Auditorlik risklarning maqbul to’plami, uning elementlari va ularni baholash tartibi qanday amalga

Ғарбий Европа мамлакатларида аудиторлик фаолияти.

Germaniyada auditorlik faoliyati 1961 yil 27 iyulda qabul qilingan
"Auditorlarning professional Nizomi to 'g'risida"gi Qonunga muvofiq amalga
oshiriladi. Ushbu gonunga muvofiq auditor deganda ushbu kasbni ochiq tarzda ijro
etadigan va o'zining shaxsiy hamda kasbiy layoqatliligini tegishli imtihonni
topshirish yo'li bilan tasdiqlagan shaxs tushuniladi.
Germaniyada auditorlik faoliyati bilan shug'ullanish huquqini olish bilan
bog liq masalalar kompleksi batafsil ishlab chigilgan. Federal erlarda malakaviy
imtihonlarni o'tkazish uchun maxsus komissiyalar tuziladi (uch yil muddatga). Bu
komissiyalarning raislari etib erlarning oliy ma'muriyati vakillari tayinlanadilar.
Da 'vogarlarni imtihonlarga kiritish to'g'risidagi qaror komissiyaning barcha
a'zolari tomonidan qarshilik bo' Imagan sharoitda rais tomonidan qabul qilinadi.
Har yili Germaniyada auditorlik faoliyati bilan shug'ullanish hugugini olish
uchun taxminan 200-250 nafar kishi litsenziyaga ega bo'ladilar.
Germaniyada auditorlik firmalari aktsionerlik jamiyatlari, kommandit
aktsionerlik jamiyatlari, mas 'uliyati cheklangan jamiyatlar, ochiq savdo o'rtoqlik
firmalari va kommandit o'rtoqlik firmalari shaklida tashkil etilishi mumkin.
Tashkilotning auditor jamiyat sifatida tan olinishi jarayoni uning markaziy idorasi
joylashgan federal er hududidagi oliy ma'muriyat tomonidan amalga oshiriladi.
Auditorlar faoliyati ustidan nazorat funktsiyasi Palata va sud organlari
tomonidan amalga oshiriladi. Palata rahbarlari qarorlariga ko'ra tushuntirish va
hayfsan e'lon qilinishi mumkin. Sud garoriga ko' ra ogohlantirish berilishi, hayfsan
e'lon qilinishi, 100 ming evro miqdorigacha pul jarimasi joriy etilishi va kasbiy
gatlamdan chigarilib yuborilishi mumkin. Agar buxgalteriya hisobining vatani Italiya hisoblansa, auditorlik
faoliyatining vatani Angliya hisoblanadi.
Angliyalik mashhur olim Loursen Diksi audit va taftish texnikasi
quyidagilarni aniqlashini ta'kidlagan edi:
almashtirishlar;
tasodifiy xatolar;
hisobni tashkil etishdagi kamchiliklar.
Taftish kassadan boshlanib, balans tahliliga turli manfaatdor shaxslar
manfaatlari nugtai nazaridan garalar edi.
Har ganday soxtalashtirish kengroq tushuncha sifatida angliyalik auditorlar
tomonidan ko'rib chigilgan va tahlil qilingan. Soxtalashtirishni aniglash uchun,
Vatson fikricha, quyidagi shartlar zarur:
1) firma rahbarining ko'magi, u eng yaxshi holatda yashirishni ochishga
tayyor, ammo hech gachon xaspo' shlashdan voz kechmaydi;
2) soxtalashtirishning u yoki bu hisob varagasi ganday magsadda ochilishi
to'g'risida aniq tasavvurga ega bo'lish (taftishchi uchun hisob varaqalarining
maxsus tasnifi lozim);
3) potentsial kamomadchining ruhiyatini, uning istagi va "atrofidagi holatni
o'z foydasiga jalb etish" gobilivatini bilish;
4) taftish qilinayotgan korxona xodimlarining o'zaro munosabatlarini tahlil
gilish;
5)ishning uzogligi "jinoyatchini kamrog ehtiyotkor qiladi";
6)har bir kishining xarakterida mavjud bo'lgan u yoki bu darajadagi
ambitsiya ruhiy jihatdan bargaror va ochko'z kishini uyaltirib go'yishi mumkin;
7)yozuvlardagi ehtiyotsizlik;
8)qarovsizlik, xo jalik hayotida yuz bergan dalillarning buxgalteriya
yozuvidan orgada golishi; hisob yuritishda ganchalik orgada golinsa, suiste'mol
vujudga kelish ehtimoli shunchalik ko' payadi;
9) o'zini himoyalash bo'yicha lavozimga tayinlanish - hisob yuritishning
eng katta dushmanlaridan biri.
Katta korporatsiyalardan tashqari Kichik korxonaning
majburiy auditdan o'tishdan ozod etiladi agarda ular quyidagi
moliyaviy mezonlari ikkitasining bajarilishi kerak:
-Guruh aylanmasi 10,2 million funtdan kam bo'lishi kerak;
-Guruhning yalpi aktivlari 5,1 million funtdan kam bo'lishi kerak;
-Jamoa a'zolari 50 yoshdan kichik bo'lishi kerak.
-Bundan tashqari, kompaniyalar bank va sug'urta faoliyati bilan
shug' ullanmayotgan bo 'lishi kerak Frantsiyada buxgalteriya hisobi va auditning iqtisodiy jihatlari
shakllanishining tarixiy yo'li frantsuz maktabining to'rt nafar yirik olimlari - Jan
Gustav Kursel-Senel, Leon Sey, Adolf Gilbo va Ejen Per Lestelarning ilmiy ishlari uchun ham xarakterlidir va uni ikki asosiy yo 'nalishda ko' rib chigish mumkin:
a) unsurlarning turlari bo'yicha: kapital, boyliklar, amortizatsiya, uchinchi
shaxs, natijalar;
b) tarixiy davrlar bo'yicha: korxonaning tashkil topish davrida, korxonaning
faoliyat ko'rsatishi jarayonida va moliyaviy natijalarni aniqlash davrida.
Fransiyada auditorlik faoliyati 12 avgust 1969 yilda qabul qilingan Dekret
va 24 yanvar 1994 yildagi hukumat qaroriga muvofiq amalga oshiriladi. Bu
yo'nalishdagi asosiy ishlar professional tashkilot - Schyotlar bo'yicha
Komissarlarning Milliy Kompaniyasi - SKMK (Compagnie Nationale des
Commissaires aux Comptes - CNCC) tomonidan bajariladi. Kompaniyaning
asosiy maqsadi - auditorlarning o'z professional faoliyatini amalga oshirishlari
ustidan nazorat o 'ratish, a'zolarining obro'-e' tiborini va mustaqilligini himoya
gilishdan iborat.
Fransiyada auditni Davlat tomonidan tartibga solish yetarli darajada kuchli
(buni schyotlar bo'yicha komissarlarni
aksiyadorlik jamiyatlariga
o'tkazilganligi misolida ko'rishimiz mumkin). Davlat audit hodimlarining
shakllanishi, kasbiy tayyorgarligi va joriy faoliyatini bevosita nazorat giladi.

26.