Axborot tizimini boshqarish turli komponentlardan iborat, jumladan: Dasturiy ta'minot: Bu ma'lumotlar bazasini boshqarish uchun ishlatiladigan dastur yoki dasturlar to'plamini anglatadi

Bilet №8 1. Haqiqiy va hujjatli ma'lumotlar bazalarining asosiy farqi axborotni saqlash birligining tuzilishidir.Axborotni saqlash birligi, deganda biz axborot tizimi nuqtai nazaridan bir butun bo'lgan ma'lumotlar yig'indisini tushunamiz. Saqlash birligi ma'lumotlarning yaxlitligi va mustahkamlik xususiyatlarini belgilaydi.Saqlash birligining tuzilishi nuqtai nazaridan, yaxshi tuzilgan ma'lumotlar va zaif tuzilgan ma'lumotlarni ajratish odatiy holdir.Yaxshi tuzilgan ma'lumotlar - bu ma'lumotni saqlashning har bir birligi cheklangan atributlar to'plami sifatida taqdim etilishi mumkin bo'lgan ma'lumotlar. Bunday holda, ularning har biri aniq belgilangan qiymatni oladi.Bo'sh tuzilgan ma'lumotlar - har bir saqlash birligi cheklangan miqdordagi atributlar bilan ifodalangan, ammo atributning qiymati aniq belgilanmagan, foydalanish kontekstiga bog'liq bo'lgan va o'z navbatida murakkab tuzilishga ega bo'lishi mumkin bo'lgan ma'lumotlardir.Haqiqiy ma'lumotlar bazalari - bu yaxshi tuzilgan ma'lumotlarni saqlashga qaratilgan ma'lumotlar bazalari. Bunday ma'lumotlar bazalarida saqlash birligi - bu "fakt" ning aniq belgilangan xarakterli xususiyatlarning cheklangan to'plami bilan tavsifi.
2. Ma'lumotlarning ierarxik modeli - turli darajadagi obyektlar (ma'lumotlar) dan daraxt (ierarxik) shakldagi tuzilma ma'lumotlar bazasi ko'rinishidan foydalanadigan ma'lumotlar modeli hisoblanadi.
Bunda obyektlar o'rtasida bog'lanishlar mavjud bo‘lib, har bir obyekt quyi darajadagi bir nechta obyektlarni o'z ichiga olishi mumkin. Bunday obyektlar ajdodga (ildizga yaqinroq obyektga) avlodga nisbatan bo'lib, ajdod obyektida bir nechta bolalar bo'lishi mumkin. Umumiy ajdodga ega bo'lgan obyektlar egizaklar deb ataladi (dasturlashda ma'lumotlar strukturasiga nisbatan daraxt aka-uka deb ataladi). Ierarxik ma'lumotlar bazalari 1950-1960-yillarda, IBM ning Information Management System (IMS) tomonidan ishlab chiqilgan.Tarmoq ma'lumotlari modeli, mantiqiy ma'lumotlar modeli bo'lib, u ierarxik yondashuvning kengaytmasi bo'lib, ma'lumotlarni qayta ishlashning tarkibiy jihati, yaxlitligi va aspektlarini tavsiflovchi qat'iy matematik nazariya. Tarmoq modeli - har qanday elementni istalgan boshqa element bilan bog'lash mumkin bo'lgan tuzilma.Tarmoq ma'lumotlar bazasi bir-biriga bog'langan yozuvlar to'plamidan iborat bo'lib, yozuvlar boshqa yozuvlar to'plamiga aniq havolalarni o'z ichiga olishi mumkin. Shunday qilib, yozuvlar to'plami tarmoqni tashkil qiladi. Ierarxik ma'lumotlar modeli va tarmoq ma'lumotlar modeli o'rtasidagi farq shundaki, ierarxik tuzilmalarda bolalar haqidagi ma’lumotlar aynan bitta ota-onaga ega bo'lishi kerak, tarmoq ma'lumotlar tuzilmasida esa istalgan miqdordagi ajdodlarga ega bo'lishi mumkin.Tarmoq ma'lumotlar bazasi ma'lum bir turdagi yozuvning namunalari to'plamidan va ushbu yozuvlar orasidagi ma'lum turdagi bog'lanishlar to'plamidan iborat.
3. SQL agregat funksiyalari faqat bitta natija qiymatini qaytarish uchun ishlaydi. Eng ko'p ishlatiladigan SQL agregat funktsiyalari: SUM, MIN, MAX, AVG va COUNT. Agregat funksiyalardan foydalanish kerak bo'lgan ikkita holat mavjud. Birinchidan, faqat agregat funksiyalari ishlatiladi va bitta natija qiymatini qaytaradi. Ikkinchidan, agregat funktsiyalar SQL GROUP BY operatori bilan ishlatiladi. SQL funksiyalari SQL operatorlarining ixtiyoriy ro'yxatini bajaradi va ro'yxatdagi oxirgi so'rov natijasini qaytaradi. Agar oxirgi so'rovda hech qanday satr qaytarilmasa, NULL qaytariladi.Har qanday SQL buyruqlar to'plami birlashtirilib, funksiya sifatida belgilanishi mumkin. So'rovlarga qo'shimcha ravishda SELECT va buyruqlar ma'lumotlarni o'zgartiruvchi so'rovlarni (INSERT, UPDATE va DELETE), shuningdek, boshqa SQL buyruqlarini o'z ichiga olishi mumkin. .select *from Jadval where sanasi=’3 oktyabr’5. Select *from sotuvchilar UnionSelect *from buyurtmachilar