Axborot texnologiyalari” kafedrasi ma’lumotlarni tiklash

8-rasm: ikki tuzilishli binar daraxt

Bitta faylni 1000 ta fayllik ro‘yxatdan qidirish uchun, masalan, FAT o‘rtacha 500 ta taqqoslashni amalga oshirishi kerak va daraxtga asoslangan tizim atigi 12 ta taqqoslashni bajaradi (2 ^ 10 = 1024). Vaqt tejalishi aniq, lekin an’anaviy tizimlarda (FAT) hamma narsa shunday ishlaydi deb o‘ylamaslik kerak. Chunki birinchidan, fayllar ro‘yxatini ikkilik daraxt shaklida saqlash juda yaxshi natija beradi, ikkinchidan, hatto zamonaviy tizim (Windows) bajarilishida FAT ham qidirishda shunga o‘xshash optimallashtirishdan foydalanadi.

Oddiy katalog faylini o‘qish orqali qanday ma’lumotlarni olish mumkin? Diskdagi eng oddiy navigatsiyani amalga oshirish uchun har bir fayl uchun MFTga chiqish shart emas, faqat katalog fayllaridan fayllar haqida eng umumiy ma’lumotlarni o‘qish kerak. Asosiy disk katalogi - root oddiy kataloglardan farq qilmaydi, faqat MFT metafaylining boshidanoq unga maxsus havola biriktirilgan.
NTFS - bu deyarli har qanday nosozlik holatida ham o‘zini to‘g‘ri holatga keltirishi mumkin bo‘lgan nosozliklarga chidamli tizim. Har qanday zamonaviy fayl tizimi tranzaktsiya - to‘liq va to‘g‘ri bajarilgan yoki umuman bajarilmagan harakat kabi tushunchaga asoslanadi.
1-misol: ma’lumotlar diskka yozilmoqda. To‘satdan ma’lum bo‘ladigan fizik zarar bu bir ma’lumot yozishga qaror qilgan joyga yozilmasligidir. Bunday holda NTFSning harakati shundan iboratki barcha yozish operatsiyalari orqaga qaytariladi - tizim yozuv yozilmaganligini tushunadi. Joylashuv yomon deb belgilanadi va ma’lumotlar boshqa joyga yoziladi hamda yangi operatsiya boshlanadi.
2-misol: ma’lumotlar diskka yozilmoqda. To‘satdan quvvat o‘chadi va tizim qayta boshlanadi. Yozuv qaysi bosqichda to‘xtadi? ma’lumotlar qayerda? kabi savollarga pado bo‘ladi. Tizimning tranzaktsiyalar jurnali deb nomlanuvchi yana bir mexanizmi buni bartaraf etish uchun. Bunda tizim diskka yozishni tushunib, $LogFile metafaylida o‘z holatini belgilab qo‘yadi. Qayta yuklashda ushbu fayl baxtsiz hodisa tufayli to‘xtab qolgan va natijasini oldindan aytib bo‘lmaydigan tugallanmagan operatsiyalar mavjudligini tekshiradi - bu operatsiyalar bekor qilinadi. Keyinchalik yozuv yozilgan joy yana bo‘sh deb belgilanadi, indekslar va MFT elementlari mavjud bo‘lgan holatga keltiriladi, tizim barqaror bo‘lib qoladi. Agar jurnalga yozishda xato bo‘lsa, tranzaksiya hali boshlanmagan yoki u allaqachon tugagan. Ikkinchi holatda, keyingi yuklashda tizim aslida hamma narsa allaqachon to‘g‘ri yozilganligini aniqlaydi va "tugallanmagan" operatsiyaga e’tibor bermaydi.
Shunga qaramay, jurnalga murojaat mutlaqo bartaraf qiluvchi vosita emas, balki xatolar va tizimning ishdan chiqishini sezilarli darajada kamaytirishning bir usulidir. Oddiy NTFS foydalanuvchisi hech qachon tizim xatosini sezishi yoki chkdsk-ni ishlatishga majbur qilishi ehtimoldan yiroq emas - tajriba shuni ko‘rsatadiki, NTFS disk faoliyati bilan juda band bo‘lgan paytlarda ham to‘liq to‘g‘ri holatga keltiriladi. Ushbu jarayon o‘rtasida diskni optimallashtirish va reset tugmachasini bosish mumkin, ajablanarlisi, ma’lumotlar yo‘qolishi ehtimoli bu holatda ham juda past bo‘ladi. Shunga qaramay, NTFS-ning tiklanishi ma’lumotlarga emas, balki fayl tizimining to‘g‘riligini tashkil etilishi bilan tushunish muhimdir.