Axmedova Malohat Ergashevna pedagogika nazariyasi va tarixi
Ituui h i l a s i / m i !
Download 158.05 Kb. Pdf ko'rish
|
Pedagogika nazariyasi va tarixi. (Pedagigika tarixi). Axmedova M
Ituui h i l a s i / m i !
B e ru n iy n in g ilm iy m e ro s in io ‘r g a n is h s h u n ik o 'rs a ta d ik i,u m a ’n a v iy sifatlarg a, y a ’n i s h a 'n v a q a d r-q im m a t, o ‘rto q lik v a d o ‘stlik , y a x sh ilik , a d o la t va v ijd o n k a b ila rg a a lo h id a a h a m iy a t b erg an . B e ru n iy y o sh la rn i saxiy, in so n la rg a n ib a ta n g ‘a m x o ‘r v a e ’tib o rli b o ‘lish g a, h a m d a rd lik v a y o rd a m k o ‘rs a tis h g a ch o rlay d i. « y a x sh ilik » , « ad o lat» , « h a q iq a t» s o ‘z la rin in g m a ’n o sin i ju d a t o ‘g ‘ri izohlaydi. T ab iatig a k o ‘ra a d o la t m a ’q u lla sh ek an i, m o h iy a tig a k o 'r a in u h a ^ b a t q o z o n g a n i, g o 'z a llig ig a k o ‘ra o ‘zig a to rtg a n i kab{ h a q iq a ta n h am , a y n an s h u n d a y lig ig a b izn i ish o n tirad i, d eb b ila d i allo m a. 0 ‘sh a d a v rd a h a m m a u sto z la r h a q id a fa x rlan ib , t o ‘lq in lan ib g a p irsa , ib n Iro q sh o g ird in in g y u k sa k m a ’n a v iy a ti x u su s id a a n a sh u n d ay fik r y u ritad i. M arkaziy Osiyo xalqlari m adaniyatini dunyo m adaniyatining oldingi qatoriga olib chiqqan yetuk atloma, tabib, axloqshunos olim Abu Ali ibn Sino (980-1037 yy.) yaxshilik, kam tarlik, m a’naviyat, iroda kabi tushunchalam i falsafiy talqin qilgan. U o ‘z ijodida m a’naviy sifatlarni tarbiyalashga alohida e ’tibor bergan. Ibn Sino insonning vazifasi m ehnat qilib, er yuzida yaxshi nom qoldirishini butun asarlarida uqtirib o ‘tadi. Buyuk m utafakkir ibn Sino o ‘zini bola qalbining nozik bilim doni sifatida namoyon eta olgan. Tarbiyajarayonini u aqliy, jismoniy, estetik, m a’naviy tarbiya, shuningdek, hunar ilmini o ‘z ichiga olgan yagona yaxlit jarayon sifatida baholaydi. lining didaktik tam oyillari m ohiyati quyidagilardan iborat: ta ’lim oddiydan m urakkabga qarab borm og‘i lozim. U bolaning moyilliklari va qobiliyatlarini hisobga olgan holda am alga oshirilm og‘i; mashqlar bola uchun tushunarli, uning kuchi vetadigan b o ‘lishi kerak va ta'lim jism oniy m ashqlar bilan uyg‘unlikda b o ‘lishi zarur. Ibn Sinoning pedagogik qarashlaridagi asosiy g ‘oya bola tarbiyasida atro f m uhitning yetakchi rol o ‘ynashidir. Kom il inson tarbiyasi, m utafakkir fikricha, bir kunlik ish emas, shu bois bolani sabr bilan tarbiyalash zarur. Buyuk tabib, allom a A bu Ali ibn Sinoning yosh avlod ta ’lim va tarbiyasiga oid qarashlari o 'z vaqti uchun ilg ‘or va zam ondoshlarinikiga ancha yaqin bo‘lgan. U Sharqda birinchilardan bo ‘lib, tarbiyaning qat’iy tizimi va usullarini bayon etgan. «Tadbir ul-m anzil», «Tib qonunlari», «Ash-shifo», «Urjuza fittib», «Donishnom a» va boshqa asarlarida ta'lim va tarbiyaga alohida boblarni b ag ‘ishlagan. Ibn Sino bola 68 tarbiyasi g o ‘daklikdan boshlanishi kerakligini uqtirgan, tarbiyachinim ' butun e ’tibori bola xarakterini yaxshilash, parvarishning tegishlicha yo^nalganligi, istagan va intilgan narsa doim m avjud b o ‘lishi, uning huzurida u yoqtirm agan ishga y o ‘l q o ‘ym asligiga qaratilishini bolaning xulq-atvorli qilib tarbiyalashning imkoni yaratilishini ta ’kidlagan. Uning m a’naviy sog‘ligi, jism oniy salom atligi ham tarbiyaga bo g‘ liqligini uqtiradi va shunday deydi «G ‘azab kuchli qizdiradi, q ayg‘u kuchni quritadi»49. Tarbiya, ta ’lim va o ‘qitish m azm uni haqida gapirar ekan, ibn Sino birinchi aqliy rivojlanish va tarbiya, ikkinchi m a’naviy-axtoqiy tarbiya, uchinchi estetik tarbiya, tcfrtinchi jism oniy sogiom lashtirish, unga tibbiyot xizm at qiladi. beshinchi m ehnat tarbiyasini nazarda tutadi. Ibn Sino o ‘zining birinchi ustozi deb Ibrohim al-N otiliyni tan oladi. Al- Notiliy B eruniyning keksa zam ondoshi, ibn Sinoning birinchi ustozi edi. Та’ lim va tarbiya m azm uni m uam m osiga ibn Sino faqat tabib emas, balki yetuk pedagog sifatida ham yondashadi. Ibn Sino fanlarni q at’iyat bilan o ‘rganish, kom illikka intilishga chaqiradi. «Tib qonunlari», «M uhabbat haqida risola», «K o'ngil haqida risola», «Qushlar haqida risola». «Donishnom a», «Hay ibn Yaqzon», «Solom on va Ibsol» va boshqr asarlarida ibn Sino m a’naviy tarbiya m asalariga to ‘xtalib, yuksak axloq;y sifatlarni tarbiyalashga oid aniq m aslahatlar beradi. Olim insonlardagi ikkiyuzlam achilik, yolg'onchilik, o ;z m anfaatiga intilish kabi illatlarni qoralaydi. Uning fikricha. tarbiyachining shaxsiy nam unasi zarur. Zero, kattalardagi yom on odatlar bola xulqining shakllanishiga salbiy ta ’sir etadi. Download 158.05 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling