Axmedova Malohat Ergashevna pedagogika nazariyasi va tarixi

ibn Y U su f Iloqiy (vaf. 1068). Uning «M uxtasar al-Iloqiy» («Sabablar 
va belgilar haqida kitob»). «KuMiyoti tibbiy Iloqiy» («Iloqiyning tibbiy 
to ‘plam i») kitoblariga kirgan asarlari bilan om m alashib ketgan edi. Iloqiy 
asarlari ibn Sino bilan birga turli m am lakatlar olimlari tom onidan XV 
asrga qadar sharhlanib. izohlanib kelingan. A bu Abdulloh Iloqiy Abu 
Ali ibn Sinoning eng yaqin shogirdi bo'lib, Gurganchdagi kasalxonani 
boshqaradi. Abu Ali ibn Sinoga yordam chi b o ‘ladi. «Iloqiy Toshkent 
viloyatining Ohangaron tum anida tavaliud topadi. O 'sh a vaqtda bu voha 
«Iloh vohasi» deb yuritilgan, Iloqiy dastlab Shosh (hozirgi Toshkent) 
m adrasalarining birida ta ’lim-tarbiya olib, o 'z bilimini yanada oshirish 
uchun Buxoroga, keyin G urganchda M a’mun akadem iyasida faoliyat 
ko'rsatadi. Bir qancha asarlar yozadi, amaliy tabobat bilan shug'ullanadi. 
Uning yozgan asarlariga X I-X IV asrlarda sharqshunos olim lardan 
M uham m ad Omiliy, M uham m ad Tabib va boshqalar sharhlar yozishgan. 
O lim insonlarda m a’naviy-axloqiy sifatlam i m uom ala m adaniyati orqali 
yetkazishni «D avolash usullari» asarida aytib o'tadi.
Ibn Sinoning shogirdi Abul Qosim Abdurahim Ali ibn Abu Sodiq 
M utatabib nafaqat tibbiyot ilmi bilan shug‘ullangan, balki iste’dodli 
faylasuf va axloqshunos ham bo'lgan. Galen asarlarini o'rgangan. 0 ‘rta 
asrlar tarixchilari yozishicha, u halol, adolatli, so 'zg a chechan va bosiq 
odam bo'lgan.
Buyuk alloma, kim yogar A bul Hakim al-Q osiy yaratgan 
«S an’atning m ohiyati va uning yordam i» asari arabchadan inglizchaga 
tarjim a qilingan va 1905 yilda H indistonda chop etilgan. M uham m ad 
Qosiyning eng katta xizm ati kim yoviy elem entlarning o'xshashligi 
haqidagi nazariyani rivojlantirgani va boyitganidir. U bir kim yoviy 
elem ental boshqasi bilan alm ashtirish m um kinligini k o'rsatib berdi.
34 T a’lim m u a m m o la ri ju rn a li. M a ’m u n a k a d e m iy a sin in g 1000 y illig ig a
b a g 'is h la n g a n m ax su s soni, 2006. 1-son. - B. 76.
35 O 's h a m an b a, 9-bet.
60

---

kim yoviy alm ashtirishning k ashf etilishi farm akologiya rivojiga xizmal 
qildi. Olim kim yo fani m isolida yoshlar m a’naviy-axloqiy sifatlarini 
rivojlantirishning ilmiy-uslubiy usullarini yaratdi.
Axloqshunoslik m uam m olarini targ ‘ib etgan A bulxayr ibn