Auditorlik tekshiruvida firibgarlikni aniqlash

AUDITORLAR TOMONIDAN ANIQLANGAN FIRIBGARLIK UCHBURCHAGI
“Firibgarlik” terminini dastlab Don Kressi tomonidan kiritilgan edi. Don Kressi firibgarlik mohiyatini o’rganib, barcha firibgarlikda mavjud bo’lgan uchta omilni ajratib ko’rsatdi. Yillar davomida firibgarlik uchburchak modeli mustahkamlandi.
Firibgarlikning uchta elementi quyidagilarni o’z ichiga qamrab oladi:
Firibgarlikni amalga oshirish uchun rag’bat;
Firibgarlikni amalga oshirish va uni yashirish imkoniyati
Ratsionalizatsiya – o’z firibgarliginii oqlash uchun kerak bo’lgan firibgarning fikrlash tarzi.
Auditor firibgarlik sodir etilishi ehtimolini ko’rib chiqqayotganda –aktivlarni noqonuniy o’zlashtirilishi, moliyaviy hisobotni ataylab noto’g’ri ko’rsatilishi – firibgarlik uchburchagining elementlarini hisobga olib, ish boshlashi lozim
Auditor firibgarlik sodir etilishi ehtimolini ko’rib chiqqayotganda –aktivlarni noqonuniy o’zlashtirilishi, moliyaviy hisobotni ataylab noto’g’ri ko’rsatilishi – firibgarlik uchburchagining elementlarini hisobga olib, ish boshlashi lozim
Firibgarlik sodir etilishiga sababchi bo’lgan rag’bat yoki bosim.
Firibgarlik sodir etilishiga sababchi bo’lgan rag’bat yoki bosim.
Auditorlik guruh har bir tadbir bo’yicha firib sodir etilishiga bo’lgan rag’bat yoki bosimni , shu jumladan firibgarlik sodir etililshi mumkin bo’lgan ehtimoliy sohalarni ham ko’rib chiqishi lozim. Bu rag’batlar quyidagilarni kamrab oladi:
kompensatsiyaning boshqaruv chizmasi; kompensatsiyaning boshqaruv chizmasi;
har qanday yaxshi foyda yoki yaxshilangan balans uchun boshqa moliyaviy bosimlar;
qarz shartnomalari;
aktsiyalar optsioni qo’llashining oxirigacha yoki muddati tugaguncha;
moliyaviy natijalar , kompaniya faoliyatining og’ir ahvoli yoki kompaniya faoliyatining davom etilish bilan bog’liq bo’lgan shaxsiy farofonlik;
Aktivlarni noqonuniy o’zlashtirish rag’batlari quyidagilarni kamrab oladi:
Aktivlarni noqonuniy o’zlashtirish rag’batlari quyidagilarni kamrab oladi:
jiddiy moliyaviy ishlar kabi shaxsiy omilllar;
shaxsiy daromad imkon bermagan farovon hayot kechirish uchun oila, do’stlar tomonidan ko’rsatilgan bosim;
Qimor o’yinlarga va norkotiklarga moyillik.
Auditor ko’rib chiqishi kerak bo’lgan firibgarlikni amalga oshirish imkoniyatlari quyidagilarni qamrab oladi:
Ishtirokchilar bilan katta bitimlar tuzish;
Kompaniyaning tanlagan munosabati ta’minotchi va mijozlarga muddat va shartlarni qo’yish imkoniyatining mavjudligi yoki mavjud emasligini bildiradi. Bu holat shaxslarga firibgarlik operatsiyalarni amalga oshirish uchun imkon beradi evi bermaydi;
Rahbariyatning aktivlar yoki buxgalteriya baholarida kelisha olmasligi.
Murakab yoki nobarqaror tashkiliy tuzilma.
Nazoratnin kuchsiz yoki mavjud bo’lmagan ichki vositalari.
Firibgarlikni ratsionalizatsiyalash.
Firibgarlikni ratsionalizatsiyalash.
Katta firiibgarikda ratsionaliziyalash asosiy tarkibiy element hisoblanadi. Ratsionalizatsiya o’g’irlik kabi noqonuniy yoki etika me’yorlariga to’g’ri kelmaydigan xati-xarakatni tekshiruvchi shaxsni o’z tarkibiga oladi.
Quyidagilar aktivlarni noqonuniy o’zlashtirish uchun ba’zi bir umumiy ratsionalizatsiya bo’ladi:
Quyidagilar aktivlarni noqonuniy o’zlashtirish uchun ba’zi bir umumiy ratsionalizatsiya bo’ladi:
oila a’zosini yoki sevimli kishini moliyaviy inqirozdan qutqarib qolish maqsadida amalga oshirilgan firibgarlik o’zini oqlaydi;
agar pulni qo’lga kiritmasak, unda biz barcha narsalardan (oila, avtomobil, uy va boshqalardan) mahrum bo’lamiz;
tashqaridan xech qanday yordam kelmaydi;
bularning barchasi qarz olish, ularnii birinchi imkoniyat tug’ulganda qaytaramiz;
biz o’z xarakatimizning oqibati to’g’risida yoki qabul qilingan odob va ishonch to’g’risida o’ylamaymiz.