Axborot texnologiyalari fakulteti

JARAYON MODELI: Bajariladigan modellar
Bajariladigan modellar BPMS(Business Process Management System) muhitida ishlash uchun mo'ljallangan. Ular barcha qabul qilinadigan bajarish senariylarni, hatto kamdan-kam qo'llaniladigan senariylarni qamrab oladi, ularsiz tizim ishlamaydi, elementar harakatlar tafsilotlarini o'z ichiga oladi, ishtirokchilarni, ijrochilarni va ularning tizim obyektlariga kirish huquqlarini belgilaydi. Bajariladigan modellar notatsiya elementlarining to'liq to'plamini, shu jumladan ijro semantikasi aniq ko'rsatilganlarni o'z ichiga oladi.
JARAYONOSTILAR
Ko'pincha oxirigacha jarayonlar o'zaro ta'sir qiluvchi jarayonostilar zanjiri sifatida taqdim etiladi.
Jarayonosti - bu tugallangan harakatni bajaradigan boshlanishi va oxiri bo'lgan mantiqiy bog'liq harakatlar ketma-ketligi.
Jarayon ostilar ikki xil bo'lishi mumkin : ichki (embedded) va qayta foydalanish mumkin, global miqiyosda ma'lum (global).
Boshlanish hodisasi sifatida belgilangan voqea sodir bo'lgan bo'lsa, jarayonostilar boshlanadi. Mavjud bo'lgan barcha nazorat zanjirlari tugagandan so'ng u tugaydi.
ICHKI JARAYONOSTILAR
Ichki jarayonostilar asosiy jarayonning bir qismidir, u faqat mahalliy sifatida aniqlanadi va ma'lum va boshqa loyihalarda foydalanilmaydi. Ichki jarayonostilar yuqori darajadagi asosiy jarayon bilan bir xil model varag'ida ko'rsatilgan. U turli ko’rinishda ko'rsatilishi mumkin. Birinchi holda, u quyi jarayon belgisi qo'shilgan operatsiyaga o'xshaydi, ikkinchi holatda u operatsiyalar, mantiqiy operatorlar, hodisalar va boshqaruv o'tish belgilaridan tashkil topgan alohida jarayonni ifodalaydi.
ICHKI JARAYONOSTILAR
Ichki jarayonostilar faqat bitta oddiy yozilmagan hodisani bajarishni boshlaydigan boshlang'ich hodisa sifatida ishlatadi. Jarayon merosxo’rlik sxemasida tasvirlanganligi sababli, u pool(hovuz)lar va chiziqlarni ifodalay olmaydi.

Innovatsion jarayon - ilmiy bilimlarni (g‘oyani) innovatsiyaga (yakuniy mahsulotga) aylantirish va uni keyinchalik tarqatish (diffuziya) jarayonidir. Innovatsion jarayon har doim ikkita majburiy bosqichni (bosqichlarni) o‘z ichiga oladi: 1-bosqich. Ishlab chiqarishga tayyor bo‘lgan yangi mahsulotni (namunani, prototipni) yaratish jarayoni. 2-bosqich. Rivojlanish, ishlab chiqarish va amalga oshirish jarayoni (tarqatish, diffuziya), natijada yaratilgan mahsulot innovatsiyaga aylanadi, ya’ni bozor talab qiladigan yangilik.^[1]
Birinchi bosqich asosan ilmiy izlanishlar, tajriba-konstruktorlik ishlari, tajriba ishlab chiqarishni tashkil etishning ketma-ket bosqichlarini o‘z ichiga oladi. Birinchi bosqichda yangilikning foydali ta’siri hali amalga oshirilmagan, ammo bunday amalga oshirish uchun zarur shart-sharoitlar yaratilmoqda. Tijorat ishlab chiqarish va innovatsiyalar tarqalishining ikkinchi bosqichida ijtimoiy foydali ta’sir hamda yangilik ishlab chiqaruvchilar va iste’molchilar o‘rtasida qayta taqsimlanadi.

Innovatsion jarayonning uchta shakli mavjud:
1) oddiy tashkilot ichi (tabiiy);
2) oddiy tashkilotlararo (tovar);
3) kengaytirilgan.