Azot gruppachasi elementlari

Kimyoviy xossalari. Ammiak aktiv modda. Ammiak ishtirok etadigan reaksiyalar yo azotning oksidlanish darajasi o’zgarishi yoki kovalent boqlanishning alohida turi xosil bo’lishi bilan sodir bo’ladi. Ammiak suvda eritilganda ammiakli suv hosil bo’ladi. Bu jarayonda uning molekulalarining bir qismi suv bilan reaksiyaga kirishadi. Ammiakda ham, ammoniy ionida ham azotning oksidlanish darajasi — 3 ga teng. Biroq ammiak molekulasida azotning kovalentligi 3 ga, ammoniy ionida esa 4 ga teng. Ammiakning asosiy kimyoviy xossalari quyidagi jadvalda ko’rsatilgan.

Azotning oksidlanish darajasi o’zgarishi bilan boradigan reaksiyalar	Donor-aktseptor mexanizm bo’yicha kovalent bog’lanish bilan boradigan reaksiyalar
1.Aiak mustaxkam birikma emas, qizdirilganda parchalanadi: 2. Amiak kislorodda yonadi:	1.Amiak suv bilan reaksiyaga kirishadi: Amiak kislotalar b-n reak.ga kirishdi

Ishlatilishi. Ammiak nitrat kislota va azotli o’g’itlar olishda ishlatiladi. Undan qishloq xo’jaligida ishlatiladigan ammiakli suv (ammiakning suvdagi eritmasi) olishda, tibbiyotda va kundalik turmushda ham foydalaniladi. Ammiakli suvni ba'zan ammoniy gidroksid, turmushda esa novshatil spirt deb ham ataladi. Ammiakli suv kuchsiz ishqoriy xossaga ega, chunki ammiakning suv bilan o’zaro ta'siridan ammoniy NH ionlari va gidroksid ionlar OH xosil bo’ladi. Ammoniy tuzlari. Ammoniy tuzlari tarkibida kislota qoldiqlari bilan birikkan ammoniy ionlari NH bo’ladigan murakkab modsalardir, masalan:
NH4Cl (NH4 )3PO 4
ammoniy xlorid ammoniy ortofosfat

Ko’p asosli kislotalar ammoniyning nordon tuzlarini ham xosil qilishi mumkin:

(NH4)2HPO4 NH4H2PO4

ammoniy gidrogrosgrat ammoniy digidrogrosgrat
yoki ikki almashingan yoki bir almashgan
ammoniy ortogrosgrat ammoniy ortogrosgrat
Olinishi. Ammoniy tuzlari: 1) ammiakning kislotalar bilan o’zaro ta'siridan va 2) ammiakli suv kislotalar bilan neytrallash yo’li bilan olinadi. har ikkala holda ham ko’p asosli kislotalar mo’l olinganda nordon tuzlar xosil bo’ladi.