Auditorlik tekshiruvini o’tkazish bilan bog’liq standartlar Auditning xalqaro standartlari Audit standartlari tarkibi Auditorlik tekshiruvini o’tkazish bilan bog’liq standartlar Amerika Qo'shma Shtatlarida auditorlar Amerika institutining diplomli buxgalterlar - Amerika Qo'shma Shtatlarida auditorlar Amerika institutining diplomli buxgalterlar
- jamiyati (AICPA), Aktsiyadorlik jamiyatlarida Buxgalteriya nazorat kengashi (PCAOB) va
- Xalqaro auditorlik va professional standartlar kengashi (IAASB) tomonidan chiqarilgan
- standartlar asosida faoliyat yuritadilar. Bu turli tashkilotlar tomonidan chop etilgan auditorlik
- standartlari umumiy maqsadga qaratilgan bo’lib, auditni sifatli tarzda amalga oshirishga xizmat
- qiladi. Auditorlik standartlari asosida auditorlar moliyaviy hisobot bo`yicha auditorlik xulosasini
- tuzish va taqdim etishda dastur sifatida foydalanib hamda kompleks audit doirasida mijozning
- moliyaviy hisobotlari bo`yicha ichki nazoratini baholaydi.
Audiorlik standartlari nafaqat kompaniylarning audit tekshriuvlarida, balki (barchasida) - Audiorlik standartlari nafaqat kompaniylarning audit tekshriuvlarida, balki (barchasida)
- tashkiliy huquqiy tuzilishi, mulkchilik shaklidan qat`iy nazar barcha sub`ektlarga ham
- qo`llaniladi. Misol uchun, AQSH AJlari Qimmatli qog'ozlar va birja komissiyasi (SEC) tartibiga
- bo'ysunadi va PCAOB auditorlik standartlariga muvofiq audit amalga oshiriladi AJlari
- bo’lmagan tashkilotlar AICPA tomonidan tashkil etilgan umumiy qabul qilingan audit
- standartlari asosida audit o’tkazilishi lozim. Bundan tashqari, yuridik manzil bo`yicha eng
- muhimi qaysiki ochiq aktsiyadorlik jamiyatlarida (mavjud bo'lsa) audit qilinganda auditor
- PCAOB yoki AICPA yoki IAASB tomonidan ishlab chiqilgan standartlar asosida olib borishini
- aniqlashtirib olishi shart.
2004 yilda AICPAning Auditorlik standartlar kengashi (ASB) standartlar tushunarli bo'lishi uchun qayta loyihani boshladi. AICPAning standartlarni yangilash loyihasi, standartlarni o'qishni engillashtirish, tushunish va qo'llash uchun mo'ljallangan. Loyiha doirasida, ASB - 2004 yilda AICPAning Auditorlik standartlar kengashi (ASB) standartlar tushunarli bo'lishi uchun qayta loyihani boshladi. AICPAning standartlarni yangilash loyihasi, standartlarni o'qishni engillashtirish, tushunish va qo'llash uchun mo'ljallangan. Loyiha doirasida, ASB
- Auditning Xalqaro Standartlari (ISAs) bilan bir vaqtda ishladi. ASB uning standartlarini bir joyga jamlagan holda tushunarli formatda tayyorladi. Har bir standart bo`yicha quyidagi o'limlarar taqdim etiladi:
- - Standartning kirish izohi maqsadi va ko'lamini tushuntiradi.
- - Mavzuga doir talablardan maqsad belgilanadi.
- - Standartlardagi aloqador o’ziga hos ma’noli jumlalarning ta'riflari
- - Auditorning standartining maqsadiga yetishi uchun talablarni aniqlasitirish. Talablar
- "auditor qilishi kerak" yoki “auditor bajarishi shart” so’zlaridan foydalangan holda ifoda etiladi.
- - Ilova va boshqa izoh materiali, standart talablarini qo'llash uchun talablarga mos
- manbalar va kelgusidagi yo'l-yo'riqni o'z ichiga oladi
AQSH va xalqaro Auditorlik standartlarini solishtirish Hozirgi kunda 30 dan ortiq auditorlik faoliyatining xalqaro standartlari ishlab chiqilgan. - Hozirgi kunda 30 dan ortiq auditorlik faoliyatining xalqaro standartlari ishlab chiqilgan.
- Respublikamizda esa 2014 yil 1 yanvar holatiga 21 ta auditorlik faoliyatining milliy standartlari
- ishlab chiqilgan. Bozor munosabatlarini yanada chuqurlashtirish, iqtisodiy integratsiyani
- rivojlanish sharoitida moliyaviy axborotlarning jahon miqyosida amaliyotga keng joriy qilish
- zaruriy va to’xtovsiz jarayonlardan biri hisoblanadi.
- Shu bilan birgalikda O’zbekiston suveren davlat sifatida audit bo’yicha hukumatlararo va
- xalqaro professional tashkilotlarga kirishi hamda xalqaro audit standartlarini ishlab chiqishda
- faol ishtirok etishi lozim. Bu esa milliy auditorlik standartlarini xalqaro standartlar bilan
- muvofiqlashtirish imkonini beradi. Bu tadbirlar oxir-oqibatda respublikamizning jahon iqtisodiy
- integratsiyasiga tobora chuqurroq qo’shilishiga imkon beradi
Hozirgi kunda xalqaro audit standartlari ro’yxati quyidagilardan iborat: - «Xalqaro audit standartlari va turdosh xizmatlarga izoh» - 100-son AXS
- «Terminlar glossariysi» - 110-son AXS
- «Xalqaro audit standartlarining kontseptual asoslari» - 100-son AXS
- «Moliyaviy hisobot auditining maqsadi va uni tartibga soluvchi asosiy tamoyillar» - 200-
- son AXS
- «Audit o’tkazish to’g’risidagi kelishuv xati» - 210-son AXS
- «Audit sifatini nazorat qilish» - 220-son AXS
- «Hujjatlashtirish» - 230-son AXS
- «Aldash va xato» - 240-son AXS
- «Moliyaviy hisobot auditi bo’yicha qonunlar va me’yoriy hujjatlarni ko’rib chiqish» -
- 250-son AXS
- «Auditni rejalashtirish» - 300-son AXS
- «Biznesni bilish» - 310-son AXS
«Auditda muhimlik» - 320-son AXS - «Auditda muhimlik» - 320-son AXS
- «Tavakkalchilikni va ichki nazorat tizimini baholash» - 400-son AXS
- «Kompyuter axborot tizimi sharoitida audit» - 401-son AXS
- «Xizmat ko’rsatuvchi tashkilotlar xizmatlaridan foydalanuvchi subyektlar auditiga doir
- savollar» - 402-son AXS
- «Auditorlik dalillar» - 500-son AXS
- «Auditorlik dalillar – aniq moddalarga taalluqli qo’shimcha savollar» - 501-son AXS
- «Dastlabki moliyaviy hisobot auditida boshlang’ich qoldiqlar bo’yicha auditorning
- ma’suliyati» - 510-son AXS
- «Tahliliy amallar» - 520-son AXS
- «Auditorlik tanlash va testlashning boshqa tanlash amallari» - 530-son AXS
- «Hisob baholashlarining auditi» - 540-son AXS
- «Bog’liq tomonlar» - 550-son AXS
- «Kelgusi davr moliyaviy ma’lumotlarini o’rganish» - 560-son AXS
«Uzluksiz faoliyat» - 570-son AXS - «Uzluksiz faoliyat» - 570-son AXS
- «Sub’ekt rahbariyatiga tushuntirish berish» - 580-son AXS
- «Boshqa auditorlar ish natijalaridan foydalanish» - 600-son AXS
- «Ichki audit xizmati ishini ko’rib chiqish» - 610-son AXS
- «Ekspert xizmatidan foydalanish» - 620-son AXS
- «Moliyaviy hisobot bo’yicha auditorlik xulosasi» - 700-son AXS
- «Taqqoslanadigan ko’rsatkichlar» - 710-son AXS
- «Tekshirilgan moliyaviy hisobotlardagi boshqa axborotlar» - 720-son AXS
- «Maxsus maqsaddagi audit shartnomasi bo’yicha auditorlik hisoboti» - 800-son AXS
- «Istiqbolli moliyaviy ma’lumotlarni tekshirish» - 810-son AXS
- «Moliyaviy hisobotning sharhi bo’yicha kelishuv» - 910-son AXS
- «Moliyaviy hisobotga taalluqli amallarni bajarish bo’yicha kelishuv» - 920-son AXS
- «Moliyaviy ma’lumotlarning kompilyatsiyasi bo’yicha kelishuv» - 930-son AXS
1999-2012 yillar davomida O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan 21 ta auditorlik faoliyatining milliy standartlari ishlab chiqilgan. - 1. №3- AFMS «Auditni rejalashtirish» 14. 10. 1999 №54
- 2. №4- AFMS "Mijoz faoliyati (biznesi) bilan tanishish" 20.07.1999 y. N 57
- 3. №5- AFMS «Auditor ishining sifatini nazorat qilish» 04. 08. 1999 №62
- 4. №6- AFMS «Auditni hujjatlashtirish» 04. 08. 1999 №61
- 5. №9- AFMS «Muhimlik va auditorlik tavakkalchiligi» 04. 08. 1999 №63
- 6. №10- AFMS «Moliyaviy hisobot tarkibidagi boshqa axborotlar» 09. 09. 1999 №75
- 7. №11- AFMS «Ma’lumotlarni kompyuterda ishlash (MKI) sharoitida audit
- o’tkazish» 09. 09. 1999 №76
- 8. №12- AFMS «Auditorlik tekshiruvlari jarayonida buxgalteriya hisobi va ichki
nazorat tizimini baholash» 26.12. 2006 №108 9. №13- AFMS «Tahliliy amallar» 04. 08. 1999 №64 - 9. №13- AFMS «Tahliliy amallar» 04. 08. 1999 №64
- 10. №14- AFMS «Auditorlik tanlash» 27. 07. 1999 №59
- 11. №16- AFMS «Ekspert ishidan foydalanish» 27. 07. 1999 №60
- 12. №24- AFMS «Moliyaviy hisobotning buzib ko’rsa-tilganligi aniqlanganida auditorlikk tashkilo-ti-ning ish tutishi» 31. 05. 2001 №49
- 13. №25-AFMS-«Auditorlik tekshiruvi o’tkazilishda normativ huquqiy hujjatlarga ioyaya etilishini tekshirish» 27.01.2003 №14
- 14. №31- AFMS «Xo’jalik yurituvchi sub’ekt faoliyati (biznesi) bilan tanishish»* 30. 05. 2001 №48
- 15. №50- «Auditorlik dalillar» 03. 04. 2002№ 48
- 16. №55 AFMS – «O’zaro bogliq shaxslar o’rtasidagi bitimlar bo’yicha auditorlik dalillarini olish bosqichlari». 27.01.2003. №15
17. №56 AFMS–«Moliyaviy hisobot tuzilganidan keyingi hodisalar» 9.04.2003. №54 - 17. №56 AFMS–«Moliyaviy hisobot tuzilganidan keyingi hodisalar» 9.04.2003. №54
- 18. №60 AFMS-«Boshqa auditor ishi natijalaridan foydalanish» 27.01.2003. №16
- 19. №70- AFMS» Auditorlik hisoboti va moliyaviy hisobot haqidagi auditorlik xulosasi» 14. 02. 2001 №20
- 20. №80 AFMS –«Maxsus masalani tekshirish natijalari bo’yicha auditor hisoboti» 27.01.2003. №13
- 21. №90- AFMS "Auditorlik tashkilotlarining kasbga doir xizmatlari" 14 fevral 2001 №19
Do'stlaringiz bilan baham: |
