Ayollar milliy ko'ylagi uchun kaketkalart asos chizmasini konsktruktalash mundarija kirish Asosiy qisim

Yoqa konstruktsiyasini chizish (4-rasm)
18-O₁ = 2,53 sm
O₁ –L – to’g’ri chiziq bilan birlashtiriladi (latskanni bukish chizig’i).
O₁ - O₁’ = 0.11 cm
O₁’ - O₂ = 1-6-ort bo’yin o’mizi uzunligi
18 - O₄ = O₁’- O₂
O₂ - O₄ 18 – O₄
O₄ - O₅ = 7 - 8 sm (yoqa kengligi).
O₅ – K – yopiq chiziq bilan tutashtiriladi.


Lozim konstruktsiyasi chizmasini chizish uchun hisoblar (5-rasm)

S_g III = 48 sm, R=158 sm.

Hisob uchun zaruriy o’lchovlar:
D_ts = 39sm, S_b=52 sm, D_sp=100sm; V_k=45,4 sm.
1-jadval.

Konstruktiv bo’lak nomi	Belgilanishi	Hisob formulasi	Qiymati sm.
1. Beldan bo’ksagacha bo’lgan masofa.	TB	TB = 0,5*Dbel.ort	19,5
2. Beldan o’tirgich balandligigacha bo’lgan masofa.	TYa	TYa = Dbel ort + 1,5	40,5
3. Lozim kengligi.	TT2 = BB2	TT2= (Sbel / 2) + Pbel Pbel = 10….. 15 sm	3641
4. Lozim og’i kengligi.	YaYab	YaYabel=0,2 Sbel – (1…3 sm).	7,49,4
5.	TT^1	TT^1=2 sm.
6.	T^1T5	T^1T5=0,1 Sb-2	3,2
7. Lozim uzunligi.	T2N1	Diko’y – model bo’yicha
8. Lozim pocha kengligi.	N N1	NN1=1520 sm (model bo’yicha).	1520
9.	N1 N2	N1 N2 = 1,0 1,5 sm	1,01,5

5-rasm. Lozim (a) va manjеt (b) konstruktsiyasining chizmasi.

B₂

B





4-rasm. Yoqa konstuktsiyasi chizmasi.

Ya₂

Ya₅

Ya

N₁

N₂

Buklov chizig’i

L

N
KERAKLI O’QUV-JIHOZ, ASBOB-USKUNA VA ASHYOLAR
Bitta o’quvchi uchun:

• 
  31-modulda chizilgan yeng, ort, old bo’lak asos konstruktsiyasi chizmasi;
  
• 
  santimetrli lenta – 1 ta yoki ruletka;
  
• 
  chizg’ichlar to’plami – 1 ta
  
• 
  qog’oz va qalam;
  
• 
  tsirkul;
  
• 
  bo’r;
  
• 
  texnologik xarita;
  
• 
  texnik shartlar bo’yicha me’yoriy hujjatlar (GOST);
  
• 
  qaychi, kalka qog’oz.
  

II. BOB «MILLIY KO’YLAK VA LOZIM ANDOZALARINI TAYYORLASH» BO’YICHA TEXNOLOGIK XARITA

Texnologiya asosida faoliyat turlari	Tavsiya etiladigan moslama va uskunalar	Chizma	Standart asosida operatsiyani bajarish tartibi
I	II	III	IV
1. Ko’ylak va lozim texnik chizmasini (old va ort tomondan ko’rinishini) chizish.	Qalam, qog’oz, jurnal.	3-rasm.	Ko’ylak tashqi ko’rinishi chizib olinadi.
2. Ko’ylak tashqi ko’rinishiga yozma tavsif berish.	Qalam, qog’oz, jurnal.		Misolga qaralsin.
3. Ko’ylak asosi konstruktsiyasini tayyorlash.	Qalam, qog’oz, chizg’ich.		Milliy ko’ylak konstruktsiyasi 31-modulda keltirilgan ayollar zamonaviy ko’ylagi konstruktsiyasi asosida chiziladi.
4. Ko’ylak chizmasida ort koketka o’rnini belgilash.	Chizg’ich, qalam, qog’oz, sm. lenta.		Koketka chizig’i model eskiziga qarab aniqlanadi.
5.Orqa yelka vitochkasini koketkasini ulash chizig’iga o’tkazish hamda ort koket konturini chizish.	Chizg’ich, qalam, qog’oz, sm. lenta.		Yelka vitochkasi uchidan koket chizig’iga to’g’ri chiziq tushiriladi. Vitochka qirqilib yelka vitochkasi yopiladi va koket pastki chizig’i tomonidan ochiladi, orqa koket konturlari qalin chiziq bilan chiziladi.
6. Ko’ylak chizmasida old koketka chizig’i o’rnini belgilash.	Chizg’ich, qalam, qog’oz, sm. lenta.		Koketka chizig’i model eskiziga qarab aniq belgilanadi.Kaketka chizig’i taxminan yeng o’mizining 0,5 qismini tashkil etadi.
7. Ko’krak vitochkani yangi yo’nalishga -koketka chizig’iga ko’chirish.	Chizg’ich, qalam, qog’oz, sm. lenta.		Ko’krak vitochka (22-23 va (21-23) chiziqlari bo’ylab va koketka chizig’i bo’yicha qirqiladi. Vitochka yelkada yopilib, koketka chizig’i bo’yicha ochiladi.
8. Old koketka bort chizig’i o’rnini belgilash.	Chizg’ich, qalam, qog’oz, sm. lenta.		Koketka barlarining bir-birining ustiga o’tish kattaligi 2,53,0 sm ga teng.
9. Model eskiziga qarab bo’yin o’mizi modellanadi. Yoqa o’mizi yoqali yoki turli o’yiqli qilib loyihalanadi.	Chizg’ich, qalam, qog’oz, sm. lenta.	7-rasm.	Model bo’yicha yoqa loyihalash uchun yoqa konstruktsiyasi chiziladi. Koketka yoqasiz bo’lgan holda, yoqa o’mizi chizig’i o’rni aniqlanadi va chiziladi. (7-rasmdagi a, v, g variantlar).
10.Yoqa chizmasini chizish.	Chizg’ich, qalam, qog’oz, sm. lenta.		Eskiz bo’yicha yoqa berilsa, yoqa konstruktsiyasi darslik yoki qo’llanma bo’yicha mavjud usullar vositasida chiziladi. Yoqa o’lchovlari ko’ylak bo’yin o’mizi o’lchovlari bilan muvofiqlashtiriladi. 4-rasmdagi hisoblarga qaralsin.

11. Ko’ylak chizmasida ko’ylak old va ort etagini (gavda qismi) kengaytirish.	Chizg’ich, qalam, qog’oz, sm. lenta.		Koketkaga ulash chizig’i bo’ylab gazlamadan burma hosil qilishga mo’ljallab ko’ylakning old va ort bo’lak gavda qismini kengaytirish qo’yimlari istalgancha olinadi. Buning uchun old va ort o’rta chiziqdan o’ng va chap tomonga qo’yim kengligi qo’yiladi va o’rta chiziqlar yangi o’ringa ko’chiriladi. Ko’ylak etagini minimal kengaytirish kattaligi 5-10 sm.
12. Ko’ylak etak chizig’ini to’g’rilash (gorizontal holga keltirish).	Chizg’ich, qalam, qog’oz, sm. lent		O’zbekcha ko’ylak etak chizig’i gorizontal bo’yicha o’tadi. Buning uchun old etakdan gorizontalgacha bo’lgan a = N4 - N5 masofa koketkani ulash chizig’idan yuqoriga qo’yiladi va koketkani etakka ulash yangi chizig’i loyihalanadi. a = 1,02 sm.
13. Yeng chizmasini chizish va modellash.	Chizg’ich, qalam, qog’oz, sm. lenta.		Yeng chizmasi 31-modulda keltirilgan yeng asos konstruktsiyasidan chiziladi. Buning uchun yeng asos konstruktsiyasi ko’chiriladi. Yeng uzunligi belgilanadi. (18-20 sm). Gorizontal chiziq o’tkaziladi. Yeng konstruktsiyasining chizmasi darslik yoki o’quv qo’llanma bo’yicha ham chizilishi mumkin.
14. Milliy ko’ylak bo’laklarining konturlarini andoza uchun tayyorlash.	Chizg’ich, qalam, qog’oz, sm. lenta.	6-rasm.	Ko’ylak model konstruktsiya chizmasida bo’laklar konturlari yana bir bor tekshiriladi. Montaj kertiklar o’rni aniqlanadi. Kertiklar kengligi 0,2-0,3 sm.
15. Lozim konstruktsiyasini hisoblash			Lozim konstruktsiyasi 1-jadval bo’yicha hisoblanadi. Buning uchun jadval yuqorisida berilgan razmer o’lchovi qiymatlari me’yoriy hujjatlar yoki GOST orqali aniqlanadi.
16. Lozim konstruktsiya chizmasini chizish.	Chizg’ich, qalam, qog’oz, sm. lenta.		Lozim konstruktsiyasi chizmasi 1-jadvalda berilgan tartib bo’yicha chiziladi.
17. Lozim manjetini chizish.	Chizg’ich, qalam, qog’oz, sm. lenta.		Lozim manjetining qalinligi model bo’yicha aniqlanadi. (5-6 sm ochiq holda, 2,5-3 sm bukilgan holda). Manjet uzunligi pocha kengligidan 4-5 sm qisqaroq bo’ladi.
18. Lozim bo’laklarining konturlarini andoza uchun tayyorlash.	Chizg’ich, qalam, qog’oz, sm. lenta.	5, a, b – rasm.	Lozim konstruktsiyasi chizmasi yana bir bor tekshiriladi. Agar lozimning yuqori qismi uloqli bo’lsa uning o’rni aniqlanadi. Lozim xishtakli bo’lsa, xishtak o’rni aniqlanadi. Xishtak o’rni va uloq o’rniga kertiklar qo’yiladi. Lozim bo’laklariga tanda ipi yo’nalishi chiziladi.