AZƏrbaycan respublikasi iQTİsadiyyat və SƏnaye naziRLİYİ
Download 218.37 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 4. Dünyada kompyuter və elektronika sənayesində baş verən tendensiyalar
- Çin, ABŞ
- 587 milyard ABŞ dolları
- Acer, Asus, Apple, HTC, Lenovo, Motorola, Dell, HP, LG, Amazon, Samsung, Sony, Sharp və Toshiba
- Qrafik 1.
- Kompyuterlərin satış bazarı, milyon ədəd
- Dünyanın aparıcı Noutbuk markaları
- LENOVO
- 2014 -cü ildə dünya mobil telefonlar bazarının həcmi 4 faiz artıb
- 2019-cu ilədək dünyada mobil rabitənin nüfuzetmə səviyyəsi 125 faizə çatacaq
- 5. Elektron avadanlıqların mənfi cəhətləri
- Elektronika sənayesi sahəsində dünyanın aparıcı ölkələri
- Dünyanın elektronika sənayesi ən çox inkişaf etmiş ölkələri
|
V nəsil kompyuterlər Bu mərhələ müasir dövrü əhatə edir və məqsəd yeni və ən yeni elektron texnologiyalara əsaslanan müasir və gələcəyin kompyuterlərinin istehsalını təşkil etməkdir. V nəsil kompyuterlər çox yüksək məhsuldarlığa və etibarlılığa malik olmaqla, keyfiyyətcə yeni funksional tələblərə, o cümlədən sözlə, biliklər bazaları ilə işləməyə, süni intellekt sistemlərinin təşkilinə, istifadəçi ilə nitq və görmə vasitəsi ilə ünsiyyəti 12
təmin etməyə, ən yeni proqram vasitələrinin yaradılması prosesini sadələşdirməyə və s. imkan verməlidirlər. Yeni arxetikturaya və texnologiyaya malik neyrokompyuterlər real neyronların əsas xassələrini modelləşdirən neyron şəbəkələrinə əsaslanırlar.
tendensiyalar Dünyada elektronika sektoru, sürətlə böyüyən və inkişaf edən bir quruluşa malikdir. Elektronika sənayesinin inkişafına üstünlük verən ölkələrin iqtisadiyyatında qısa müddət ərzində əhəmiyyətli dəyişikliklərin olduğunu görmək mümkündür. Malaziya, Sinqapur, Cənubi Koreya, Tailand kimi ölkələr inkişaflarını elektronika sənayesinə etdikləri və edəcəkləri investisiyalara bağlamışlar. Qərbi Avropa ölkələri, Uzaq Şərq və Şimalı Amerika ilə girdikləri yarışda, bu sahəyə üstünlük verən ölkələr ön plana bu sektoru çəkiblər. Xususi ilə Fillandiya və İsveç kimi ölkələr, bu sahədə çox uğurlu nümunələr nümayiş etdiriblər. Kompyuter və elektron avadanlıqlar sənayesi dünya istehsal həcmində işlətdiyi işçi sayına görə və sənayenin bütün sahələrinə təsir göstərmək baxımından dünyanın lider sənaye sahəsindən biridir. Elektron avadanlıqların ixracatında ölkələr arasında Çin, ABŞ, Cənubi Koreya, Yaponiya, Almaniya və Sinqapur aparıcı yerləri tutur. Dünyada elektrik və elektronika ixracının 2023-cü ildə 2,5 dəfə artaraq 7 trilyon dollar həcmində bir ölçüyə çatacağı proqnozlaşdırılır. Son əsrdə dünyada, mühüm kəşflər edilmiş, yeni texnologiyalar inkişaf etdirilmişdir. Son 25 ildə isə elektronika texnologiyasında əhəmiyyətli ixtiralar edilmişdir. Elektronika sənayesində yeni ixtiraların bir çoxu heç vaxt itirmədən iqtisadi həyata keçirilmişdir. Yeni elektron vasitələr istehsal edilərək, başda insanlar olmaqla müəssisələrə və bütün istifadəçilərə təqdim olunmuşdur. Ancaq istehsal olunan hər yeni texnoloji məhsulun iqtisadi həyata tətbiq edildiyini demək olmaz. Bəziləri də sektordakı rəqabət vəziyyətinə görə gələcəkdə genişlənmək üzrə gözləyir. “IBISWorld” tədqiqat şirkətinin hesabatına uyğun olaraq, 2013-cü ildə dünya kompyuter və elektron avadanlıq sənayesi bazarının həcmi 587 milyard ABŞ dolları 13
təşkil etmişdir. Bu sahədə 28 minə yaxın şirkət fəaliyyət göstərir və 3 milyona yaxın mütəxəssis çalışır. Sənayenin 2009-2014-cü illərdə illik artım tempi 0,6 % olmuşdur. Qlobal kompyuter və periferiya qurğularının istehsalı bazarının əsas iştirakçıları arasında Acer, Asus, Apple, HTC, Lenovo, Motorola, Dell, HP, LG, Amazon, Samsung, Sony, Sharp və Toshiba kimi şirkətləri göstərmək olar. Qlobal stolüstü kompyuter istehsalı bazarında Asiya-Sakit okean regionunun payı 34,2% təşkil edir. Tədqiqatlar göstərir ki, stolüstü kompyuter sənayesində 2006-2011-ci illərdə noutbuk kompyuterlərinin istehsalında artım müşahidə olunmuşdur. İnternetdən istifadənin genişlənməsi, gəlirlərin artması, kompyuter təhsilinin inkişafı, urbanizasiya səviyyəsindəki artım bu sənaye sahəsinə təsir göstərən əsas faktorlardır. Bununla yanaşı, son dövrlərdə e-mail, sosial şəbəkələr və internetə giriş daha çox planşetlər və smartfon tipli kompyuterlər vasitəsilə həyata keçirilir və 2009-cu ildə bunların istehsalı kəskin şəkildə artmışdır. Belə ki, əgər 2009-cu ildə dünya üzrə 1,4 milyon ədəd planşet istehsal olunmuşdursa, 2015-ci ildə bu göstəricinin 150 milyona çatması gözlənilir ki, bu da stolüstü kompyuter istehsalına (160 milyon ədəd) yaxın bir göstəricidir.
Beynəlxalq İnformasiya Korparasiyasının (International Data Corporation) apardığı son araşdırmalara görə, 2014-cü ildə dünya üzrə fərdi kompyuterlərin
cü ildə
dünya miqyasında kompyuter və noutbuk satışı 0,8 faiz azalaraq 201 mlrd ABŞ 0% 20%
40% 60%
80% 100%
2007 2008
2009 2010
2015 7.5
8 7.6
10 14
145 145
126 145
160 108
140 169
205 350
1.4 18
150 Kompyuterlərin satış bazarı, milyon ədəd Tablet
Notbuk Destop
Server 14
Dolları həcmində olmuşdur. 2015-ci ildə də satılacaq kompyuterlərin sayının 293 milyona düşəcəyi proqnozlaşdırılır.
İnkişaf etmiş iqtisadiyyatlarda satışların artacağını bildirən şirkət inkişaf etməkdə olan ölkələrdə eniş gözləndiyini açıqlayıb. Vəziyyətə səbəb kimi isə sərmayə və istehlaka əlverişli olmayan pis iqtisadi gedişatı göstərib.
Hazırda ABŞ-ın “HP” şirkəti xokkey şaybası ölçüsündə miniatür kompyuter istehsal edib. Hündürlüyü 5,2 sm olan “HP Pavilion Mini Desktop” və “Stream Mini Desktop” modellərinin çəkisi 600 qram təşkil edir. Əlin içinə asanlıqla yerləşən qurğular “Windows 8.1” əməliyyat sisteminin idarəetməsi ilə işləyir və “Intel Core i3” prosessorlarını dəstəkləyir. Onlara “DisplayPort” və “HDMI” portları vasitəsilə ikiyədək monitor qoşmaq mümkündür. Modellərdə həmçinin “Wi-Fi”, “Bluetooth” və dörd “USB” çıxışı yer alıb. Qiyməti 320 dollar olan “HP Pavilion Mini Desktop” modeli 45 Vatt enerji sərf edir.
1) APPLE - Ağıllı telefonlarda, musiqi çalarlarda və həblərdə olduğu kimi, notebooklarda da bir nömrə olan Apple bu xüsusiyyətini OS əməliyyat sisteminə borcludur. Hal-hazırda demək olar ki, yalnız 7-8 laptop növünün olmasına baxmayaraq Apple hələdə professionalların birinci seçimidir. Əməliyyat sisteminin bu ana qədər heç bir şəkildə problem çıxartmaması, ekran çözünürlüğündeki qüsursuzluq, klaviatura asanlığı, Touchpad, uzun batareya ömürü və təbii ki 80-ci illərdən bəri davam edən fərqli dizaynıyla bütün dünyada bir nömrədir. 2) LENOVO - Kompyuter deyiləndə ağla gələn ilk markalardan biri olan Lenovodır. Hazırda Windows əməliyyat sisteminə sahib ən yaxşı kompyuter markasıdır. Qiyməti digər markalardan bir az daha çox olsa belə bunu sonuna qədər haqq edir. Çünki həm dizaynı, həm də avadanlığı istifadəçilərə ən yaxşı variantları təqdim edir. Lenovo, səs, qrafik, klaviatura, touchpad, ekran xüsusiyyətləri və texniki xidmətindəki həssaslıqla digər markaların qabaqlayır. 15
3) ASUS - 20,000 dən çox çalışana sahib və mərkəzi Çin olan Asus, xüsusilə mini laptoplar mövzusunda olduqca yaxşıdır. Multimedia sevərlər üçün xüsusi olaraq çıxarılan 4 dinamikli N seriyası, incə və yüngül laptopları sevənlər üçün çıxarılan ZENBOOK ardıcıllığı, bu anda öndə gedən serialar arasındadır. 4) ALIENWARE - Yüksək performanslı kompyuterlərdən söhbət getmişkən Alienware - dan danışmamaq olmaz. Yüksək performanslı kompyuterlər içərisində bir nömrə olan Alienware, Dell-in xüsusi olaraq istehsal edilmiş bir yan məhsul markasıdır. Noutbuklarında istifadə etdiyi xüsusi komponentlər, qrafik kartı, ekran, qulaqcıq və siçan sayəsində multimedia və oyun sevərlər üçün ideal bir kompyuterdi. 5) SONY - Samsung kimi Sonidə televiziya, səs sistemləri, telefon kimi bir çox elektron alət mövzusunda dünyanın ən əhəmiyyətli markalarından biridir. Noutbuklarından bazara təqdim etdiyi Soni Vaio seriyası dünyada söz etməyə nail olmuşdur. Batareya müddəti, klaviatura erqonomikası və çıxışına görə məhsul qiyməti digər brendlərə nisbətən daha uyğundur. Son dövrlərdə istehsal etdiyi yeni nəsil Vaio Fit multi-flip seriyası çevrilən kompyuter adlanır. Belə ki, ekranı tək bir hərəkətlə döndərərək həb rejiminə gətirə və praktiklər arasında rahatlıqla görünə bilərsiniz. 6) HP - 1939-ci ildə ABŞ-da qurulan və Dünyadakı ən köhnə kompyuter istehsalçılarından biri olan HP, köhnə zamanlardakı taxtından enmiş vəziyyətdə. Bunun səbəbi isə bu günlərdə istifadəçilərin laptoplarında modelləşdirmə, oyun oynama kimi daha mürəkkəb əməliyyatlar etməsidir. Ancaq HP dünya səviyyəsində çox böyük və köhnə marka olduğu üçün müştəri və ehtiyat hissələri xidməti olduqca inkişaf etmiş bir şəkildə dünyanın dörd bir yanına çox yaxşı xidmət verir. 7) SAMSUNG - Televizor, soyuducu, kondisioner kimi bir çox ev avadanlığı istehsalçısı olan Samsung, son illərdə istehsal etdiyi ağıllı telefonlarda Galaxy S seriyası da adından söz etdirməyi bacarır. İstehsal etdiyi bu elektronların yanında noutbuklarla da uğur təmin etməyə çalışan Samsung, rəqiblərinin bir az da arxasında qalır. Bunun səbəbi də istehsal etdiyi noutbukların işletimcilerinin çox güclü olmaması və səs çıxışındakı çatışmamazlıqdir.
16
2014 -cü ildə dünya mobil telefonlar bazarının həcmi 4 faiz artıb
“Gartner” analitik şirkəti dünyada satılan mobil telefonların sayını açıqlayıb.“Apple” şirkəti "iPhone 6” və “iPhone 6 Plus” modelləri sayəsində dünyada ikinci telefon istehsalçısı olub.
Ekspertlərin 2014-cü il üçün məlumatına görə, adi mobil telefonların və smartfonların dünya səviyyəsində ümumi satış həcmi 1,88 milyard ədəd təşkil edib ki, bu da bir il əvvəldən 3,9 faiz çoxdur. Müsbət dinamika mobil telefonlara tələbatın müvafiq olaraq 2,8 və 9,1 faiz azaldığı Yaponiya və Qərbi Avropadan başqa bütün regionlarda müşahidə olunub. Dünyanın əsas smartfon istehsalçıları 2014-cü ilin nəticələrini açıqlayıblar. Gözlənildiyi kimi, ən parlaq hesabatla “Apple” şirkəti çıxış edib.
rəqiblərin təzyiqi fonunda Cənubi Koreya istehsalçısının qurğularının satışı azalmağa doğru gedir. 2014-cü ildə dünya istehlakçıları 317,2 milyon “Samsung” telefonu alıb, halbuki 2013-cü ildə bu göstərici 319,8 milyon təşkil edib. Nəticədə hesabat dövründə istehsalçının bazar payı 32,3 faizdən 24,7 faizədək azalıb. Lakin bu hələ də onun yaxın izləyicilərindən xeyli çoxdur. Bu dəfə “Apple” yeni uğurla yadda qalıb. Şirkət “iPhone”-ların rekord rüblük satışları ilə yanaşı, ümumiyətlə, satışın həcminə görə, bazarın lideri olan “Samsung”a çatıb. Belə ki, hər iki şirkət 2014-cü ilin 4-cü rübündə eyni sayda – 74,5 milyon smartfon satıblar. Nəticədə 2014-cü ilin son rübündə hər iki istehsalçının smartfon bazarında payı ayrılıqda 19,6% təşkil edib. 17
Bundan əlavə, “Apple” tarixində ilk dəfə satışlara görə, “Nokia” şirkətinin bütün modellərini üstələyib. Əslində, fin istehsalçısının vəziyyətini nəzərə alsaq, bu, əvvəl-axır olmalıydı. “Apple” həmçinin “Mac” kompyuterlərinin satışına görə də rekorda imza atıb və ötən il ərzində ümumilikddə 5,5 milyon kompyuter satıb. Lakin şirkətin digər qadcetləri satışlara görə bir o qədər fərqlənməyib. “iPod”ların adı son hesabatda ümumiyyətlə hallanmayıb ki, bu, sözügedən cihazın yaxın zamanda mağazalardan itəcəyindən xəbər verir. “iPad”-lər 21,4 milyon ədəd satılmasına baxmayaraq, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 18%-lik eniş nümayiş etdirib. Bu göstərici, hətta 2013-cü ilin I rübü ilə müqayisədə də geri qalır (22,9 milyon). Qeyd edək ki, mütəxəssislər gələcəkdə bahalı planşetlərin bazar payının azalacağını və onları daha ucuz cihazların əvəzləyəcəyini proqnoz edirlər.
Hərçənd ümumilikdə 2014-cü ildə satışın həcminə görə, “Samsung” hələ də “Apple”ni üstələyir. 2014-cü ildə 192,7 milyon ədəd «iPhone» satılıb ki, bu da ümumi həcmdə bazarın 15,0 faizi deməkdir. ABŞ şirkəti "Microsoft/Nokia” korporasiyası 185,7 milyon satılmış qurğu ilə üçüncü yeri tutub. Nəhəng mobil telefon şirkətləri reytinqində dördüncü yerə “Motorola” şirkətini satın alan Çinin "Lenovo” istehsalçısı yüksəlib. 2014- cü il ərzində “Lenovo” və “Motorola” markalı satılan telefonların sayı 92,7 milyon ədədə (ümumdünya göstəricisinin 7,2 faizi) çatıb, halbuki ötən il satış həcmi 62,1 milyon ədəd (6,3 faiz) olub. Ümumilikdə, 2014-də dünyada 1283,5 milyon smartfon satılıb. Bu 2013- cü ilə nisbətən 29,6% artıqdır.
2019-cu ilədək dünyada mobil rabitənin nüfuzetmə səviyyəsi 125 faizə çatacaq
Bu barədə "iGR” tədqiqat şirkətinin mobil rabitə sahəsi üzrə proqnozuna əsasən smartfon və planşetlərə artan tələbat mobil rabitə bazarının həcminin artmasına səbəb olur.
Qiymətləndirmlərə görə, 2019-cu ildə dünya üzrə mobil qoşulmaların sayı 2014- cü ilə nisbətən (6,9 milyard) daha da artım nümayiş etdirərək 9,5 milyarda çatacaq. Bununla yanaşı, mobil rabitənin ümumi nüfuzetmə səviyyəsinin 96,4 faizdən 125 faizədək artacağı proqnozlaşdırılır. 18
Mobil şəbəkələrə qoşulmaların sayının dünya əhalisinin sayını ötməsi faktı onunla izah edilir ki, bəzən abunəçi internetə çıxışı olan bir neçə qurğuya malik olur.Xüsusilə, mobil rabitə abunəçisi smartfon, planşet, mobil çıxış nöqtəsi və avtomobilə quraşdırmaq üçün bir neçə SİM kart əldə edir.
5. Elektron avadanlıqların mənfi cəhətləri
Elektron avadanlıqların müsbət cəhəti olduğu kimi mənfi cəhətləri də az deyil. Ötən il dünyada 41,8 milyon ton elektron və elektron avadanlığı tulantıya atılıb.
Mütəxəssislərin hesablamasına görə, bu qədər tullantı ilə 23 kilometrədək uzanan 1,15 milyon yük maşınını doldurmaq olardı. Yenidən istifadə məqsədilə təkrar emal üçün yarıyan zibillərin, eləcə də tullantılardan hasil edilən materialların dəyəri 52 milyard ABŞ dolları təşkil edir. Bu emal prosesi “elektron tullantının” (e-waste) ümumi həcminin yalnız altıda bir hissəsi üzərində aparılıb. Məsələn, bütün tullanan zibilərdə 300 ton qızıl olub ki, bu da 2013-cü ildə dünyada bu qiymətli metalın istehsalının 11 faizinə bərabərdir. Bundan başqa, tullantılarda qurğuşun, eləcə də civə, kadmium və xromun olduğu 2,2 milyon ton material tapılıb.
Ümumi “e-waste”in təxminən 60 faizini soyuducu, paltaryuyan maşın və digər məişət texnikası təşkil edir. Mobil telefon, kalkulyator, kompyuter və printerlərin bu zibildə ümumi payı 7 faizdir.
Adambaşına düşən “elektron tullantı”nın istehsalında “qabaqcıl” ölkələr ekoloji səviyyəsi yüksək olan ölkələrdir. Məsələn, Norveçdə 2014-cü ildə adambaşına 28,4, İsveçrədə 26,3, İslandiyada 26,1, Danimarka 24, Böyük Britaniyada 23,5 kiloqram “e- waste” düşüb. Ən aşağı göstərici Afrikada qeydə alınıb. Burada adambaşına 1,7 kq “elektron tullantı” düşür. Qitədə ümumilikdə 1,9 milyon ton tullantı yaranıb.
Bu göstərici üzrə “liderlər” sırasına ABŞ və Çin (bütün zibilin 32 faizi) daxildir. Onlardan sonrakı yerlərdə Yaponiya, Almaniya və Hindistan qərarlaşıb. 2013-cü ildə dünyada 39,8 milyon ton “elektron tullantı” istehsal olunub. 2018-ci ildə bu göstəricinin 50 milyon ton olacağı proqnozlaşdırılır.
19
Qızıl, məsələn, kompyuter mikrosxemlərindən hasil olunur. Qızıl və digər qiymətli və ya nadir metalların kompyuter və başqa elektron texnikadan hasil edilməsi kifayət qədər baha başa gəlir ki, bu da onların qlobal miqyasda tətbiqinə mane olur.
6. Elektronika sənayesi sahəsində dünyanın aparıcı ölkələri Texnoloji məhsullar dünyada böyük bir sürətlə yayılır və daim daha yeni texnologiyalar istehsal edilir. İstər Şərqi Asiya Ölkələri, istər ABŞ, İsrail kimi Qərb ölkələri elektron məsələsində çox inkişaf etmişlər. Hər birinin elm-texnologiya və elektron sektorun təşviqləri sektorun inkişafında mühüm rollar oynamışdır.
ABŞ İlk satışa çıxarıla bilən çiplər 1964-cü il tarixində ABŞ Prezidenti Con Kennedi Zamanında istifadə edilməyə başlanmışdır. Bu çiplər ilk kosmos işlərində də istifadə olunmuşdur. Həmçinin zaman keçdikcə texnologiya inkişaf etdikcə təbii olaraq qiymətlərdə də düşməyə başlamışdır. Məsələn, 1964-cü ildə 64 elementi əhatə edən bir çip 32 dollar idisə, 1971-ci ildə minlərlə elementi saxlayan bir çip 1 dollara satılmağa başlanmışdır.
1980-ci illərin ortalarında dünya üzrə 150-200 firma var idi. 1985-ci ildə ən böyük 10 firmanın 60% ABŞ-a aid idi. Sənayedə çox sayda firma olmasına baxmayaraq yalnız beş dənəsi topdan çip satışını həyata keçirirdi. Bu firmalar; Texas Instruments, Motorola, Intel, National Semiconductor və Advenced Micro Device idi. Bunların 1986-ci ildə satışları ABŞ satışlarının 40%-na çatmışdır. ABŞ elektronika sektorunda əmək xərclərini minimuma endirmək üçün 1980-ci illərdə ortaq bir strategiya yürüdərək elektron investisiyalarını xarici ölkələrə, ya da bir növ sərbəst sahə olan maquladoralara (əkiz zavod) investisiyalar yatırmağa başlamışdır. Məsələn: Commonwealt Karaip adalarından Barbados, Sankt-Lucıa, Sankt-Kids kimi yerlərdə ABŞ mənşəli investisiyalar artmışdır. Buralarda emal adətən kit sisteminə
20
əsaslanır. Çalışanların 90%-ı qadınlardan ibarət idi. Xammallar fax ilə Yaponiya, Tayvan, Braziliya və ya Meksikadan tələb olunurdu.
İsrail, elektronika sənayesində yer alan öz böyüklüyündəki ölkələr arasında, end- to-end qabiliyyətlərinə malik bir neçə ölkədən biridir. Ümumiyyətlə, dünyanın dörd bir yanından vətəni olmayan bir çox insanın köç etdiyi İsrail, kiçik əhalisinə baxmayaraq, kənd təsərrüfatı və sənayedə bir çox sektorda radikal yenilikləri sınayır və uğur ilə həyata keçirir. İsraildə elektronika sektorunda ən mühüm təşviq vasitəsi insan resurslarına olan çox böyük investisiyadır. Təhsil sistemi ənənəvi olaraq əməli elmi bacarıqlara əsaslanan təhsil sistemidir. İsrail sənayesi beynəlxalq arenada, həm texnologiya, həm də həqiqi dünya praktikası üçün araşdırma və inkişaf etdirmə sahəsində ən innovativ sənaye kimi tanınır. İsrail adambaşına düşən yüksək texnologiya təşəbbüslərinin sıxlığı baxımından dünyanın ön sıralarında yer alır, mütləq rəqəmlərlə da dünyada Silikon Vadisindən sonra ikinci sırada gəlir. İsrail kompyuter proqram sənayesi ildə təxminən 20 - 25% arasında böyüyür. İsraildə müəyyən software (cd) və hardware (avadanlıq) istehsalçıları Digital, Motorola, İntel, Microsoft və digərləri Ar-ge mərkəzlərini yaradıb və birgə investisiyalara getmişdilər. Technion adlanan bir texnologiya institutu davamlı olaraq elektronika sektorunda yeni mərhələləri qeyd edir. 1991-ci ildən bəri İsrailin software sənayesi ABŞ-ın kapital bazarında 120 milyon dolları keçən bir həcmə çatmışdır. İsrailin elektron sektorunun səhmləri amerikalı investorlar üçün Kanadadan sonra ikinci böyük xarici bazardır. İsrailin 70 qədər şirkəti ABŞ-ın Wall Street Borsasında qeydiyyatdan keçmişdir. Bunlardan başqa, xarici mühüm elektronika firmaları da İsraildə araşdırma mərkəzlərini yaratmışlar. Məsələn, IBM İsrailin Hayfa şəhərində öz beynəlxalq elm mərkəzini, Motorola, NS və Digital firması da Jerusalem və Herzliyadaki Ar-ge mərkəzlərində yeni nəsil mikro prosessorları inkişaf etdirdilər. Üstəlik maaş səviyyəsi ABŞ-dan fərqli olmamasına baxmayaraq, bu firmaların İsraildə ar-ge mərkəzləri yaratmaları çox mənalıdır. Əhalisi 6
21
milyonu olmayan belə bir ölkənin elektronikada bir "mini Super güc" olmasının səbəbləri dövlətin verdiyi stimullardır. Dövlət maliyyə dəstəyi ilə sənayeyə ar-ge təşkilatçılığı ilə təşviqlər vermişdir. İsrailin ar-ge xərcləri ÜDM-nin 2,5%-ni təşkil edir və dünyanın bu baxımdan 5-ci ölkəsidir. Bu gün elektronika məhsullarını Çin, Hindistan, Orta Şərq, Müstəqil Dövlətlər Birliyi kimi geniş bir bazara ixrac edir. Həmçinin elektron sektoru mövzusunda ABŞ ilə qarşılıqlı fəaliyyət göstərir. ABŞ ilə İsrail arasında "iki uluslu (binational)" sənaye ar-ge fondu və ABŞ-İsrail Elm və Texnologiya Komissiyası yaradılıb. Həmçinin Avropa Birliyi ilə Ticarət müqavilələri də keçirilmişdir. İsrailin elektronika sənayesi ölkənin aparıcı yüksək texnologiya sektorlarından biridir və ixracat rəqəmləri 2004-cü ildə 3.3 milyard dollara çatan və ölkənin öndə gələn digər iki sektoru olan rabitə və tibbi cihaz sektorunun uğurunda da mühüm rol oynayır.
Download 218.37 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|