqi sifatida berishi esa auditor tomonidan auditorhk etikasiga amal qilinganini shubha ostiga qo‘yislii mumldn.