Axmadqulov Zokirjon Farxodjon-o’g’li

Yillik ishlab chiqarish xajmini rentabilligi 
Asosiy iqtisodiy ko’rsatkichlardan birinchisi - asosiy fondni boshlang’ich 
qiymati. Asosiy fondlarni baholashni quydagi turlari mavjud. Dastlabki to’la 
qiymat va qoldiq qiymat bahosi. Dastlabki to’la qiymat orqali belgilangan baho O
b
, 
asosiy fondlarni sotib olish bahosi S
b
, asosiy fondlarni jihozlash mantaj, transport 
xarajatlari X
T
va mantaj xarajatlari X
M
ni o’z ichiga oladi. 
O
b
=S
b
+X
T
+X
M
Bu baho korxonaning asosiy fandlarni sotib olish va ishga tushirish uchun 
qilingan xarajatlarni ifodalaydi. Asosiy fondni to’la qiymat baxosi ma’lum undan 
asosiy fondni o’rtacha yillik bahosini ayirib tashlasak asosiy fondni qoldiq qiymat 
bahosi kelib chiqadi. 
Mahsulot ishlab chiqarish xajmi – bunda mahsulotni bir yillik ishlab 
chiqarilgan maxsulotining xalmi tushiniladi. Korxonaning sof foydasi ma’lum. 
Korxonada ishlaydigan ishchilar soni aniqlanadi. Fond qaytimini topishda 
mahsulotni yillik ishlab chiqarish xajmini asosiy fondni boshlang’ich qiymatiga 
bo’lamiz. Rentabellik – sof foydani asosiy fondni qoldiq qiymatiga bo’lamiz. 
Mehnat unumdorligi – yillik ishlab chiqarish xajmini korxona ishchilari soniga 
bo’lamiz. Har bir ishchi uchun bir yillik mehnat unumdorligi kelib chiqadi.O’z 
mablag’lar qiymati malum. 

---

54 
3. Kimyoviy usulga – neytrallash, oksidlanish – qaytarilish, termooksidlash. 
Bu usullar yordamida suvda erigan moddalar, reagentlar yordamida erimaydigan 
xolatda o’tkazilib cho’kmaga tushadi va suvdan ajratib olinadi. 
4. Biokimyoviy 
usullar 
– oqova suvlarni 65 organik moddalardan 
mikroorganizmlar yordamida tozalash tozalash jarayoni ajratishi biofiltr , 
biofaktorlarda amalga oshiriladi. 
Korxonada suv texnologik extiyojlar uchun sovutuvchi sifatida suv 
ishlatiladi, xamda xo’jalik – maishiy extiyojlar uchun. 

---

55