Avtomobil yo‘llarini qidiruv va loyihalash” kafedrasi

4. Yo‘lning texnik ko‘rsatkichlarini aniqlash jadvali

№	Ko‘rsatkichlar	Qiymati
1	Kelajakdagi harakat jadalligi, 20 yildan so‘ng, dona/sut	7269
2	Yo‘lning toifasi	II
3	Hisobiy tezlik, km/s	120
4	Harakat tasmasining soni, ta	2
5	Harakat tasmasining kengligi, m	3,75
6	Qatnov qismining kengligi, m	7,5
7	Yo‘l poyining kengligi, m	15
8	Yo‘l yoqasining kengligi, m	3,75
9	Yo‘l yoqasidagi chetki tasmaning kengligi, m	0,75
10	Yo‘l yoqasining mustahkamlangan qismining eng kichik kengligi, m	2,0
11	Ajratuvchi tasmaning kengligi, m	-
12	Ajratuvchi tasmaning mustahkamlangan qismining kengligi, m	-
13	Tavsiya qilingan bo‘ylama nishablik, ‰	30
14	Eng katta bo‘ylama nishablik, ‰	40
15	Eng kichik hisobiy ko‘rish masofasi, m a) to‘xtash uchun to‘siq oldida, m b) qarama-qarshi avtomobil uchun, m	250 450
16	Vertikal egrilarning radiuslari: a) qabariq egrida: tavsiya qilingan, m eng kichigi, m b) botiq egrida: tavsiya qilingan, m eng kichigi,m	70000 15000 8000 5000
17	Rejadagi egrining radiuslari: m Tavsiya qilingan, m Eng kichigi, m	2000 800
18	Ko‘ndalang nishablik, ‰	15
19	Yo‘l qoplamasining turi	mukammal

Kerakli ma’lumotlar:

1. 
   yo‘l toifasi – II toifa
   
2. 
   Yo‘l iqlim mintaqasi – IV
   
3. 
   Yo‘l loyihalanayotgan viloyat – Toshkent
   
4. 
   Yo‘l to‘shamasini xizmat muddati 12-14 yil
   
5. 
   Belgilangan ishonchlilik koeffitsienti K_i=0,95 (MQN46-2008)
   
6. 
   Mustahkamlik koeffitsienti K_m=1,0 (MQN46-2008 3.1-jadval)
   

7. 
   Talab etilgan elastiklik inimal moduli E=220 MPa (5.1-jadval)
   

5. Yo‘l to‘shamasi konstruksiyasini loyihalash.
Yo‘l to‘shamasi va qoplamasining tasniflanishi
1.1-jadval

Yo‘l to‘shamasi turlari	Qoplamaning asosiy ko‘rinishlari	Yo‘llar toifasi
Mukammal	Sementbetonli quyma Temir betonli yoki armobeton va yig‘ma betonli Asfaltbetonli	I-IV I-IV I-IV
Yengillashtirilgan	Asfaltbetonli Bog‘lovchi lar bilan ishlov berilgan chaqiq tosh, shag‘al va qumli	III, IV va II toifali yo‘llar ikki bosqichli qurilishining 1-bosqichida IV-V
O‘tuvchi	Chaqiq tosh va chaqiq toshli shag‘al ; bog‘lovchi lar bilan ishlov berilgan tuproqlar va mustahkamligi kam materiallar	IV-V va III toifali yo‘llar ikki bosqichli qurilishining 1-bosqichida
Oddiy	Qo‘shimchalar bilan mustahkamlangan yoki yaxshilangan tuproqlar	V va IV toifali yo‘llar ikki bosqichli qurilishining 1-bosqichida

Takomillashtirilgan kapital qoplamalar


T akomillashtirilgan yengillashgan qoplamalar


O raliq turdagi qoplamalar

Qu’yi turdagi qoplamalar

3.1-rasm. Yo‘l to‘shamalarining konstruksiyalari

j)

p)

o)

n)

l)

e)


Konstruksiyani yo‘l qo‘yiladigan elastik egilish bo‘yicha yaxlit hisoblash
Yo‘l to‘shamasi konstruksiyasini yaxlit hisoblash quyidagi sharoitda elastik egilish qiymati bo‘yicha mustahkamlik va ishonchlilik talablarini qondiradi :
, (5.1)
bunda; E_ob – konstruksiyaning umumiy hisobiy elastiklik moduli, MRa;
E_tin – konstruksiyaning minimal talab etiladigan umumiy elastiklik moduli, MRa;
- talab qilinadigan ishonchlilik darajasiga bog‘liq ravishda elastik egilish mezoni bo‘yicha qabul qilinadigan yo‘l to‘shamasining talab etilgan mustahkamlik koeffitsiyenti ( MQN46-2008 3.6-band va 3.1-jadvalga qarang).
Konstruksiyaning minimal talab etiladigan umumiy elastiklik moduli qiymati empirik formula bo‘yicha hisoblanadi:


E_min = 98.65[lg(ΣN_p)-c] (MRa), (5.2)


bunda; ΣN_p – MQN46-2008 3.23 b.ga muvofiq (MQN46-2008 3.6 va 3.7 formulalar) belgilanadigan yo‘l to‘shamasi xizmat muddati davomida yuklanishlarni jamlangan hisobiy soni;
c- o‘qqa tushadigan hisobiy yuklama uchun 100 kN - 3,55; 110 kN - 3,25; 130 kN - 3,05 ga teng qabul qilinadigan empirik parametr .
Izoh: 1. formuladan bo‘lganda foydalanish kerak


(5.2) formula bo‘yicha olingan natijadan qat’iy nazar, talab qilinadigan elastiklik moduli 5.1-jadvalda ko‘rsatilganlardan kichik bo‘lmasligi kerak.
Konstruksiyaning umumiy hisobiy elastiklik moduli ko‘p qatlamli muhitlar modellari uchun elastiklik nazariyasi yechimi bo‘yicha qurilgan 5.1-rasmdagi monogramma yordamida aniqlanadi.
Ko‘p qatlamli konstruksiyani unga ekvivalent ravishda bir qatlamiga keltirishni qatlamlab, to‘shalgan gruntdan boshlab olib boriladi.
Gruntlar va materiallarning elastik modullarini hisobiy qiymatlarini MQN46-2008 Ilova B va C ko‘rsatmalariga muvofiq qabul qilishga yo‘l qo‘yiladi.
Tarkibida organik bog‘lovchilar bor materiallar elastiklik modullarining qiymatini Ilova C , I.3.2 –jadval bo‘yicha +10 °C haroratda barcha iqlim kichik mintaqalarida qabul qilish zarur.
Yo‘l qo‘yiladigan elastik egilish bo‘yicha (deformatsiyaning talab qilinadigan moduli bo‘yicha) hisob-kitobni quyidagi ketma-ketlikda olib boriladi:
1. Konstruksiyaning talab qilinadigan minimal umumiy moduli 5.2 formula bo‘yicha aniqlanadi.
2. Konstruksiyaning modullari va avvaldan qatlamlar qalinligi tayinlanadi (asos qalinligidan tashqari).
3. Konstruksiya hisob-kitobini yuqoridan pastga qarab bajarayotib,
5.1-rasmda ko‘rsatilgan nomogramma yordamida har bir konstruktiv qatlam sirtidagi talab qilinadigan modullari aniqlanadi.
4. Konstruksiya hisob-kitobini pastdan yuqoriga qarab bajaryotib, yuqoridan hisoblashda olingan asosning sirtidagi kerakli modulni ta’minlaydigan asos qalinligi aniqlanadi (uning berilgan modulida).



5.1-jadval

Yo‘l toifasi	Hisobiy yuklamaning ko‘proq yuklangan tasmaga qo‘yilishining yig‘indili minimal hisobiy soni	To‘shamaning talab qilinadigan elastiklik moduli, MPa
		Mukammal	Yengil	O’tuvchi
I	750000	230	-	-
II	500000	220	210	-
III	375000	200	200	-
IV	110000	-	150	100
V	40000	-	100	50

E_min = 98.65[lg(ΣN_p)-c]=98.65[lg(1135043)-3,55]=248 MPa

2. Yo’l poyining hisobiy namligi:

I.2.1- jadval bo‘yicha II² yo‘l-iqlim kichik mintaqasida va 3-namlanish sxemasi uchun 0,57 ni aniqlaymiz;
I.2.2-jadval bo‘yicha 0 tuzatish;
I.2.3-jadval bo‘yicha 0,02 tuzatish (chaqiq tosh-shag‘al-qum aralashmali mustahkamlangan asos qatlami hisobidan - 0,04 va bo‘ylama quvursimon drenajli zax qochirish hisobidan - 0,05);
I.2.1- rasm bo‘yicha yo‘l to‘shamasi barqaror qatlamlarining umumiy qalinligiga ko‘rsatiladigan ta’siriga tuzatish 0,00;


I.4.2-jadval bo‘yicha 0,95 ishonchlilik darajasi uchun me’yoriy chetga chiqish koeffitsiyenti t = 1,71.
W_p = (0,57-0,02)(1+0,10*1,71) - 0,00 = 0,64 (W_t dan ulushda).

3. Yo’l poyi gruntining elastiklik modulini aniqlaymiz (MQN46-2008 B-ilova 5-jadval):