Azbrbaycan şifahi xalq bdbbiyyati

urta
r
a
n
d
a
n 
sonra 
yera 
tökmali,  yuxandakı 
şartlara  ama! 
etmedan 
daşları  yerdan  iki-iki, 
sonra 
üçiinü  birdan,  birini 
tak, 
sonra 
dördünü 
da 
birdan götürülmalidir. 
Bunlar 
qurtarandan 
sonra daşlan bir-bir 
iki 
barınağın 
arasından 
keçimıa­
li 
va barmaq arasından 
keçirilmiş 
daşlann harrusını bir yerda götürmalidir. 
Sonra 
daşlar 
barınaqlann 
hamısının  arasından  bir-bir  keçirilmalidir. 
Bu şartİ 
da 
bitirib daşları bir qanş masafade bir-birindan  aralı qoyurlar. 
Saqqanı 
yuxan atmaqla yerdaki daşlan sürüşdiiriilüb 
birdan 
götürülmalidir. 
S
a
q
q
a
d
an başqa 
bir daş ovucda saxlanılır. Saqqanı yuxarı a
t
ı 
b tutmaqla 
daşın birini ovucdan yera salıb, cald o birini yerdan götürmalidir ki, buna 
yumurtlamaq deyarlar. İki-iki 
va 
üç-üç daşı yera  salıb birini götürmak la­
z
ı
md
ı
r
. 
Bundan 
sonra 
şaqqıldama 
galir. Yani daşları yerdan bir-bir 
ovuca 
yığırlar.  Axırda 
o 
y
o
ldaş
l
a
r
d
a
n 
biri  bir daşı itdaş tayin edir. 
O 
d
a
ş al da­
· yilmamiş qalır.  Bu itdaşı birdafaliya barmaqlann arasından keçirmak la­
zımdır. 
Bunların 
hamısını 
sahvsiz, birdefaya oyuaya bilan  qalibiyyat qa­
zanır. Daşı yerdan götüra, barmaq arasından keçira bilmayan, saqqanı ye­
ra 
salan 
va  daşı götürerkan 
olini başqa daşa vuran uduzmuş olur. 
324 

Mozu-mozu 
Bu oyunda  üç  nafar  iştirak  edir.  Uşaqların  bir  yumru,  bir  yastı  daşı 
olur.  Onlar bir-bir yastı daşla yumru daşı vururlar.  Yumru daş vurulanda 
na  qadar  gedarsa  o  masafani  addımla  ölçürlar. 
Şart 
qoyulan  masafaya 
kim qabaqca daşı  vunıb apararsa o, oyunda 
udmuş 
olur. 
Banövşa 
Uşaqlar özlerina iki başçı seçirlar.  "Halay-halay" galınakla iki dasta­
ya ayrılırlar.  Dastatar bir-birindan yüz addım aralı al-ala  tutub  dayanır­
lar.  Başçılardan biri  o birisina deyir: 
- Banövşa! 
O birisi cavab  verir: 
- Banda düşa! 
avvalki başçı deyir: 
- Bizdan siza kim düşa? 
O 
biri başçı uşaqların birinin adını çakib deyir: 
- ali, yaxud Qamar düşa! 
ali, ya Qamar cargadan ayrılıb  yüyüra-yüyüra  al-ala 
tutulmuş 
uşaq­
ların  safini  yarmalıdır.  Burada  güclülük  asas  şartlardandir.  agar 
oyunçulardan  biri  güc  verib  al-ala  tutmuş  uşaqların  alini  bir-birindan 
ayırsa, o biri tarafa keça hilsa, bir uşaq da götürüb yena öz evvelki yeri­
na qayıdır. Yox, agar keça bilmasa, orada qalmalı, o dastaya qoşulmalı­
dır.  Hansı  taraf uşaqların  haınısını  öz  tarafinde  saxlaya  bilse,  o  dasta 
oyunda qalib gelir. 
Artırma 
Uşaqlar  iki  dastaya  ayrılırlar.  Püşk  (çöp)  atırlar.  Püşk  hansı  dastaya 
düşse, o  dasta aşağı ayilir.  O  biri  uşaqlar bir-bir onların üstündan  atılır, 
axıra çatan uşaq yera ayilir. Bu minvalla sıra ovvaldan artır, axırdan aza­
lır.  Masalan, uşaqların har dastasİnda on uşaq olarsa, onu da aşağı ayilir. 
İkinci dastanin üzvlari bir-bir onların üstündan hoppanıb 
özü 
onların  sı­
rasında aşağı ayilir.  Hamı atılıb qurtarandan  sonra aşağıya ayiimiş yeni 
bir dasta yaranır. Birinci dastenin uşaqlan bir-bir ayağa qalxıb aşağı ayi­
lan uşaqların üstündan hoppanırlar. Bu minvalla oyun davaın edir. 
3 2 5  

Gözbağlayıcı 
Uşaqlar yena  da  iki  dastaya  ayrılırlar.  Başçılar  növba  ila  uşaqların 
gözlarini möhkam bağlayıb meydana buraxırlar. Bir uşaq daş çaqqıldadır 
va ya sas çıxarıb qaçır. Gözübağlı uşaq çox aziyyatla  sas  çıxaranı tutur, 
gözübağlılıqdan azad olur. Tutduğu uşağın gözünü bağlayırlar. Bela-bela 
oyun davam edir. 
Siçan-pişik 
Uşaqlar dairavi al-ala tuturlar.  Başçı oyunçulardan birini pişik, birini 
da siçan adlandırır.  Siçan qaçır, pişik qovur.  81-ala tutanlar siçana imkan 
vermirlar  ki,  içeri  girsin.  Pişiya  isa  yollar  açıqdır.  Siçan  uşaqların  qol­
larının arasından soxulub içeri girir, yena bayıra çıxır. Nahayat, pişik si­
çanı tutur.  indi da diger iki uşağın biri  siçan,  digari  pişik olur. Oyun da­
vam edir. 
Bu oyunun başqa variantında uşaqlar siçanı dövranin içerisina burax­
mamalıdırlar. Siçan hansı uşağın qolunun altından dövranin içerisina gira 
bilse, o siçan olur. Pişik isa başçı tarafindan dayişdirilir. Bu variantda ce­
za siçan olmaqdır. 
Diradöyma 
Uşaqlar iki yere  ayrılıb,  bir dairavi çızıq çakir va püşk atırlar.  Püşk 
hansı  dastaya  düşse  o  dasta  mataya-dairaya  girir.  Uşaqla�  harasi 
ayağının altına bir toqqa qoyur. Dairedan kanarda qalanlar toqqanı götür­
maya  çalışırlar.  Dairedakilar  isa  ayaqla  vurur,  toqqalan  götürmaya  yol 
vermirlar.  Dairenin içerisinde olanlar kenardakılardan birini ayaqla vur­
sa,  dairedaki  uşaqlar  kanara  çıxır,  kanardakılar dairaya  girirlar.  Kanar­
dakı  oyunçu içeridekilardan birini  ali  ila tutub dairedan çıxara bilse, onu 
bir nafara havala edib saxladır va yiyasiz qalmış toqqanı götürmaya cahd 
edir.  Bu zaman içeridakilar ham öz toqqalarını, ham da  çöldaki  yoldaş­
lannın toqqasını qorumalı olurlar. Y axud, aksine, içeridakilar çöldekila­
rindan  birini  fandla  tutub  dairaya  salsalar,  dasıalar yerlarini  dayişınali 
olur. Dairedan kanardakl uşaqların biri toqqanı ala keçirsa, dairenin içe­
risinde  olan uşaqları toqqa  ila vurur,  ayaqlan altındaki toqqalan kanara 
çıxanb götürmaya çalışırlar.  Hansı dasta toqqalan tamam ala keçirsa qa­
laba qazanır. Dairaden kanardakılar içeridekilari toqqa ila döyürlar. 
Maraköçdü 
Bu  oyunu  iki va  ya  dörd uşaq oynayır.  Daire  şeklinda har uşağa üç 
mara  ( çala) düzaldirlar.  Hara 2 1  balaca daş götürür,  daşlan  iki-iki say­
maqla mara-mara paylayıb yığır.  Say  aşağıdakı 
kimidir: 
326 

- Dana, dana,  qır dana, 
iki öküz, 
b
i
r dana. 
Har  maraya  yeddi daş 
yı
ğ
ı
r
lar
. 
Qürra atıb oyuna baş
l
a
yırl
ar. 
Püşk 
dü­
şan  uşaq  daşlardan  maranin  içi
n
da  biiini  saxlayır.  Qa
l
a
n
la
n
nı  m
a
re
la
ra 
pa
y
lay
ır
. 
Adamın sayma göre 
daş 
ud
m
aq ol
a
r
. 
Müqab
il 
taretin meralerin­
da bir va ya üç daş varsa, paylanan 
adamın 
daşı da 
bir 
va 
ya üç d
aş
lı 
me­
ralarda qurtarır, 
demeli, daşlar 
cütlaşirsa o, harnin daşları udmuş olur. 
İlk 
udul
m
uş daşa mertik d
e
y
irl
a
r
. 
Hansı uşaq başqa bir uşaqdan yeddi 
va 
ya 
çox  daş  udsa,  daşlar  onun olur,  o 
birinin m
a
rasi 
va  daşları  azalır.  Bela­
bela har 
ke
sin bütün maraleri boşaldıqda o,  sıradan çıxır. 
Dasmalaldı, qaç 
Uşaqlar dairavi şa
ki
lda yera oturub, ortada dayanan başçı
ya ba
x
ı
r
l
ar. 
Bir uşaq daira bo
yunc
a qaçır va dasmalını oyunçulardan birinin arxasında 
yere qoyur.  Başçı  uşaqlardan soruşur: 
- Dasmal ki
m
i
n 
arxasındadır? 
Uşaq  das
m
al
ı
n 
öz  arxasında 
qoyulduğunu 
bilmasa  onu  ortaya  salır, 
bir-birinin üstüne  italayir
l
ar
. 
Döyülen uşaq başqa birisinin üstü
ne yı
xı
l
a 
bilsa  onu 
azad  elayir,  üstüne 
yıxıldığı 
oyunçunu 
o
n
u
n  ye
r
ina  ortaya 
çıxanb  ita
l
a
m
aya  başlayırlar.  Bela-bela  uşaqlar  hamısı 
ortaya 
ç
ı
x
ma
lı 
olur. Özünü möhkam müdafla edib ortaya çıxmayan qalib ga
li
r
. 
Gizlanqaç 
Uşaqlar 
iki 
das
t
a
y
a a
yrı
lırl
a
r
. 
Bir das
ta
da olanların gözlarini b
a
ğ
l
a
yır
­
lar. 
O 
biri  dastadaki  gözüaç
ı
q uşaql
ar 
qaçıb  gizlandikd
a
n  sonra onların 
gözlarini  açı
r
lar
. 
Bu  oyunçular  gi
z
lananlari  axtarmalı,  ham  da  başçının 
yanını, marani  nazardan 
qaçırn'\amalıdırlar. 
Qaçıb gi
z
l
an
a
n 
uş
a
ql
ar 
onla­
rın  gözlarina  görünmarlan  ö
z
l
erini 
b
aşç
ı
nı
n 
yanına,  maraya  salsalar, 
oyunda qalib
i
yyat qazanır, o birileri töhmatlanirlar.  Qaçıb başçının 
yanı­
na galm
a
d
a
n yax
a
la
n
sal
ar m
ağlub olur va b
e
laca oyun davam 
edir. 
Laldinmaz 
Uşaqlar  oyunu  idara  etmek  üçün 
özlerina 
başçı  seçirlar.  Oyunç
u
l
ar 
cargaya  düzülürlar. 
Burada danışmamaq 
asas  şartdir. 
Gülüb 
danışan  va 
sas çıxaran uduzmuş olur. Uşaqlan danışdırmaq va güld
ürm
ak 
ü
ç
ün b
aş
ç
ı 
har vas
i
tay
a 
al at
ır
.  Çubuğunu yera vurub deyir: 
- Bu yer qoruqdur, qoruqdur. Heç kasin bura g
e
l
m
ay
a 
ixti
y
a
n 
yoxdur. 
Heç kas dinmir.  Başçı b
i
r a
z d
a
y
an
ı
r
. 
Gülmali, mazali harakatlar edir. 
Meymun 
kimi 
mayallaq  aşır,  ağız-gözünü  büzür.  Uşaqlardan 
biri  özünü 
saxlaya b
i
l
m
ay
i
b 
gülür. 
Ses çıxaran  uşağı yamsılayan 
başçı 
çubuqla onu 
vurur. 
Başqa uşaqlar da başçının sözünü takrar edib, damşan va ya gülani 
327 

çubuqla vururlar.  Uşaqlardan biri  na sas  çıxarsa, yaxud hansı  sözü ağzın­
dan qaçırsa, başçı  da eynan takrar edib onu vuracaq.  Qalan  oyunçular da 
bunu tekrar etmelidir. Susub bitaraf dayanan olsa, onu da araya çakib dö­
yürl
ar
.  Başqa bir uşaq danışanda avval döyülani azad edib onu döymaya 
başlayırlar. 
Bu qayda ila oyun çox faal va 
şan 
keçir. 
Say saymaq 
U
şaql
ar 
oyuna başçı seçirlar.  Başçı uşaqlan cargaya  düzür, 
müayyan 
say 
raqami seçir. asasan 
1 5, 25, 35, 45, 55, 65, 75, 85, 95 raqamlarini 
gö­
türür. 
Uşaqlardan 
bir-bir 
bu raqamlari 
tez-tez söylemeyi 
taleb edir. 
Çaşana hamı 
bir 
ye
r
d
e
: 
"Maymaq, a maym
a
q
"
-
deyir, onu utandınrlar. 
Hofbana hofban 
U
şaq
l
ar çöpatma va ya sayma qaydası ila  oyun başçısı seç
irl
ar
. 
Başçı 
uşaqlan  iki  d
a
st
a
ya  ayınr.  Sağdaıkı  uşaqlardan  birina  bir  şey  uzadıb 
d
e
y
ir
: 
- Al 
bunu! 
Soldakı 
uşaqlardan 
biri  soruşur: 
- 0  
nadir? 
Sağdaıkı uşaqlardan 
biri 
deyir: 
- Hofbana hotbandı.  Kim hotbana hotban deya bilmasa, hotba hotba, 
ver yoldaşına, hotbana hotban 
elasin, 
bu sözleri desin. 
Yuxandakı  sözleri uşaqlar dövre vurub bir-bir deyir,  başçının yanına 
yüyürürlar.  Başçının  yanma  çatınca  har 
kas 
harnin 
sözleri  söylaya 
bilm
as
a
, 
hara ona lopux 
vurur
. 
Tornavurdu 
Bu oyunu 
ham 
qızlar, ham da oğlanlar 
oynayırlar. Uşaqlar 
iki baraber 
dastaya  ayrılırlar. 
Har  dastanin 
bir 
başçısı  olur.  Dairavi  cızıq  çakirlar. 
Dastelardan 
birindaki adamların sayı  qadar turna eşi
r
la
r
. 
(Dasmalı 
eşib 
ucuna kandir bağlamaq.) Başçılardan biri ovcuna bir şey alır, allarini hark 
yumub 
o 
biri  başçıya uzadır.  Başçı şeyin hansı  alda  olduğunu  tapsa qalib 
gelir;  elini yuman başçının dastasi tuma çekilan dairavi cızığa girir.  Ke­
narda qalan  qalib  dasta  cızıqdakı  tumalan  götürmaya çalışır.  Götüra bil­
masalar onları  tuma  ila  vururlar.  İçeridakilar kanara  çıxır,  kanardakılar 
cızığın içerisina  girirlar.  Burada oyun turnanı ala  keçirmak uğrunda mü­
barizadan ibaratdir. Tumanı 
ala keçiranlar 
qalib gelir. 
328 

Çömçabaşı bazama 
Uşaqlar 
iki 
d
a
s
tay
a 
ayrılı
r
la
r
. 
Har 
d
a
s
ta
nin 
bir başçısı  olur.  Adi  bir 
çö
m
ç
a
n
in 
başını b
a
z
ayirlar. Püşk atırlar. 
Püşk hansı dastaya 
düşarsa oyu­
nu 
o 
daste başlayır. 
Oyunçuların 
növba ila 
g
ö
zl
a
rin
i bağlayırlar. 
D
i
g
er 
dostadan 
bir 
nafar 
çömçani olina alır. 
Çömçanin 
başına zınqırov salırlar. alinda çömça olan 
uşaq ağacla daira 
iç
a
r
i
si
nd
a 
o 
tarafa 
bu tarafa qaçır, ç
ö
m
ç
a
n
i 
tarparlarak 
z
ı
n
qı
r
ovu  sasladir.  Gözübağlı 
ela  cald  harakat 
etmelidir 
ki,  zınqırovun 
s
a
s
i çıxan 
kimi 
harnin oyunçunu tutsun.  Zınqırov 
on dafa  saslanmalidir. 
Bu on 
dafada heç kasi 
tuta bilm
a
s
a 
gözünü 
açı b, ona lopux vururlar. 
8gar 
tuta hilsa, çö
mç
aga
z
d
irana 
I O 
lop
ux 
vurub 
çömça götürmakdan mahrum 
edir lar. 
Uşaqlann hamısı bu 
a
m
a
li
yy
a
t
ı 
edir. Hansı dastanin uşaqlan zınqırov 
çalanlardan az tutubsa, o 
dastanin 
başçısını 
töhmatlayib 
çıxarırlar, 
yerina 
başqa başçı qoyular.  Bu oyun 
5  dafa  ta
kra
r e
dil
i
r
. 
Dayirman 
Uşaqlar  dairavi 
ay
l
a
şirl
a
r.  Başçı 
alinda 
çubuq,  başı  papaqsız  ortada 
dayarur. 
Qalan  uşaqların  başında  papaq  olur.  Başçı  çubuğu 
yera 
vurub 
uşaqlan qorxudur.  Hamı 
al 
çala-çala 
dey
ir
: 
- Tağı-tağı, tağbatağı. . .  
B u  s
ö
zl
e
ri 
4-5 
dafa 
tekrar 
edendan s
o
nr
a başçı 
s
ağ
d
an bir uşağın pa­
pağını  götürüb öz başına qoyur.  Papağı 
götürülan 
uşaq da 
y
an
ın
d
a 
olan 
uşağın papğını g
ö
türüb öz başına qoyur.  Bu 
harakat 
dairenin sonuna qa­
dar gedir. Bu minvalla papaqgötürma 
4-5 defa 
d
ö
v
ra 
vurur
. 
Papaqlar 
tez­
tez 
ha
rl
a
ni
r
, 
uşaqlar al vurub "Tağı-tağı, tağbatağı" 
d
ey
irl
a
r
. 
Oyun qızışır. 
Papağın  h
a
r
la
nın
e
si  bir  növ 
d
a
yirm
an 
d
aşı
n
ı
n 
hadanmasina  banzayir. 
Oyunun ş
id
d
e
tl
i yerind
a 
başçı  elini başına qoyub çağırır. 
- Dağğa .. .  dağğ .. .  
B u  zaman 
har kas 
baş
ı
nd
akı papağı hark 
s
axlam
a
lı
d
ır
. 
Başıaçıq qalana 
here bir çubuq vurur.  Başçı  çubuğu na cür vurursa,  qalan uşaqla
r 
da ele 
vurmalıdırlar. 
Oyun - tapmaca 
Dasta  başçılan  bir  quşu 
müayyan 
edib, 
el  herekati  ila  uşaqlara 
d
e
y
irl
a
r
: 
Bir 
nafar: 
- Bir quşum var bir 
bela. 
H
a
m
ı
: 
- Lov gala ha,  lov  gal
a
. 
Bir 
nafar: 
- Dimdiyi 
var bi
r 
bela. 
Hamı : 
- Lov 
gala 
ha, 
l
o
v 
g
a
l
a
. 
3 29 

Bir nafar: 
- Quyruğu var bir bela. 
Hamı: 
- Lov gala ha, lov gala. 
Bir nafar: 
- Qanadı var bir bela. 
Hamı: 
- Lov gala ha,  lov gala. 
Bir nafar: 
- Ayaqları bir bela. 
Hamı: 
- Lov gala ha, lov gala. 
Bir nafar: 
- Başı var bir bela. 
Hamı: 
- Lov gala ha, lov gala. 
Bir nafar: 
- Gözleri  var bir bela. 
Hamı: 
- Lov gala  ha,  lov gala. 
Bir nafar: 
- Kakili var bir bela. 
Hamı: 
- Lov  gala  ha,  lov gala. 
Bir nafar: 
- Boynu var bir bela. 
Hamı: 
- Lov gala ha, lov gala. 
Bir nafar: 
- Tapsa kim bu heyvanı, 
Alacaq o, meydanı. 
Dastaya  bölünen  uşaqların  hansı  söylenan  quşu  taparsa  o,  oyunda 
qalib gelir. 
Yamanam ha yamanam 
Bir uşaq ilin  axır çarşanbasinda  nanasina bayram  sovqatı  apanrınış. 
Gecedan qar yağıb küça-bacanı  sürüşkan  etmişdi.  Uşaq  evdan  çıxanda 
anası deyir: 
- Ehtiyatlı ol, ay bala, buz yaman olur, seni yıxar. 
Uşaq deyir: 
- Qorxma, ay ana, buz nadi ki, mani yıxsın? 
Man yamanam, man y
aman
, - malınısı oxuya-oxuya küçaya çıxır. 
Uşaq küçada buzun üstünda ehtiyatla yeriyir ki,  sürüşüb yıxılmasın. 
Amma birdan ayağının altında buz parçası qalıb onu yıxır. alindaki sov­
qatı da dağılır. Part olmuş uşaq ayağa qalxıb deyir: 
- San na yamansan, ay buz, adam yıxansan, ay buz. 
Buz deyir: 
- Yaman olsaydım 
gün 
aş ma ni aritmazdi. 
- San na yamansan, ay Güneş? 
Günaş deyir: 
- Yaman olsaydım, bulud üstüılıü almazdı. 
- San na yamansan, ay bulud? 
Bulud deyir: 
- Yaman olsaydım, yel mani qovmazdı. 
- San na yamansan, ay yel? 
Yel deyir: 
330 

- Yaman olsaydım, yağış mani yatırmazdı. 
- San na yamansan, ay yağış? 
Yağış deyir: 
- Yaman olsaydım, ot mendan bitmazdi. 
- San na yamansan, ay ot? 
Ot 
deyir: 
- Yaman olsaydım, qoyun m ani yemazdi. 
- San na yamansan,  ay qoyun? 
Qoyun deyir: 
- Yaman olsaydım, qurd mani yemazdi. 
- San na yamansan,  ay qurd? 
Qurd deyir: 
- Yaman olsaydım, köpek mani boğmazdı. 
- San na yamansan, ay köpek? 
Köpak deyir: 
- Yaman olsaydım, çoban mani döymezdi. 
- San na yamansan, ay çoban? 
Çoban deyir: 
- Yaman olsaydım, xanım mani söymazdi. 
- San na yamansan,  ay xanım? 
Xanım deyir: 
- Yaman olsaydım, siçan torbaını dağıtmazdı. 
- San na yamansan, ay siçan? 
Siçan deyir: 
- Yaman olsaydım, mastan mani yemazdi. 
- San na yamansan, ay mastan? 
Y amanam, ha yamanam, 
Sığlarımı buraram, 
Yük üstünda duraram, 
Xanım qapıdan gelse, 
Men bacadan qaçaram. 
Siçanları tutaram, 
Pelang kimi udaram. 
Y amanam,  ha yamanam. 
33 1 

332 
TAPMACALAR 
Tabiat va tabiat hadisalari 
Ağ sandığım açıldı. 
İçindan nur saçıld. 
(Sübh çağı) 
Adam deyil hey qaçır, 
Meşa deyil ses salır. 
(Çay) 
Ayağı yoxdur qaçır, 
Qanadı yoxdur uçur. 
(Bulud) 
Araba gedar izi yox, 
Yanar, yanar, 
közü 
yox. 
(Güneş) 
Atarnın yeddi oğlu var, 
Y eddisi da bir boyda. 
(Hafta günleri) 
Babamın bir don u var, 
İçi dolu abbası, 
Gündüz girer kiseya 
Geca çıxar eşiya. 
(Göy, ulduzlar) 
Babamın bir çuxası var on 
iki 
cibi, 
Cibin har küncünda otuz düyma, 
Har düymenin bir üzü ağ, bir üzü qara. 
(İl, ay, gün) 
Bayırda dağdı, 
Pambıqdan ağdı, 
Eva galar, 
Suya döner. 
(Qar) 

Basdırmışam 
iki 
toyuq, 
Biri  isti,  biri 
soyuq. 
(Yay, qış) 
Bir atım var ağ alaca, 
Özü gedar yalıari qalar. 
(Körpü altından axan su) 
Bir atım 
var 
samandi, 
Na 
ucu 
var, na bandi, 
Özü açılar, özü yurnular. 
Heç kas bilmaz bu fandi. 
(Geca va gündüz) 
Bir qızıl öküzüm 
var 
Harda yatsa 
ot 
bitmaz. 
(Od) 
Bir kilimim var, 
Min bir naxışı, 
Yel baba süpürar 
Payızı, 
qışı. 
(Yer) 
Bir kişinin dörd evi 
var, 
Biri yaşıldı, 
o 
biri al, 
Biri sarıdı, 
o 
biri ağ. 
(Fasillar) 
Bir sinide iki 
toyuq 
Biri 
isti, 
biri 
soyuq. 
Bir 
taba
q 
almaz, 
Sabaha qalmaz. 
(Ay, Günaş) 
(Ulduz) 
Biri  gedar galmaz, 
Biri y
a
tar 
durmaz. 
(Tüstü, 
kül) 
Burdan vurar qı
l
ı
n
c
ı
, 
Bağdadda oynar ucu. 
(Şimşak) 
333 

334 
Buxarı ha buxarı, 
Buxarıdan 
yuxarı, 
Ordan bir oğlan çıxdı, 
Çiyni 
qara çuxalı. 
(Tüstü) 
Qara toyuq qaqqıldar, 
Qanadları şaqqıldar. 
(Bulud, göy gurultusu) 
Qanda banzar dadı yox, 
Göyda gazar qanadı yox. 
(Qar) 
Dağdan-daşdan qan galir, 
Qıvrılmış ilan galir. 
Qabağında durmayın, 
Qudurmuş aslan galir. 
(Sel) 
Dağlarda qar aridi, 
Ayaq tutub yeridi, 
Dara görüb bağırdı, 
Darya görüb kiridi. 
(Çay) 
Dam üsta daylaq oynar, 
Yera dayib oyular. 
(Dolu) 
aı ila tutınaq olmaz, 
Göz ila  görmak olmaz. 
(Külak) 
atamat ay alamat, 
_ 
İşi tamam qiyamat, 
ali yox şakil çakir, 
Dişi yoxdu dişlayir. 
(Şaxta) 
İşım-işım 
işıldar, 
Yarpaq 
kimi 
xışıldar. 
(Qar) 

Yaxşıca 
gözeldi hamıya baxar, 
Üzüne baxanı  yandırar, yaxar. 
(Güneş) 
Yerada