Axborot o‘lchov birliklari va ularni hisoblash. Sanoq sistemalari ustida amallar

misol. Nosimmetrik bo‘lgan to‘rt qirrali piramidani tashlashda uning bir tomonini tushish ehtimoli, p1=1/2, p2=1/4, p3=1/8, p4=1/8 dan iborat bo‘lsin. Piramdani tashlashdagi axborotlar sonini SHennon formulasi yordamida aniqlanadi:

I=-(1/2)*log21/2+(1/4)*log21/4+(1/8)*log21/8+(1/8)*log21/8)=1/2+2/4+3/8+3/8=1,75

Simmetrik bo‘lgan to‘rt qirrali piramida uchun bu ko‘rsatkich H=log24=2(bit) ga teng bo‘ladi
Sakkiz bit - 1 baytgan teng. Demak, kompyuter klaviaturasi alfavitini kodlash uchun 256 belgi (2⁸ = 256) etarli bo‘ladi.

3. 
   misol. INFORMATIKA VA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI FANI so‘zida qancha bit yoki bayt axborot bor?
   

Vazifani bajarish uchun qo‘yidagilarga e’tiborni qaratamiz:
So‘zlar soni 5 ta;
Probel (bo‘sh joy)siz belgilar soni 38 ta;
Agar biz faqat belgilar sonini hisoblasak berilgan so‘zda 38 bayt yoki 38*8= 304 bit axborot bor deb hisoblasak, xato natijaga ega bo‘lamiz.
To‘g‘ri javobni aniqlash uchun so‘zdagi probel-bo‘sh joy belgilarini hisoblash kerak bo‘ladi. Probel (bo‘sh joy) bilan belgilar soni 42 ta; Demak berilgan so‘zda 8*42=336 bit yoki 42 bayt axborot bor.
Aksariyat kompyuter muharrirlari 256 ta belgidan iborat alfavit bilan ishlaydi. Agar bitta belgi 1 bayt axborotga ega bo‘lsa, matnlarni axborot hajmini aniqlash mumkin bo‘ladi.
Joriy matn faylida qancha belgi ishlatilganini bilish uchun Servis menyusidan Statistika
buyrug‘i beriladi
Statistika oynasiga murojaat qilamiz:
Znakov (bez probelov)- Belgilar (bo‘sh joysiz) 8960 ta. Znakov (s probelami)- Belgilar (bo‘sh joy bilan) 10218 ta.
Matnlarni axborot hajmini aniqlash quyidagi formula bilan aniqlanadi.
I=K×i, bu erda I-xabarning axborot hajmi (informatsionniy ob’em soobheniya) K- matndagi belgilar soni (kolichestvo simvolov v tekste)
- bitta belgining axborot o‘lchami (informatsionniy ves odnogo simvola)