Axloqiy kategoriyalar va me’yorlar
Ijtimoiy-siyosiy qadriyatlar bu
Download 22.47 Kb.
|
Axloqiy kategoriyalar va me’yorlar
- Bu sahifa navigatsiya:
- Manaviy qadriyatlar bu
Ijtimoiy-siyosiy qadriyatlar bu ijtimoiy va siyosiy hodisalar, voqealar, siyosiy aktlar va harakatlarning qadriyat sifatidagi ahamiyatidir. Ijtimoiy-siyosiy qadriyatlar qatoriga, odatda, siyosiy va ijtimoiy harakatlarda mujassamlashgan ijtimoiy imtiyozlar, Shuningdek jamiyatning ravnaq topishi, xalqlar ortasida tinchlik va hamkorlikning mustahkamlanishiga komaklashuvchi tarixiy voqealarning progressiv ahamiyati kiradi.
Manaviy qadriyatlar bu Manaviy qadriyatlar qatoriga baxt-saodat, yaxshilik va yomonlik, gozallik va xunuklik, adolat va adolatsizlik, huquqiylik va nohuquqiylik, tarixning mazmuni va insonning vazifasi va hokazolar haqidagi meyoriy tasavvurlar korinishida ifodalangan ijtimoiy ideallar, moljallar va baholar, meyorlar va taqiqlar, harakat prinsiplari kiradi. Nafosat falsafasi va uning kategoriyalari. Estetika yoxud Nafosat falsafasi eng qadimgi fanlardan biri. Uning tarixi ikki yarim-uch ming yillik vaqtni oz ichiga oladi. Biroq u ozining hozirgi nomini XYIII asrda olgan. Ungacha bu fanning asosiy muammosi bolmish gozallik va sanat haqidagi mulohazalar har xil sanat turlariga bagishlangan risolalarda, falsafa hamda ilohiyot borasidagi asarlarda oz aksini topgan edi. «Estetika» atamasini birinchi bolib buyuk olmon faylasufi Aleksandr Baumgarten (17141762) ilmiy muomalaga kiritgan. Bunda u boshqa bir ulug olmon faylasufi G. Leybnits (1646-1716) talimotidan kelib chiqqan holda munosabat bildirgan edi. Har bir fan oz maqomiga kora muayyan tadqiqot faoliyat sohasi bolib, bu faoliyat tabiat, jamiyat va tafakkur haqida yangi bilimlar hosil qilishga qonun va kategoriyalar asosida olamni yangidan idrok etishga qaratilgan boladi. Nafosat falsafasi ham ozining qonun va kategoriyalariga ega. Nafosat falsafasi kategoriyalari (gozallik, xunuklik, ulugvorlik, tubanlik, fojiaviylik, kulgililik va h.k.) inson va tabiat, inson va jamiyat, inson va ijtimoiy borliq bilan doimo hamkorlikda vujudga keladi. San’at estetikasining turlari. Sanat estetikaning tadqiqot obekti sifatida oziga xos olam. Unda estetik xususiyatlar bortib kozga tashlanadi. Shunga kora, uni nafosatga burkangan ijtimoiy hodisa deyish mumkin. Sanat hayotni inikos ettirar ekan, insonning ozini oziga korsatuvchi ulkan kozgu vazifasini otaydi. U insonni orgatadi, davat etadi, gozallashtiradi. Bu vazifalarni bajarishda estetika sanatning komakchisi, etakchisi hisoblanadi. Estetika bir tomondan, sanatning paydo bolishidan tortib, uning turlariyu janrlarigacha, sanat asarining ichki murvatlaridan tortib, sanatkorning ijodkorlik tabiatigacha bolgan barcha jarayonlarni organadi. Ikkinchi tomondan, sanat uchun umumiy qonun-qoidalarni ishlab chiqadi va tadbiq etadi. Uchinchi tomondan esa, sanat asarini idrok etayotgan kishi ruhidagi ozgarishlarni nafosat nuqtai nazaridan tadqiq qiladi. Shunday qilib, estetika sanatni tola qamrab oladi va uning ich-ichiga kirib boradi: badiiy asarning yaratilish arafasidagi shart-sharoitlardan tortib, to u bunyodga kelib, asl egasi idrok etuvchiga etib borgunigacha bolgan va undan keyingi jarayonlarni tadqiq etadi hamda ulardan nazariy xulosalar chiqaradi. Zero «Sanat falsafasi» iborasining siri ana shunda. Global muammolar mohiyati «Hozirgi davrning global muammolari» tushunchasi 1960-yillar oxiri 1970-yillarning boshlarida keng tarqaldi va shundan beri ilmiy va siyosiy muomala(leksikon) hamda ommaviy ongdan mustahkam orin oldi. Aksariyat hollarda u global sanalmagan voqealar va hodisalarga nisbatan qollaniladigan atama sifatida ishlatiladi. Bunday holga milliy va umumbashariy ahamiyatga molik voqealar tenglashtirilganida, masalan, muayyan bir mamlakatning ijtimoiy muammolarini nazarda tutib, ular «global» deb nomlangan holda duch kelish mumkin. Falsafada bu vazifani echish uchun tegishli mezonlar belgilangan bolib, ularga muvofiq u yoki bu muammo global deb belgilanadi va shu tariqa bunday xususiyatga ega bolmagan boshqa kop sonli muammolardan farqlanadi. Download 22.47 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling