Auditorlik risklarning maqbul to’plami, uning elementlari va ularni baholash tartibi qanday amalga

Халқаро аудитнинг моделлари.

xalgaro audit standartlari jahon mamlakatlarida turlicha
go'llaniladi. Bunga asosiy sabab, ushbu mamlakatlarda buxgalteriya hisobi va
auditning turlicha modellari amal qilishidadir.
Jahon mamlakatlarda buxgalteriya hisobi va audit tizimining turlicha
yuritilishi hisob va audit sohasida standartlarni muvofiqlashtirish va tatbiq etishni
tagozo etdi. Xususan, bu tadbir bilan IAPS shug'ullanadi. IFAC huzuridagi
Xalgaro auditorlik amaliyoti go' mitasi (IAPS) auditorlik faoliyati kam taraqqiy etgan davlatlarda ushbu kasbning mavqeini ko'tarish maqsadida xalqaro auditorlik
standartlarini go'llashni muvofiglashtirib turadi.
Burgalteriya hisobi va auditning modellari:
—-Britan-Amerika modeli:
Avstraliya, AQSh.Barbados, Benin Buyuk Britaniya,Venesuela, Kipr,
Dominikan,Zambiya, Isroil,
Hindiston,Indoneziya, Panama, Irlandiya, Kanada,Keniya, Kolumbiya,
Malayziya,Meksika, Nigeriya,
Fidji, Niderlandiya,JAR, Pokiston,
Singapur,Tanzaniya, Filippin,
Yamayka
—-Kontinental model:
Avstriya, Angola,Belgiya, Burkina-
Faso, Gvineya,Gretsiya, Daniya,
Jazoir, Misr, Zair,Ispaniya, Italiya,
Kamerun, Mali,Lyuksemburg,
Marokash,Norvegiya,Portugaliya, Togo,Senegal, Sera-Leone. rrantsiva.
Shvevtsariva.Shvetsiya, Yaponiya
—-Janubiy Amerika modeli:
Argentina, Boliviya,Braziliya, Gayana,
Paragvay, Peru,Urugvay, Chili,
Ekvador. Xalgaro auditorlik standartlari (XAS)ning go'llanilish
darajasi:
-XASning fagat
malumot uchun
ishlatilishi:AQSh, Kanada, Buyuk
Britaniya
-XAS milliy standartlarni
ishlab chigishda
go'llaniladi:Avstraliya, Braziliya
-XAS to'lig'icha amal qiladi, milliy standartlar
mavjud emas:Malavziva.
Nigeriya Har bir mamlakatda auditning standartlarini ishlab chiqishda maxsus
tashkilotlar faoliyat yuritadi. Masalan, AQShda standartlari ishlab chigish bilan
moliyaviy hisobot standartlarini ishlab chiquvchi kengash (FASB) shug 'ullanadi.
Ushbu standartlaring amalda qo' llanilishini nazorat qilish hukumatning Qimmatli
gog'ozlar va birjalar bo'yicha komissiyasi (SEC) zimmasiga yuklatilgan.
FASB va SECning o'zaro hamkorligi tufayli AQShda audit standartlari
go'llanilishining samarali mexanizmi yaratilgan.
Auditning vatani hisoblangan Buyuk Britaniyada esa buxgalteriya hisobi va
audit siyosati asosan nohukumat tashkilotlar tomonidan olib boriladi. Shu boisdan AQSh va Buyuk Britaniyada gabul gilingan audit standartlari bir-biriga mos
tushmaydi.
Frantsiyada auditning milliy standartlari Milliy kompaniya qo'mitasi
tomonidan ishlab chigiladi. Ushbu davlatda gabul qilinadigan auditning milliy
standartlari xalgaro standartlarga to'lig' icha mos keladi, avrim mutaxassislarning
aytishicha, Frantsiyada gabul gilinadigan milliy
standartlar
«Xalgaro
standartlarning frantsuzcha varianti» deb yuritiladi.
Umuman olganda, xalgaro auditorlik standartlari jahon migyosida audit
tizimini unifikatsiyalashga xizmat qiladi. Respublikamiz igtisodiyotini yanada
rivojlantirish yo'lida auditorlik faoliyatini xalqaro standartlar asosida tashkil qilish
hamda milliy auditorlik standartlarini gabul qilish jarayonida yugorida sanab
o'tilgan mamlakatlar tajribasidan foydalanish maqsadga muvofig hisoblanadi.

26.