Axborot xavfsizligi ta’lim y о‘nalishi talabalari uchun individual loyihani bajarish va rasmiylashtirish b

1. Kriptografik shifrlash algoritmlari. Ma’lumtolarni himoyalashning eng 
samarali usullaridan biri. Ushbu holatda provayder mijoz va ma’lumotllarni qayta 
ishlash markazi 
о‘rtasida himoyalangan kanalni hosil qilishi lozim. Agar о‘rtada 
kimningdir ruhsatsiz urinishi amalga oshirilsa, tezda axborot orqaga qaytarilmasdan 
о‘chirilishi lozim. 
Shifrlash algoritmlaridan foydalanishda asosiy muamolardan biri – kalitlarni 
boshqarish bilan bog‘liqdir. Kalitlarni bulutli hisoblash tizimlarida saqlash mumkin 
emas, agar kimdir uni olishga erishsa, demak, shifrlangan ma’lumotni oson ochishi 
mumkin. Tizim ishga tushishi bilan parollar bilan ishlash tizimli ravishda local 
k
о‘rinishda hal etilishi lozim. Kalitlarni boshqarish tizimlari (Key Management 
Server) larni q
о‘llash orqali kalitlarni qо‘lda kiritish muammosi о‘z-о‘zidan 
avtomatlashgan tizimlarga 
о‘tadi.
Ushbu muammoni hal etishning eng dastlabki yechimlaridan biri bulutli 
hisoblash tizimi server va bulutli kalitlarni taqsimlash markazlarini ishga 
tushirishdan iborat.
Masofaviy 
foydalanuvchilar
Ma’lumotlar 
markazlari
Kalitlarni xavfsiz tashish
Java kalitlari 
HSMs
Bulut ilovalari
To’lov platforma
X.509
2.1- rasm. Kriptografik kalitlarni boshqarish 
Kalitlarni xavfsiz saqlash va tashish ilovalari: 
− Java kalitlari: JCE, Websphere. 
− HSMs: Key Blocks, PKCS#11; 
− Bulut ilovalari: BYOK, IIS, ADFS; 

---

35
− T
о‘lov platform: EMV, ATM, POS, Tokenisation, BASE24, zOS; 
− X.509: Cryptomathic CA, EJBCA, MS CA. 
Agar bulutli hisoblash tizimlari va mijoz yagona kalitlarni taqsimlash 
markaziga ulangan b
о‘lsa, unda foydalanuvchi va provayder ma’lumotlari asosida 
himoyalangan holda bir martalik parollar bilan ta’minlashi mumkin.