Azot gruppasi elementlari azot va fosfor


Download 46.09 Kb.
bet1/3
Sana23.04.2023
Hajmi46.09 Kb.
#1393295
  1   2   3
Bog'liq
AZOT GRUPPASI ELEMENTLARI AZOT VA FOSFOR


AZOT GRUPPASI ELEMENTLARI AZOT VA FOSFOR
Reja :
1. Azot gruppasi elementlari
2. Azotning fizikaviy va kimyoviy hossalari.
3. Azotning vodorodli birikmalari.
4. Ammiakning fizikaviy va kimyoviy hossalari.
5. Azotning kislorodli birikmalari.
6. Azot kislotalari va uning tuzlari.
7. Azotning tabiatda uchrashi, olinishi.
Azot V A gruppachaning birinchi elementi bo’lib, ko’p o’rganilgan metallmaslar qatoriga kiradi. (1s22s22p3).
Tabiatda uchrashi. Azot erkin holatda havoning 78.2 % (4 ∙ 1015t) ini tashkil qilib, yer sharidagi 0,01 og’ qism miqdori

Ele
ment

7N

15P

33As

51Sb

83Bi

Electron formulasi
Tqyn oC
Tsuyuql oC
Zichligi
, g/sm3
r (atom)
nm (kovalent)
r(ion)
E+5
Nisbiy
E.M.
Ionlanish
Energiyasi ev
Oksidlari E+5
kislotalari

(He)2s22p3
-195.8
-210
1.25 g/l
0.071
0.015
3.07
14.53
N2O5
HNO3

(Ne) 3s23p3
280 (oq)
416 (qiz)
44.1 (oq)
590 (qiz.)
1.82 (oq)
2.3 (qiz.)
0.130
0.035
2.2
10.49
P2O5
H3PO4

(Ar)3d104s24p3
633
817
5.72
0.148
0.047
2.1
9.82
As2O5
H3AsO4

(Kr)4d105s25p3
1635
630.5
6.68
0.161
0.062
1.8
8.64
Sb2O5

(Xe)4f145d106s26p3
1560
271.3
9.80
0.182
0.074
1.7
7.3
Bi2O5

birikmalar minerallar (neft 1,5 % toshko’mir 2,5% og’ qism) tarkibida va tirik organimzlarda uchraydi.
Olinishi. Labaratoriyada azot ammoniy netratni qizdirib olinadi, reaksiya ikki bosqichda boradi.
NH4Cl(kons) + NaNO2(kons) NH4NO2 + NaCl
NH4 NO2N2 + 2H2O
Shuningdek, Br2 ta’sirida ammiakni oksidlab olinadi.
2NH3 + 3Br2 → 6HBr + N2
Juda toza azot olish uchun natriy azitni termik parchalash usulidan foydalaniladi.
2NaN32Na + 3N2
Sanoatda azot suyultirilgan havoni rektifikatsiyalash yo’li bilan olinadi.
Fizikaviy hossalari. Azot (N2) rangsiz hidsiz mazasiz gaz. Havodan ozgina yengil (28y.b) yonmaydi yonishga yordam bermaydi. Suvda juda oz eriydi. (1l suvda 15l azot eriydi). Temperature pasayishi bilan eruvchanligi ortdadi.
Kimyoviy xossalari. Azot molekulasi Nda azot atomlari orasida uchlamchi bog’ NN
(r NN = 0.1055 nm) bo’lib ulardan bittasi sigma - va ikkitasi - bog’lardir. Shuning uchun ham azot molekulasi juda barqaror va yuqori temperaturada atomlarga ajraladi.
N2 → 2N + H298; H = 945 kJ, K298 = 10-12
Hatto 3000o C temperaturada azot molekulalarining dissotsiyalanishi 0.1 % ni tashkil etadi. Erkin holatdagi azot faqat litiy metali bilan bevosita birikib: 6Li + N2 → 2Li3N litiy nitritni hosil qiladi. Bunday natritlar (Na3N, K3N, Mg3 N2, Ca3 N2, AlN) tegishli metallarni azot atmosferasida qizdirish bilan hosil qiladi. Bu reaksiyalarda azot oksidlanuvchi hossalarni namoyon qiladi. Ularda N-3 holida bo’ladi.

Download 46.09 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling