Avtomatika elementlarining prinsipial sxemalarda grafik ifodalanishi

5. Hisobot tarkibi 
1. Ishning nomi, nomeri va maqsadi.
2. Qisqacha nazariy ma’lumotlar. 
3. Eksperimental qurilmaning sxemasi. 

---

25 
4. Eksperimental o‘lchovlarning jadvali, tavsifnomalar grafigi va hisoblashlar 
natijalari. 
5. Ish bo‘yicha xulosalar.  
1-jadval 
I 
kir
 
I
chi=
 
I
chi=
11
 
I
chi=
 
0 
25 
50 
75 
100 
125 
150 
175 
200 
225 
250 
 
Nazorat savollari 
1. Qаndаy qurilmаgа stаbilizаtоr dеyilаdi?
2. Elеktr kаttаliklаrning stаbilizаtоri nеchi sinfgа bo`linаdi?
3. Pаrаmеtrik stаbilizаtоr dеgаndа nimаni tushunаsiz?
4. Kоmpеnsаsiоn stаbilizаtоr dеgаndа nimаni tushunаsiz? 
 
7 – LABORATORIYA ISHI 
OQIM LINIYASI AVTOMATIK BOSHQARISH TIZIMINI O‘RGANISH
1.Ishning maqsadi 
1.1. Oqim liniya elektr yuritmalarini avtomatik boshqarish tizimini o‘rganish. 
1.2. Ish sxemasini yigish va ishlatish 
2.Ishni bajarilish tartibi 
1.3. Rele kontaktli apparatlarni ishini va tuzilishini o‘rganish. 
1.4. Printsipial elektrik sxemani yigish. 
1.5. Manba tumbleri yordamida sxemani ishga tushirish. 
1.6. Berilgan xamma ish rejimlarida tizimni ishini o‘rganish. 
a) qo‘l rejimida oqim liniyani ishga tushirish, to‘xtatish. 
b) avtomatik rejimda oqim liniyani ishga tushirish va ajratish. 
v) blokirovka rejimi. 
1.7. Sakkizta mashinadan iborat bulgan oqim liniyasining ishga tushirish sxemasini 
mustakil ravishda yigish va ishga tushirish. 
3. Umumiy tushunchalar 
Ma’lumki, kup xollarda ishga tushirish toklari kiymati juda kattalashib ketishida 
oqim liniyani bir vaktda ishga tushirishga imkon bermaydi, bu xolda mashinalarni 

---

26 
ma’lum ketma-ketlikda ishga tushirish kerak buladi. Bunga sabab, to‘xtab turgan 
mashinaga berilgan xom-ashyo tikilib kolishi xolati yuzaga ketadi. 
Masalan: oqim liniyasini tashkil etuvchi mashinalarni xom ashyoni qabul 
qilish tartibi buyicha belgilaymiz -1,2,3,…, (n-1), n. Agar birinchi mashinani ishga 
tushirib, ikkinchi mashinani ma’lum bir paytdan sung ishlatsak, ikkinchi mashinada 
xom-ashyo yigilib koladi. Shuning uchun okim liniyalari mashinalarini ishga 
tushirish xom ashyoga teskari yunalishda bajariladi, ya’ni n- mashinadan 1-
mashinaga qarab bajariladi. Shu bilan okim liniyasi mashinalarining xom-ashyo 
qabul qilishi ta’minlanadi. Tizimning tarkibiy tuzilishi sxemasi 34-rasmda 
kursatilgan. 
Avtomatik boshkarish tizimining ishini urganish uchun puls-para sxemasi 
ishlatiladi. 35-rasmda kursatilgan ijrochi organlar kontaktorlar vazifasini bajaradi 
shartli ravishda, okim liniyaning elektryuritmasi boshkarish ob’ekti sifatida 
kursatilgan. Sxemada ular N1,N2,N3,N4 indikator lampadagi mashinalar soniga teng. 
Ishga tushirish sxemasi 36-rasmda kursatilgan.