Автомобилларда юк ва пассажирлар таши асослари

6 .1 . Умумий тушунчалар
А в т о м о б и л ь т р а н с п о р т и д а г и и ш л а б ч и қ а р и ш ж а р а ё н и
к е ч а д и г а н ш а р т -ш а р о и т л а р (ҳар хил й ў л л ар , т а р қ о қ ж о й - 
л а ш г а н ч и қ и б -т у ш и ш ёк и к ж о р т и ш -т у ш и р и ш ж о й л а р и , 
у л а р н и н г ҳ ар хил ж и ҳ о з л а н г а н л и г и , т у р л и хил м о д ел д аги
т р а н с п о р т в о с и т а л ар и ва б о ш қ а л а р ) т а ш и ш н и р е ж а л а ш т и - 
р и ш ва т а ш к и л э т и ш д а ў зи га хос т а ш и ш и ш л а р и ва у л ар н и
ўлчаш т и зи м л а р и н и я р а т и ш н и т<
1
л а б этади .
А в т о м о б и л ь т р а н с п о р т и д а қ ў л л а н и л у в ч и иш ў л ч о в л а - 
р и т и з и м и к у й и д аги т а л а б л а р га ж а в о б б е р и ш и кер ак :
1) т р а н с п о р т ж а р а ё н и ва у н и н г э л е м е н т л а р и н и аник, 
а к с э т т и р и ш ;
2) т р а н с п о р т ж а р а ё н и т у ш у н ч а с и ва ҳ о д и с а л ар и н и а н и қ
и ф о д а л а ш ;
3) т р а н с п о р т ж а р а ё н и н и н г а й р и м о м и л л а р и н и н г ў заро 
б оғли қли ги в а т а ъ с и р э т и ш и н и н г қ он ун и й ти зи м и н и кўрсата 
билиш ;
4) т р а н с п о р т в о с и т а л а р и и ш у н у м и н и н г м и қ д о р ва 
с и ф а т ж и ҳ а т д а н ў з г а р и ш и н и а к с э т т и р и ш .
Т р а н с п о р т д а қ ў л л а н и л а д и г а н ў л ч о в б и р л и к л а р и қ у й и - 
д а г и л а р д а н и б о р а тд и р : а) т р а н с п о р т ж а р а ё н и га с а р ф л а - 
н увч и в ақ т , со ат; б ) к и л о м е т р л а р д а ў л ч а н у в ч и , т р а н с п о р т
в о с и та с и б о с и б ўтган м а с о ф а , к и л о м е т р ; в) п а с с а ж и р л а р
ёк и т о н н а л а р д а ў л ч а н у в ч и , т а ш и л г а н п а с с а ж и р л а р с о н и
ёк и ю к в а зн и . А й н и ў л ч о в б и р л и к л а р и г а а с о с л а н г а н ҳолда 
а в т о м о б и л ь т р а н с п о р т и н и н г и ш л а б ч и қ а р и ш ж а р а ё н и н и
а к с э т т и р у в ч и ў л ч а ги ч л а р т и з и м и т у зи л а д и . А в т о т р а н с ­
п о р т к о р х о н а с и ё к и у н и н г а й р и м и ш л а б ч и қ а р и ш э л е - 
м е н т л а р и н и н г иш к ў р с а т к и ч л а р и а б с о л ю т қ и й м а т л а р д а
а н и қ л а н у в ч и с о н л и и ф о д а л а р д а н , м а с а л а н , а в т о м о б и л - 
н и н г б и р к у н л и к б о с и б ў тган ў р т ач а й ўли — 210 км ёк и
76

---

б и р о й м о б а й н и д а т а ш и л г а н ю к — 100 м и н г т о н н а ва \ о к а -
зо л ар д ан и б о р ат бўлади.
Т а ш и ш и ш л а р и ў л ч о в и т и з и м и га қ у й и д а ги л ар к и р ад и :
1) а в т о м о б и л ь с а р о й и ( к о р х о н а с и )д а ф о й д а л а н и л а ё т г а н
автом об и ллар со н и ;
2) м а р ш р у т л а р д а г и т р а н с п о р т в о с и т а л а р и н и н г иш
к ў р с а т к и ч л а р и ;
3) а в т о т р а н с п о р т в о с и т а л а р и н и н г и ш ун у м и к ў р с а т к и ч - 
лари;
4) т р а н с п о р т м а ҳ с у л о т и н и н г т а н н а р х и кў р сатк и ч л ар и .
Т а ш и ш и ш л а р и б а ж а р и л и ш и ва т р а н с п о р т в о с и т а л ар и
и ш к ў р с а т к и ч л а р и ф о и з л а р д а ё к и м а х с у с к а т т а л и к -
л а р (а в т о м о б и л ь с а р о й и д а н , п а с с а ж и р л а р с и г и м и ё к и ю к 
к ў т а р у в ч а н л и к д а н , б о с и б ў т и л ган й ў л д ан ва в а қ т д а н ф о й ­
д ал а н и ш к о э ф ф и ц и е н т л а р и ) о р қ а л и и ф о д ал ан ад и .