Aziz o‘quvchilar!

99-mashq. Kirish va kiritmalarni subyektiv munosabat yoki qo‘shimcha ma’lumot ifodalashiga ko‘ra farqlang.
1. Bir kuni kirsa (Endi kelin bo‘lib tushgan paytlari edi), yana muk tushib o‘tiribdi. 2. Erining jahli tez chiqi shini yaxshi bilgan (Xudo biladi, hozir ham xayoliga nimalar keldi!) Gulbahor cho‘zib o‘tirmadi. 3. Unda nega og‘iz solishma yapti? To‘xta, to‘xta... kuni kecha uylanish haqida (hazillashib, albatta) gap ochganida... Yo‘q, hech narsa demadi, xuddi qiz lardek uyalib ketdi. 4. Guzarda ham uni ko‘rmagach (Yo‘lida uchragan uch-to‘rtta odamdan so‘rashga iymandi), birdan qaror qabul qildi – opalarinikiga o‘tadi! 5. Chaqirilganlar (Hozircha ular ko‘p emasdi) yig‘ilib bo‘lgunga qadar Sanam odatiga ko‘ra tashabbusni o‘z qo‘liga oldi. 6. Sal o‘ziga kelgan Nodira oqsoch amakining ustidan kulgan bo‘lib (G‘alati odam ekan, ammo uning o‘rnida boshqa bo‘lganida ham shunday o‘ylashi tabiiy edi!), taqdirga tan berish, hammasi joy-joyida qolishi kerakligini aytdi. 7. Oldinda nimalar kutayotganini (Hali qaynona-qaynotasi qanday qabul qiladi!) bilmay turib, bolalaring och-yupun bo‘lib turganda, uzatilgan qo‘lni siltab tashlash aqldanmi? 8. Paytdan foydalangan Yashar masjidni tomosha qila boshladi. Naqadar mahobatli! Lekin (uzoqdan bilinmagandi) ancha ta’mirtalab bo‘lib qolibdi, ayrim joylarida suvoqlari ko‘chib tushgan. (G‘ulom Karimiy)
A. Hojiyevning «O‘zbek tili sinonimlarining izohli lug‘ati»dan olingan jilmaymoq so‘zi sinonimlari tavsifi bilan tanishing, ulardagi ma’no nozikliklarini eslab qoling. Bu so‘z lar ishtirokida gaplar tuzing.
JILMAYMOQ, kulimsiramoq, iljaymoq, irjaymoq, tirjaymoq, ishshaymoq, irshaymoq. Ovoz chiqarmay ko‘z, lab harakati bilan kulgi ifoda qilmoq, miyig‘ida kulmoq.
Jilmaymoq va iljaymoq so‘zlari stilistik jihatdan neytral hisoblanadi. Irjaymoq, tirjaymoq, ishshaymoq, irshaymoq so‘zlari salbiy bo‘yoqqa ega. Bu salbiy bo‘yoq irjaymoq so‘ziga nisbatan tirjaymoq so‘zida, tirjaymoq so‘ziga nisbatan ishshaymoq so‘zida, ishshaymoq so‘ziga nisbatan irshaymoq so‘zida kuchliroq.