Axborotlarga ishlov berish va boshqarish tizimlari kafedrasi

Ma’lumotlar bazasi tuzilmasining asosiy elementlari
Maydon turi, masalan, son (chislovoy), simvol (simvolьnыy), sana/vaqt (data/vremya), mantiqiy (logicheskiy).
Maydon uzunligi (o‘lchami), masalan, eng ko‘p simvollar sig‘imi;
Maydon aniqligi, (son tipidagi ma’lumotlar uchun) masalan, sonning o‘nlik ksr qismini aks ettirish uchun o‘nlik raqamdan to‘rtta.
Yozuv –bu mantiqiy bog‘langan maydonlar to‘plami. YOzuv tuzilishi uchun uning tarkibiga kiruvchi maydolar tarkibi va joylashishi ketma-ketligi bilan aniqlanib, ularni har biri ichida elementar yozuvlarning nusxasi deb ataladi. YOzuv ob’ektning biror bir elementi haqida to‘liq ma’lumotni ifodalaydi.
Fayl (jadval) -bu bir xil tuzilmaga ega bo‘lgan yozuvning nusxalar to‘plamidir. U o‘zicha har bir maydonda qiymatga ega.
Misol . STUDENT faylidagi (jadvalidagi) yozuvlarning mantiqiy strukturasini tavsiflashga doir misolda ko‘rsatilgan. STUDENT faylidagi yozuvning tuzilishi chiziqli bo‘lib, u o‘zgarmas uzunlikdagi yozuvlardan iborat. Yozuv maydonlari takrorlanuvchi qiymatlar guruhiga ega emas. Maydon qiymatiga murojaat uning nomeri bo‘yicha amalga oshiriladi.
SAVDO TASHKILOTINING MALUMOTLAR BAZASI
Quyida keltirilgan ma’lumotlar ba’zasining jadvallari keltirilgan. Bunda maxsulotlar ro’yihati va ularga mos xarakteristikalar to’plami keltirilgan. Bu ustunlar: mahsulotlar(goods), tarkibi(fabric), mamlakatlar(country), miqdori(amount), saqlash muddati(storage), tayyorlangan san(published_date). Bu ustunlarga mos ravishda Foreign id orqali id berilib qolgan ikki jadval o’zaro bog’langan. Bu bog’lanishlar orqali jadvallar soddalashadi va jadvallar.



1-rasm Savdo tashkilotining bosh mahsulotlar jadvali
Bu jadvalda mahsulotlarning tarkibi keltirilgan. Unda quyidagi ustunlar mavjud. Ular: idlar(fabric_id), uglevodlar(uglevods), namlik(wetness), proteinlar(proteins), magniyning ko’rsatgichlari(magniy column), vitaminlar(vitamins), kaloriyalar(kalories). Har bir ustun o’ziga hos ma’lumot turini saqlaydi. Idlar ko’rsatilgan ustun “big int” tipidagi ma’lumotlarni o’zida saqlaydi, uglevodlar ustunida saqlanadigan ma’lumotlar “character varying ” tipidagi ma’lumot turidan foydalanib qurilgan.


2-rasm Savdo tashkilotining mahsulotlar tarkibi jadvali
Keyingi keltirilgan jadval mamlakatlar ro’yihati quyidagilardan iborat: ularning idlari(country_id), uning iqlimi(climate), hamkorlik(partnership), sotib olingan holdagi narxi(buying_price), yetkazib berilish holati transportda(transport) holati, olib kelingan firma nomi(name_of_firm) ustunlaridan iborat. Bu ustaunlar ham yuqoridagilari kabi o’z ustuniga mos ma’lumot va ma’lumot turini saqalaydi. Bu jadvallar o’zaro idlari orqali bir biriga bog’langan bu bog’lanish idlari orqali malumotlarni topishga mo’ljallangan.
3 -rasm Savdo tashkilotining mahsulotlar olib kelingan davlatlari jadvali
Oxirgi 4-rasmda keltirilgan jadvalda o’zaro qolgan jadvallar bog’langan. Yuqorida aytil jadvallar o’zaro idlari mor ravishda kerakli idlariga ko’ra ulgan bosh jadvalga chiqaradi.