Axmadjonova nilufarning

---

O„ZBEKISTON RESPUBLIKASI 
OLIY TA‟LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLGI 
FARG„ONA DAVLAT UNIVERSITETI 
SIRTQI BO„LIMI 
22.27-guruh talabasi 
AXMADJONOVA NILUFARNING 
Umumiy psixologiya fanidan 
“Sezgi turlari va uning qonuniyatlari” mavzusida 
MUSTAQIL ISHI 
 
 
 
 
Qabul qildi: __________________________ 
 
 
 
 
 
FARG„ONA -2023 

---

Reja: 
1. Sezgi va idrok haqida tushuncha. 
2. Sezgining umumiy xususiyatlari. 
3. Sezgini klassifikatsiya qilish printsiplari va turlari. 
4. Idrokning turlari va xususiyatlari. 
 
 

---

1. Sezgi va idrok haqida tushuncha. 
. Bizni o`rab turgan va mavjud bo`lgan barcha narsa va hodisalar o`zga xos 
xususiyatlarga ega. Xususiyatlar bu predmetlarning belgilaridir. Belgi bu 
predmetni boshqalardan ajratadigan omilidir. Xususiyatlar bevosita bizning 
ongimizda aks etib, bunda sezgi organlari ko`rish, eshitish, hid bilish, ta’m bilish, 
teri tuyushni roli katta. Bu eng oddiy psixik jarayon bo`lib, narsa va hodisalarning 
xususiyatlari fizik jarayonlarni sezgi organlariga bevosita ta’sir etishi natijasida 
ularning xususiyatlarini alohida-alohida namoyon bo`lishi sezgi deb ataladi. Sezgi 
paydo bo`lishi uchun nima zarur? 1. Buning uchun biror sezgi organiga ta’sir 
etuvchi predmet zarur. 2. Sezuvchi apparat zarur.
Aks etish xususiyatiga va retseptorlarining joylashgan urniga qarab sezgilar 
odatda 3-guruhga ajratiladi. 1. Tashki muhitdagi narsalar va hodisalarning 
xususiyatlarini aks ettiradigan hamda tananing yuzasida retseptorlari bo`lgan 
eksterotseptiv sezgilar. 2. Tananing ichki a’zolarida va to`qimalarida joylashgan 
hamda ichki a’zolarning holatini aks ettiradigan retseptoralarga ega bo`lgan 
interotseptiv sezgilar. 3. Retseptorlari mushaklarda va paytlarda o`rnashgan 
propriotseptiv sezgilar: ular gavdamizning harakati va holati haqida axborot berib 
turadi. Ba’zi sezgi turlarida adaptatsiya hodisasi mavjud bo`lib, organizmning har 
qanday sharoitda ham tashqi muhitning o`zgarishlariga va taassurotlariga 
moslashish ko`nikish imkoniyatini beradi. Sezgilar doimo ta’sirning kuchiga 
bog`liq bo`ladi, shuning uchun sezgilar ma’lum chegara ichida hosil bo`ladi. 
Sezgilar doimo bir-biriga ta’sir etadi va o`zaro munosabatda bo`ladi. 
Analizatorning sezgilari insonning mehnat faoliyati jarayonida shakllanadi va 
takomillashadi. 
Sezgining paydo bo`lish sxemasini quyidagicha ko`rsatish mumkin:
Fiziologik 
jarayon 
Fizik jarayon (qo`zg`alish)
Psixik