Axborot o‘lchov birliklari va ularni hisoblash. Sanoq sistemalari ustida amallar

2ⁱ = N

N- alfavit quvvati (mohnost alfavita)

Statistika oynasini ko’rinishi

4. misol

ASCII kodlash tizimida: Matndagi belgilar soni K = 10218
Bitta belgining axborot o‘lchami = 1 bayt Matning axborot hajmi I= K×i =10218 x 1
=10218 bayt
Bitta belgining axborot o‘lchami i = 8 bit alfavit quvvati = 2ⁱ = 2⁸= 256
2) Unicode kodlash tizimida: Matndagi belgilar soni K = 10218 Bitta belgining axborot o‘lchami = 2 bayt
Matning axborot hajmi I= K×I =10218 x 2 = 20436 bayt Bitta belgining axborot o‘lchami i = 16 bit
Alfavit quvvati N = 2ⁱ = 2¹⁶= 65536

SANOQ SISTEMALARI

Sanoq sistemalari deganda sonlarni yozish va tanlash qoidalarining majmuasi tushuniladi.
Sanoq sistemalari lkki turga bo'linadi: pozitsion va pozitsion bo'lmagan.
Sanoq sistemasida raqamlar soni uning asosi deb yuritiladi. Har qanday son raqamlar ketma-ketiigi ko nnishida yoziladi:
o'nlik sanoq sistemasida 1985I0, 137,85I0 ikkilik sanoq sistemasida 10012, 11001,012
sakkizlik sanoq sistemasida 65348, 234, 058
Bu yerda sonlaming indeksi uning asosini bildiradi. Sonlarni yozishda har bir raqamning qiymati uning turgan o'rniga bog'liq bo'ladi. Sonda raqam uchun joy razryad, sondagi raqamlar soni esa sonning razryadi deb ataladi.
Komputerda sonlar ikkilik, sakkizlik, o'n oltilik sanoq sistemalarida ham ifodalanishi mumkin.
Ikkilik sanoq sistemasi. Ikkilik sistema ham o'nlik sistema kabi pozitsion sistema bo'lib, unda sonlar faqat ikkita 1 va 0 yordami bilan ifodalanadi.
Misol. 1111102 va 1012 sonlaming yig'indisini toping. Bu sonlami bir ustunga yozib, umumiy qoida bo'yicha qo'shamiz.
1111102+ 1012 10000112
Misol. 1011,1012 va 101,012 sonlarining ayirmasini toping. 1011,1012
-101,02
110,0112
Misol. 10102 va 112 sonlaming ko'paytmasini
toping. 1010, X 11;
1010 ~
1010
111102
Ikkilik sanoq sonlari ustida bo'lish amalini bajarishda ko'paytirish va ayirish amallaridan foydalaniladi.
Sakkizlik sanoq sistemasining asosi 8 ga teng bo'lib, undagi sonlar 0,1,2,3,4,5,6,7 raqamlari orqali ifoda
qilinadi. Qo'shish, ayirish, ko'paytirish va bo'lish amallari 8 lik sanoq sistemasi qoidalari asosida bajariladi.

Masalan.
1)7328	2)7328
^+324g	"324g
1256g "	406"8

O'n oltilik sanoq sistemasining asosi 16 ga teng bo'lib, undagi sonlar 0, 1,2, 3, 4, 5, 6, 7 8, 9, A, V, S, D, E, F raqamlari orqali ifodalanadi. Bunda A- o'nni, V - o'n bimi, C- o'n ikkini, 0- o'n uchni, E- o'n to'rtni, F- o'n beshni bildiradi. Sonlarni bir sanoq sistemasidan ikkinchi sanoq sistemasiga o'tkazish qoidalari mavjud:
Ixtiyoriy sanoq sistemasidagi o'nlik sanoq sistemasiga o'tkazish Buning uchun son berilgan sanoq sistemasi asosining darajalari bo'yicha yoyiladi va yoyilma hisoblanadi: Masalan: a) 20011O=2-1O⁵+O-1O⁴+O-1O³+1-1O²+11O'+O1O°
389710=3-10⁵+8-10⁴+910³+7-10²+l-10'+0-10°
Xuddi shunday ixtiyoriy sanoq sistemasidagi sonlami o'nlik sanoq sisterr.asida ifodalash mumkin. Masalan, • a)10011 l2=l-2⁵+0-2⁴+0-2³+l-2²+l-2¹+l-2⁰=32+0+0+4+2+l=39i0
11011,0112= 1 -2⁴+1 -2³+0-2²+1 -2'+1.2°+0-2"'+1 -2"²+1 -2'³= 16+8+2+1+0,25+
0,125=27,375,0 V)35128=3-8³+5-8²+1-8^I+2-8°=1866]0 g)213J8=2-8²+1.8^I+3-8^o+1.8-'=139,125,o
d)AB£,6=10-16²+ll-16¹+12-16⁰=2560+176+12=2748I0

O'nlik sistemadagi sonni R asosli sistemaga o'tkazish.

Butun sonni o'tkazish uchun berilgan son o'tkazilishi kerak bo'lgan sistema asosi R ga qoldiqli bo'linadi. Bo'linma nolga teng bo'lmasa, u yana asosga qoldiqli bo'linadi va h.k. jarayon bo'linma nolga teng bo'lganda tugatiladi va hosil bo'lgan qoldiqiaming teskari tartibi sonning R-lik sistemadagi ifodasini beradi.