Axborot kommunikatsion texnologiyalar

6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
16 
17 
18 
19 
20 
21 
22 
23 
24 
25 
a 
b 
c 
d 
e 
f 
g 
h 
i 
j 
k 
l 
m 
n 
o 
p 
q 
r 
s 
t 
u 
v 
w 
x 
y 
z 
d 
e 
f 
g 
h 
i 
j 
k 
l 
m 
n 
o 
p 
q 
r 
s 
t 
u 
v 
w 
x 
y 
z 
a 
b 
c 
 
Misol. “Yuliy Cesar” yozuvi uchun “Bxolb Fhvdu” ni hosil qilamiz. 
Berilgan matnni shifrlash: 
Alfavit tanlab oling; 
Alfavit harflarini 0 dan boshlab tartib bilan raqamlab chiqing; 
Shifrlanadigan matnning harflariga to‘g‘ri keluvchi sonlarni yozib chiqing; 
Kalit sonni tanlab oling; 
Har bir harfni quyidagi formula orqali shifrlang (K+T)modn, bunda K – kalit, 
T – harfga to‘g‘ri keluvchi son, n - alfavitdagi harflar soni; 
Shifrlangan matnni ochish: 
Alfavit harflarinn 0 dan boshlab gartib bilan raqamlab chiking; 
Shifrlangan matnning harflariga to‘g‘ri keluvchi sonlarni yozib chiqing; 
Kalit sonni oling; 
Har bir harfni quyidagi formula orqali shifrlash (T-K+n)modn, bunda K – 
kalit, T – harfga to‘g‘ri keluvchi son, n - alfavitdagi harflar soni; 
Masalan: Sezar algoritmi yordamida “JSYJW” shifr tekstni ochish talab 
qilinsin? 
Buning uchun biz shifrlangan matnni ochish algoritmidan foydalanamiz va 
kalitni topib olamiz. K=5 bo‘lganda ENTER so‘zi kelib chiqadi.