Avtomatik boshqarish sistemalarig prinsipal va funksional sxemalari

sistemasining funksional sxemasi.

Bu erda quyidagi belgilashlar kiritilgan: U_top – sistemaga berilgan ta’sirning topshiriq qiymati (berilgan kuchlanish); OK – kirish va chiqish elektr zanjirlarini moslashtirish uchun operatsion kuchaytirgich;  - berilgan kuchlanish va taxogenerator kuchlanishlari o‘rtasidagi farq; QK – kichik quvvatli  signalni yuqori kuchlanish (dvigatel yakoridagi kuchlanish) ga o‘zgartirib berish uchun quvvat kuchaytirgichi; D – elektr dvigatel; I – elektr dvigatel zanjiridagi tok; R, L – yakor danjiridagi qarshilik va induktivlik; U_ya – elektr dvigatel yakori cho‘lg‘amidagi kuchlanish; U_kuz – qo‘zg‘atuvchi kuchlanish; TG - taxogenerator (elektr kuchlanishli kichik quvvatli generator), dvigatel aylanish tezligini datchigi sifatida foydalaniladi; U_TG – taxogenerator kuchlanishi; M_n – yuklanish momenti.

Ushbu sistemada manfiy teskari bog‘lanish tashkil qilingan va u quyidagicha:
.
Agar M_yu oshsa, U_TG pasayib (tushib) ketadi va U_ya oshib ketib, dvigatelda kuchlanish oshib ketganda dvigatel aylanishlarini «ushlab turish» imkonini beradi. Agar M_yu kamayib ketsa, dvigatelning aylanish tezligini juda ko‘p miqdorda oshirish imkonini bera olmaydigan teskari jarayon yuz beradi.
Ushbu sinf misolini tavchiflashda dinamik sistemalarni tavsiflash uchun foydalaniladigan o‘zgaruvchilar: kirish - U_top, chiqish - U_TG, g‘alayon - M_yu, xolat - I, U_ya, parametrlar - L, R kiritilgan.


1.3 – misol
Endi maishiy texnika sohasidagi hammaga ma’lum – sovutgich haroratini stabillash sistemasini ko‘rib chiqamiz. Har bir sovutgichda kameradagi massaning o‘zgarishi va mahsulotlar harorati o‘zgarganda yoki eshik ochilganda haroratni stabillashdan iborat maqsadni amalga oshiruvchi sodda avtomatik rostlash sistemasi qo‘llaniladi. 1.6-rasmda haroratni rostlash sistemasining soddalashtirilgan sxemasi keltirilgan.


1.6-rasm.