Axmedova Malohat Ergashevna pedagogika nazariyasi va tarixi

Bilib oling! 
«...odamni odam qilib kelayotgan, insoniyatni inson qilib, 
nasldan-nasiga, avloddan-avlodga o‘tkazayotgan. yaxshining 
yomon ustidan, ezgulikning vaxshiylik ustidan, hisning 
hirs ustidan, go‘zallikning xunuklik ustidan, nazokatning 
dag'allik ustidan, vijdonning nafs ustidan, donolikning jaholat 
ustidan, vafoning bevafolik ustidan, subutlilikning beburdlik 
ustidan, sadoqatning xiyonatu sotqiniik ustidan, iymonning 
e’tiqodsizlik ustidan, dinning xurofot ustidan g'alabasini 
ta ’minlab kelayotgan pokiza ruhli buyuk zotlardir».
P rezid en t I.A .K arim o v n in g «T arix xotirasi. xalqning, jo n a jo n
o ‘lk aning, d a v la tim iz h u d u d in in g x o lis v a h a q q o n iy tarixini tiki ash, m illiy 
o ‘zlik n i anglashni, t a ’bir jo iz b o ‘lsa, m illiy iftixorni tiklash v a o ‘stirish 
ja ra y o n id a g ‘oyat m u h im o 'rin tu ta d i» 15 deg an fikri m illiy ped ag o g ik a 
ta rix in in g tarb iy av iy o ‘rnini y an ad a yu q o ri k o 'ta rish , xususan, u n ing shu 
v a q tg a q ad ar chetda qolib k elay o tg a n allo m alarim iz ijodiga ch uqurroq 
kirib borish va ularn in g h aq iq iy m azm u n -m o h iy atin i om m aga t o ‘liq
14 Karimov 1. A. O 'zbekiston buyuk keiajak sari. - Т.: O'zbekiston, 1998. 
- B . 60..
15 Karimov I. A. O'zbekiston XXI asr bo'sag'asida: xavfsizlikka tahdid. 
barqarorlik shartlari va taraqqivot kafolatlari. - Т.: O'zbekiston, 1997. - В. 140.
13

---

etk azish g a undaydi.
In so n lar o ‘zaro ijtim o iy m u n o sab atg a k irish ar ekanlar, ular 
avvalo a x lo q -o d o b m e ’y o rla rig a rio y a qiladilar. B u b o rad a o 'z d av rid a 
k atta ah am iy atg a e g a b o ‘lgan, yangi sh aro itlard a ham o ‘z aham iyatini 
y o ‘q o tm ag an axloqiy sifa tla r h a q iq iy q ad riy at sanaladi.
Bilib oling! 
Talabalarning m a’naviy sifatlarini tarbiyalashni asosiy 
shartlaridan biri pedagogika oliy ta ’lim muassasalarida 
«Pedagogika tarixi» fanini o'qitish orqali m a’naviy-ta’limiy 
merosdan unumli foydalanishdan iboratdir. Mazkur merosni 
yoshlar ongi, turmush tarzi va pedagogik faoliyatiga singdirish 
«pedagogika tarixi»ning ustuvor vazifalaridan biri. Talabaiar 
m a’naviyatining mohiyatini belgilovchi tushunchalar odob, 
bilim, ilm, amaliy malakalar, iste’4od, qobiliyat; iymon, 
e’tiqod, vijdon, insof, ixlos, dunyoqarash va mafkuradir. 
Insonning m a’naviy sifatlari ana shu tushunchalar asosida 
rivojlanadi. Chunki bu tushunchalarning barchasi axloq-odob 
tushunchasi bilan bog'liqdir.
P ed ag o g o lim lar M .Q uronov, S .O ch illarn in g fik rlarig a tay an g an
holda, m a ’naviy sifatlarga qu y id ag ilarn i k iritish m um kin: iym onlilik, 
e ’tiqodlilik, andishalilik, o ilag a m uhabbat, h alo llik , b iro v n in g haqiga 
x iy o n at qilm aslik, o ta-o n ag a hurm at, fa h m -fa ro sa tlilik , bilim lilik, 
saxovatlilik, m ardlik, sh irin so ‘zlik, odillik, h ay o lilik , sam im iylik, 
m ehnatsevarlik, d o 'stlik , o ‘rtoqlik, m e h m o n d o ‘stlik, odam garchilik, 
insonparvarlik, v atan p arv arlik , 
tadbirkorlik, 
ch aqqonlik, 
zukkolik, 
uquvlilik, x u shm uom alalik, poklik, ziyraklik, ro s tg o ‘y lik, nazokatlilik, 
sam im iylik, tashabbuskorlik, o n a y u rti v a x alq ig a m uhabbat, insoflilik, 
d iyonatlilik, or-nom uslilik, rejalilik, sabrlilik, qan o atlilik , v azm inlik, 
m illiy g ‘urur, b ay n alm in allik v a boshqalar.
L e k in o ‘tm ish d a y ara tilg an asarlard a faq at ijobiy sifatga ega 
b o ‘lg an lar em as, balki salbiy x arak terg a ega b o T g a n k ish ila r h aq id a ham
fikr y u ritilg an . О ‘ tm ish d a y aratilg an asa rlard a k ish ilarn in g q u yidagi salbiy 
illatlari aks ettirilgan: yom onlik, y o vuzlik, g ‘azab n o k lik , fahshparastlik, 
jo h illik , b uzuqlik, o ‘zb oshim chalik, yalqovlik, ta ’m agirlik, tanballik, 
m an m an lik , 
adovatlilik, 
g ‘iybatchilik, 
ch aq im ch ilik , 
q o ‘rqoqlik, 
h asad g o 'y lik , y o lg 'o n c h ilik , n ifoqparastlik, zu lm k o rlik , b o ‘h tonparastlik, 
isrofgarchilik, 
laganbardorlik, 
tily o g ‘lam alik, 
xasislik, 
xudbinlik,
14

---

shuhratparaslik, qonunbuzarlik, jin o y atch ilik , giyohvandlik, qim orbozlik, 
ich k ilik b o zlik , q o ‘p o llik va boshqalar.
M a ’naviy sifatlar ta ’lim m azm u n ig a k o 'ra tu rk u m lash tirg an d i 
quyidagi m an zara n am oyon b o ‘ladi: