Awdarma payda etiw procesiniń mánisi jáne onıń basqa processler menen baylanıslılıǵı

Avtotransport qollang`anda awdarma payda etiw
Qatlam jinslami awdarmaǵa avtotransportda tashilganda awdarma payda etiw buldozer menen ámelge asıriladı. Awdarmarii eki usılda - shet yamasa may dán usıllarında toldırıladı. Shet usılında avtoag'dargich kán jınısların jumıs fronti boyınsha tekshe ústki qırınan tikkeley qıyalıq tegisligine yamasa odan 3 - 5 m aralıqta to'kadi. Sonnan keyin jınıslar buldozer járdeminde awdarma tekshesi qıyalıq tegisligine jıljıtıp jaylastırıladı. Maydanlı usılda avtoag'dargichlar qatlam jinslami awdarmanıń pútkil ústki maydanına to'kadi. Buldozer awdarma ústin tegislagandan keyin awdarma maydanı katok menen zichlanadi. Sonnan keyin awdarmaǵa jańa qatlam to'kiladi. Birinshi usılda awdarma payda etgandaag'darmaplanda (gorizontal ), ekinshi usılda bolsa vertikal boyınsha rawajlanıp baradı. Shet usılda buldozer menen awdarma payda etiwde tegislew hám jol jumısları kem bolǵanlıǵı sebepli bul usıl ekonomikalıq tárepten maqsetke muwapıq boMadi. Maydanlı usılda buldozer menen awdarma payda etiwden kem, tiykarlanıp, bekkemligi kishi jumsaq jınıslar awdarmasın payda etiwde paydalanıladı. Shet awdarma payda etiw usılı qollanılǵanda awdarma tekshesi ústki qırında qawipsizlikti támiyinlew ushın aǵash yamasa metall tirekler (avtomobil arqa dóngelegi ushın ) o'matiladi (ayırım jaǵdaylarda biyikligi 0, 5 - 0, 8 m, keńligi 2 - 2, 5 m bolǵan jınıs úyinleri payda etinadi). Bunnan tısqarı, buldozer awdarması ústki maydanı awdarma orayı tárep 4-5° qıyalıqqa ıyelewi kerek. Tegis orında payda etińan buldozer awdarması biyikligi qattı jınıslar ushın 30 - 35 m, qumtoshlar ushın 15 - 20 m, saztuproq (glinalar) ushın 10 - 15 m ni quraydı. Taw qaptal bag'iri karyerlarda payda etińan buldozer awdarmaları biyikligi 150 m hám odan da biyik bolıwı múmkin. Bunday sharayatta jumısshılar hám úskeneler qawipsizligin támiyinlew ushın arnawlı ilajlar islep shıǵıladı. Buldozer awdarması, ádetde, ush uchastka ibarat boladı (52 - súwret).

52 - súwret. Buldozer awdarmasınıń sxeması : L_fu ol - tártip boyınsha awdarma frontining uzınlıǵı, L_tu - tógiw uchastkası, L_tek.u,.- tegislew uchastkası ; L_km - rezerv uchastkası.
Birinshi uchastkada qatlam jinslami tógiw jumısları, ekinshisinde ag'danna ústin tegislew jumısları alıp barıladı, úshinshi uchastka bolsa ıqtıyat (rezerv) uchastka esaplanadı. Awdarma payda etiwge zárúr boigan maydan maydanı tómendegi ańlatpa arqalı anıqlanadı :

Bunda, v_qj – awdarmag` ajoylashtirilishilozim boigan qatlam jınıslar kólemi, m3; k_q - jınıslardı awdarmada maydalanishining qaldıq koefficiyenti (k_q = (1, 1-1, 2); H_a - awdarma biyikligi, m; k_af - awdarma maydanından paydalanıwdı esapqa alıw koefficiyenti (bir tekshe boiganda kaf = 0, 8 - 0, 9 ; eki tekshe boiganda k_aJ = 0, 6 - 0, 7). Jinslami tógiw frontining uzınlıǵı tómendegi formiladan tabıladı :

Bunda : N_a- bir waqıtta qatlam jinslami ag' darmaga to'kadigan avtoag'dargichlar sanı ; L_t = 18 - 20 - jumıs fronti boyınsha avtoag'dargichlar bánt etetuǵın tilik (polosa) keńligi, m:

Bunda : P_s - karyeming qatlam jınıs boyınsha saatlıq ónimliligi, m3 ;k_n= 1, 25 - 1, 5 - karyeming tegis emes islew koefficiyenti; V_a - reys dawamında avtoag'dargichlar menen tasılatuǵın qatlam jınıs kólemi, m³. Awdarma jumıs fronti uzınlıǵı tómendegi formiladan tabıladı :

Buldozer jumisshi parki:

Bunda, V_b - buldozer atqaratuǵın smenalıq jumıs kólemi, m³; P_b - buldozeming smenalıq ónimliligi, m³/ sm:

Bunda : T_sm - smena dawam etiw waqti, saat ; k_to`l = 0, 5 + 0, 7 - awdarmanı qatlam jınıs menen tolǵanlıq dárejesin esapqa alıw koefficiyenti.
Awdarma daǵı buldozerlar inventar parki:

Bunda, k_ip = 1, 3 - 1, 4 - buldozer inventar parki koefficiyenti.