Azbrbaycan şifahi xalq bdbbiyyati
Download 2.85 Kb. Pdf ko'rish
|
|
nezar!
- Nazar! - Bizim it sizin hayatda gazer. Deyinan nam! - Nam! - Gece-gündüz çakesan qem. D e y inan niza! - Niza ! - Sabahdan gelme biza. Deyin an nimça! - Nimça! - Başına daysin çömça. Deyinan ni sya! - Nisya! - Başın keçsin kiseya. Deyinen mrx! - Nırx! - Gal bizi m iti qırx. Deyinan nov! - Nov! - Get, toyuq-cüca qov. Deyinan noğul! - Noğul! - Oyanma, yat, ay oğul. Deyinan nur! - Nur! - Bizdan uzaqda dur! Deyinen nökar! - Nöker! - Gözün qan-yaş tökar. Deyinan ov! - Ov! - Bostandan quşları qov. Deyinan oğul! - Oğul! - Qovut ye, boğul. Deyinen ozan! - O zan ! - Oldwı sinifda lövha pozan. Deyinen oyaq! - Oyaq! - Payım yeyib doyaq. 287 288 Deyinan oyma! - Oyma! - Başına papaq q o yrn a . Deyinan oyum! - O yum ! - Gal, derini so yum . Deyinan oyun! - Oyun! - Pencayi s ax l a , köyneyi soyun. Deyin an onluq! - Onluq! - Get, al mana donluq. Deyinan ordu! - Ordu! - Görak kim kimi yordu. Deyinan orta! - Ortat - Na gelirsan yorta-yorta. Deyinan otur! - Otur! - Canına düşsün qotur. Deyinan oxlu! - Oxlu! - Susma, danış çoxlu. Deyinan oxu! - Oxu! - Sana verdim azın, mana qaldı çoxu. Deyinan öyme! - Öyrna! - İşin p is d i, başına döyrna. Deyinan öyüt! - Öyüt! - ü stüna saparam nöyüt. Deyinen ölü! - Ölü! - Dolan düzü, çölü. D e y inan paz! - Paz! - Keçal daza edir naz. D eyinan pay! - Pay ! - Heç kes sesina vennez hay. Deyin an papaq! - Papaq! - Seni itirek, dostunu tapaq. Deyinen para! - Para! - Dodağına çıxsın yara. D eyinan parta! - Parta! - Lovğa galir darta-darta. Deyinan paxır! - Paxır! - Ağzının suyu axır. Deyinen paşa! - Paşa! - Ayağın i lişsi n daşa. Deyinan peşa! - P eşa ! - Qulaqların olub şeşa . Deyinan pari ! - Pari ! - Başına sari dari. Deyinan patakl - Patek ! - Başına sapim q um bir atak. 289 290 Deyinan pir! - Pir! - Üst-başın olsun kir. Deyinan pul ! - Pul! - Ol mana qul. D eyi n a n rasta! - Rasta! - Döy başuva a sta - a sta . Deyinan razil! - Razil! - Ayaq altda azil. Deyinan Raşid! - R aşid ! - Birin d e , birin eşit. Deyinan savaş! - Savaş! - Tandir sal, bişir lavaş. Deyinan saqqal! - Saqqal! - Senin adın naqqal. Deyinan s a ğ! - Sağ! - Gözüne çekim dağ. Deyi n a n saz! - Saz! - Pa y ın oldu az. D e y i n an sazan ! - Sazan ! - Oldun qara qazan. Deyinan s ay! - Say ! - Oldun danaya tay. Deyinan saya ! - Saya ! - Ataram sani çaya. Deyinan sayğı ! - Sayğı ! - Çekasan qayğı. Deyin an sar ğı ! - Sarğı ! - Buduna batsın qarğı. Deyinan sanmsaq! - Sarımsaq ! - Adın oldu qunımsaq. Deyinan saxsı! - Saxsı ! - Otur evda qaxsı. Deyinan saxta! - Saxta! - Belina yüklayim taxta. Deyin an saç! - Saç ! - Dur burdan qaç ! Deyin an saçaq! - Saçaq! - Yurdundan düşason qaçaq. Deyinan sac! - Sac ! - Qarnın qalsın ac. Deyinan sel! - Sel ! -8Iindan düşmesin bel. Dey in a n sakil ! - Sakil ! - Qaç burdan, akil. 29 1 292 Deyinan samand! - Samand! - Başına salım kemand. Deyinan samarı - Samar! - Gel, belima bağla kamer. Deyinan ses! - Ses ! - T e z ol, sesini kas. Deyinan satir! - Satir! - Başına sapim etir. Deyinan sefa! - Sefa! - Çekasan cafa. Deyinan sahar! - Sahar! - Boğsun seni qahar. Dcyinan siz! - Si z ! - Gözüne batırım biz. Deyinan sina! - Sina! - Toyuqlarla gir bina. Deyinan sığır! - Sığır! - Vuruın, yerinda çığır. Deyimm soy ! - Soy ! - Barmağınla gözünü oy. Deyinan solmaz! - Solmaz! - Na yesan qamın dolmaz. Deyinan son ! - Son! - Bayırda qal, şaxtada don. Deyinan Sona! - Sona! - Başına hacıleylok qona. Deyinan soraq! - Soraq! - a lini kassin oraq. Deyinan söz! - Söz! - Na desalar d ö z . Deyinan sözsüz! - Sözsüz! - Qalasan gözsüz! Deyinan söyüd! - Söyüd ! - Gal, sana verim öyüd. Deyinan sulama! - Sulama! - Bişir mana bulama. Deyinan suluq! - S uluq! - Qarnın olsun tuluq. Deyinan sumaq! - Sumaq! - Başın olsun ywnaq. Deyinan süzgün ! - Süzgün! - Canın olsun üzgün. Deyinan sütü!! - Sütü! ! - Tandira düş ütül. 293 294 Deyimm tabaq! - Tabaq! - Quzulann olsun dabaq. Deyinan tava! - Tava! - Başına gelsin hava. Deyinan tavan! - Tavan! - Yağın dağılsın, xörayin qalsın ya van. Deyinan talan! - Talan! - Na demisan hamısı yalan. Deyinan taxıl! - Taxıl! - San oldun paxıl. D e yin a n taxça! - Taxça! - Başına qoyum boxça. Deyinan tae ! - Tae! - Çörak qurtarsın, qalasan ac. Deyinan takan! - T a k an ı - Tapmayasan mekan. Deyinan tera ! - Tara! - Na boylanırsan, qulağı kara? Deyinan tirmal - T i rma l - Bayırda dur, içeri girma. Deyinan toz! - Toz ! - Başına daysin kanak qoz. Deyinan topçu! - Topçu ! - Adın oldu gopçu. Deyinan tülak! - Tülak! - Aparsın s an i külak. Deyinan tütün ! - Tütün! - iş le rin olmasın bütün. Deyi na n uyu! - Uyu! - Q az özüne derin quyu. Deyinan ü ç ! - Ü ç! - İşlarin olsun puç. Deyinan fal ! - Fal ! - Ayağına vurum nal . Deyinan falakl - Felak! - Falak gelsin sana kalak. Deyi na n xala! - Xala! - Qalasan hamıdan dala. Deyinan xara! - Xara! - Üzün olsun qara. Deyin a n xaç! - Xaç ! - Get qapını aç. D e yinan xazan! - Xazan! - Çıx damda ver azan. 295 296 Deyinan xıra! - Xır a ! - Ay aq l a n ıi yapışsın qıra. Deyinan hann! - Hann! - Keçma qabağa, a yekaqa r ı n . Deyin an hamle! - Hamle ! - Otunna, dur çay damla. Deyinan hafta ! - Hafta ! - Ağ zı n a keçirim cafta. Deyin an hi l li ! - H i l li ! - Üzün olsun çilli. Deyinan howz! - H ow z ! - Adını qoydum Tovuz. Deyinan çaqqal! - Çaqqal! - Olasan kosasaqqal. Deyinan çaqqal! - Çaqqal! - Böyüyüb olasan baqqal. Deyinan çağa! - Çağa! - Qaç burdan, girme bağa. Deyinan çağa! - Ç ağ a ! - Ağız-bumun batsın yağa. Deyinan ç a l! - Çal! - Çörayi ye d i m , sana qaldı yal. Deyin an ç a xmaq! - Çaxmaq! - San oldun axmaq. Deyinan çelik! - Çelik! - Aldatdım seni, papağı delik. Deyinan çengel ! - Çengel! - Başına açılsın angel. Deyinan çiyid! - Çiyid! - Dayirmanda danimi üyüd. Deyinan çiça k! - Çiçak! - Bezdan sana şalvar biçak. Deyi nan çuxa! - Çu xa ! - Gal bizda bi şi r yuxa . Deyinan cavan! - Cavan! - Çörayin olsun yavan. Deyinan cam! - Cam ! - Na danışırsan xam-xam. Deyinan ceca ! - Ceca ! - Gündüzü qoy, oyna geça. Deyinan cafa! - C afa! - Sürmayasan safa. Deyimm civa ! - Civ a ! - Pay olasan diva. 297 298 Deyinan cilov! - Cilov ! .:.... Get, at danize tilov. Deyinan cınq! - Cınq! - işlerin oldu fınq. Deyinan cod! - Cod! - Ağzına sürtüm yod. Deyinan cüyür! - Cüyür! - Gedanin dalınca yüyür. Deyinan cüma ! - Cüma! - Na fırlanırsan, quyruğu lüma? Deyinan cüssa ! - Cüssa! - Bassın sani qem-qüssa. Deyinen cüca ! - Cüce ! - Yük al t ı nda düşasan güce. Deyinan şal ! - Şal! - Saqqalın olsun çal . Deyinen şava ! - Şe v a ! - Get, otar dava. Deyinan şer! - Şe r ! - Daysin sana çar. Deyinan şast! - Şast! - İçib olasan mast. Deyinan şiti l ! - Ş i t il ! - Vurram qalarsan mitil. DÜZGÜLaR, OYUN NaGMaLaRi Üşüdüm ha, üşüdüm Ü şüdüm ha, üşüdüm, Dağdan alma daşıdıın. Almacığımı aldılar, Mana cürüın verdiler. Man cürüından bezaram, Derin quyu qazaram. Derin quyu beş keçi, Hanı bunun erkaci? Erkek qaya başında, Hay eladim gelmedi, Çiyid verdim yemedi. Çiyid qazanda qaynar, Qanbar bucaqda oynar, Qanbar getdi oduna, Qarğı batdı buduna. Qarğı deyil, qamışdı, Beş barmağım gümüşdü. Gümüşü verdim tata, Tat mane dan verdi, Darını sepdim quşa, Quş mana qanad verdi. Qanadlandım uçmağa, Haqq qapısın açmağa. Qapıçı qapı toxur, İçinde bülbül oxur. Üşüdüm hay, üşüdüm (C;ınubi Az;ırbaycan variantı) Üşüdüm hay, üşüdüm, Dağdan alma daşıdıın. Almacığımı aldılar, Mani zülme saldılar. Man zülümdan bezaram, Derin quyu q a z ar a m . 299 300 Darin quyu beş keçi, Hanı bunun erkeci? Erkak qazanda qaynar, Qenber yanında oynar, Qenber getdi oduna, Qarğı batdı buduna. Qarğı deyil, qamışmış, Beş barınağı gümüşmüş . Gümüşü verdim tata, Tat mena dan verdi. Darını sapdim quşa, Quş mena qanad verdi. Qanadlandım uçmağa, Haqq qapısın açmağa. Haqq qapısı kilidli, Kilidi deva boynunda, Dave Gilan yolunda. Gilan yolu suludu, Suda balıq doludu. Gilan yolu serbesar, İçinde meymun gazar. Meymunun balaları Mani görcak ağladı, Üreyimi dağladı. A teşti A teşti, teşti, teşti, Vurdum Gilanı keçdi. İki xoruz dalaşdı, Biri qana bulaşdı. Qan getdi çaya düşdü, Çaydan göyarçin uşdu. Göyarçin alabaxta, Yuvası qalbi taxta. Görüm onu kim vursa, Qan qussun laxta-laxta. A valli-valli-valli A valli-valli-valli, Naxır gelir dörd elli. Nanarn sa ğ a r getirar. Pişik başın batırar, Pişik kimin pişiyi, Xan evinin pişiyi. Xan evinin nayi var, Çala-çuxur çayı var. Dağa çıxan atı var, Göy mıncıqlı iti var, Qoyunlarda südü var, Altı batman ati var. Xan qızı kilim toxur , İçinda bülbül oxur. Ondan böyük qardaşı, Ustad kalamın oxur. A teşti-teşti A teşti, teşti, teşti, Ağacdan alma düşdü. Almanın yanı zada, Zadani yemaz gada. Çoban çölda gazirdi, Davarların düzürdü. Çoban qoyuna gedar, Köpayi adam didar. Qabağında üç keçi, Hanı bunun e r kaci . Erkac qazanda qaynar, Qanbar bucaqda oynar. Qanbar getdi oduna, Qarğı batdı buduna. Qarğı dema, qamışdı, Beş barmağım gümüşdü . Gümüşü verdim tata. Tat mana dan verdi, Darını sapdim yera, Dan bitib göyara. Yerdan dan göyardi. Biçinçi galdi dardi, Biçinçi Hazratqulu, Cibinda vardı pulu. Hazratqulu bannadı, Arvadını dannadı. Arvadı Cahanbanı, Bunun çarşabı ham? 301 302 Çarşabı cınlıbdı, Qolbağı qırılıbdı. Çarşabını yamama, Cahan gedib hamama. Hamamın suyu isti, İsti su da na pisdi. Telpari onun qızı, Paltarları qırmızı. Oğlunun adı Xıdır, elindaki dahradir. X ı d ı r beyin dahrasi, Telparinin cahrasi. Calıra dema, asasdı, Dalıra dema, almasdı. Telpari yunu darar, Xıdır bay odun yarar. Ha daşti-daşti (C;mubi Az;;ırbaycan variantı) Ha daşti-daşti-daşti, Vurdum Gitanı keşdi. İki xoruz ellaşdi, Biri qana bulaşdı. Qan getdi çayda düşdü, Çaydan göyerçin uşdu. Göyerçinin filfili, Gal oxu bizim dili. Bizim dil urum dili, Urmudan galan atlar, Heyvan açcayin çatlar. Heyvanı götürenler, Şahıma yetiranler, Şahım şahlar içinde, Qılmcı qan içinde. Turşulu aş içmaram Turşulu aş içmaram, Darvazadan keçmarem. Darvaza manim olsun, Qırmızı donum olsun. Geyim gedim Tabriza, Tebrizda toyum olsun . Qızlar gelsin toyuma, Qurban olsun bo yu ma . Yağış yağar Yağış yağar, yağa-yağa, Ulduz düşer bizim bağa. Kalin kedak oynamağa, Oynamağın vaxtı deyil . Qı z ılgülün taxtı deyil, Qızılgülü akarler, Maxmar üsta sararlar. Galma bizim Darbanda Sanla mani akarlar. Havalan ha, havalan Havalan ha, havalan, Havalandıq uçmağa. Haqq qapısın açmağa. Q an ad ımı z üzüldü, El yayiağa düzüldü. El yaylaqdan galinca, Buğdalan derince, Qoca başı kasdilar , Qındırqandan asdılar. Qındırğa qılıq yağı, İçinda qurd-quş yağı. Qurd-quş yağı darmandı, Canım sana qurbandı. Yold a şlar hamı getdi , Oyunlar burda bitdi. Yüz altın bir quş idi Bağdan çıxdım işıq idi, Cenkasi dolu qaşıq idi. Qız süpürar toz eylar, Oğlan qız a göz eylar, 303 304 Oğlan qızın xatını, Boynunda yüz altını, Yüz altın bir quşmuş� Daryaya qonmuşmuş, Şah oğlu körmüşmüş, Oxnan vurm uşmuş. Ox mandan hezar bezar, Katan köynaklar yazar, Katan köynak mil-mili, Gel, oxu bizim dili. Bizim dil "urmu" dili, Urmudan gelen adar, Arpanı yeyar çatlar. Arpanı kötük yedim, Şahıma şirvan dedim. Şahım Şirvan içinde, Qılıncı qan içinde. Mandan kiçik qardaşlar, Oynar meydan içinde. Bu meşa başdan-başa Bu meşa başdan-başa fındığı meşa, Od yanar, demir qızar, ördak üzar. Ördayi bağlamağa ipek gerek, Yar ila oynamağa ürak gerek. Yar mane alma verib alınamışam, Atımı çöl-darada bağlamışam. Çöl-daradan bir qız çıxdı, alinda polad qayçı, maxmar biçir. Bu haram kiminkidir? - Hasan beyin. Atma arpa verin kişnamasin, itina sümük verin dişlamasin. Alnı mina cidası Alnı mina cidası, At minib çapasım gelir. Qaşlan qalam qarası, 8riza yazasım gelir. Gözlaı:i qaynar bulaq, 8yi lib içesim gelir. Burnu meşa fındığı, Qınb yeyasim galir. Üziari lop alması, Darib gatirasim galir. Çağırır Qızımı, qız dostları Oynamağa çağırır, Bağa bir camış girib, Qoylamağa çağınr. Dayısı yemiş alıb, Paylamağa çağığır. Qardaşı gül gatirib, Bağlamağa çağırır. Hamam, ay hamanı Hamam, ay hamam, Hanı balamın tumam? Tumanı ağac başında, Dayısıgilin tuşunda, Ağac gatirin endirak Eşşak gatirin mindirak. Dayısıgila göndarak. Dayısı üzüna baxmasa, Özümüzü daşa döndarak. Usubdu U subdu ha usubdu, O kişi manim dostumdu. Getdi Gilana, galmadi, Yaylığım aldı, vermedi. Yaylığırnın ucu qara, Yolladım İmam yara. İmamyan öldürdüler, Ağ şala geydirdilar. Ağ şalın saçaqlan, Zil qara bucaqlan, Vurdum, s a n d ı q açıldı, İnci, ma r c a n s a çı l dı . 305 306 İnci, m ar c a n fıl-fıli, Kal, oxu bi z i m dili. Bizim dil Urmi dili. Urumdan galan a tl ar , Ağzında yüyan çatlar. Heyvanın ağacları, Bar gatirmaz başlan, Vurdum başı üzüldü, El yayiağa düzüldü. El yaylaqdan galinca, Yarı canım üzüldü. Kasibdi alimi b ı ç ax kasibdi, Dasta bıçax kasibdi; Yağ gatirin, yağlayaq, Bal getirin, ballayaq, Dasmal getirin bağlayaq. Dasmal dava boynunda, Dava Şirvan yolunda. Şirvan yolu lil bağlar, Dasta-dasta gül bağlar. O gülün birisin üzaydim, Tellarima düzaydim, Qardaşımın toyunda Oturuh-duruh süzaydim. Çay daşıbdır, sel gelir, Dasta-dasta gül gelir. O gülün birin üzaydim, Saç bağıma dü za y d i m . Saç bağım qatar-qatar. Ü stünda qardaş yatar. Qardaşın al yaylığı, Ueları zor yaylığı, Hara bir ağız desin, Q a rd aşa can sağlığı . Hop-hopun o l s un, qardaş ! Gül topun olsun, qardaş ! Dayirman üstü çiçek, O r a q gatir, gel biçak. Qardaş, nişanlın gördüm, Uzunboy, qarabirçak. · Oğlum A y aferin, gül o ğl u m , Gül o ğ l um , sünbül oğlum, Oğlum, oğlum, naz oğlum, Darsindan qalmaz oğlum. QalGmini al ala, Yaxşı-yaxşı yaz, oğlum. Oğlum gedar maktaba, Oxur, çatır matlGba. Darsin oxur, ravanlar. NG oxuyubdur, anlar. Daş üsta çiçak qazar, Maşqini göyçak yazar. Manim oğlum candı, can. Derslerin oxur ravan, Güm ü ş dandir da va tı. Q a l ami va r b e ş - a lt ı. Q alamd a n ı ş ek il li , Qalami xallı-milli. Daftari var terte m iz , Kitabı ondan aziz. Kağız la rı rangbarang, O ğ l u m , getir yaz, görek. Oğ l um sahardan durar, 81-üzün t arni z yuyar. Üzüne gülab vur a r , Saçın, birçayin darar. Paltarını temizler, Maletaba gö yç ak geder. Oğlumun adı 8z iz , Üstü-başı tortamiz. Oğ l um har kasi görar, Baş eyib salarn verar. Oğlum küçada qaçmaz, Heç kas ila savaşmaz, Oğlum ita daş atmaz, Atıb günaha batmaz. Quşlara etmez azar, Quşlann da canı var. Pişiklari heç vurmaz, Sarçalara tor qurmaz. Ay aferin, gül oğlum, Gül oğlum, b ü lbü l oğ l u m. Darsin oxu, ravanla, Sonra danış, gül, oğlum ! 307 Download 2.85 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|